زندان قصر

اصغر بامیه فروش قاتل پر سر و صدایی بود از اهالی بروجرد که پسران کم سن و سال را اغوا می‌کرد و بگوشه و کنار کشیده سر می‌برید. شایع بود مدت‌ها در خاک عراق و ممالک عربی مرتکب جنایت می‌شده پلیس آنجا از دستگیریش عاجز می‌گردد تا به ایران می‌آید و به قتل‌های خود ادامه می‌دهد. جنایت‌های اصغر قاتل که همه قربانیان آن پسران بودند، موجی از وحشت در خانواده‌ها ایجاد کرد. والدین دیگر به کودکان خود اجازه نمی‌دادند تنها به مدرسه یا خرید بروند.

زندان یا محبس قصر پیش از تبدیل شدن به زندان به «قصر قاجر» یا «قصر قاجار» معروف بود که طبق روایت فرشاد ابریشمی در کتاب «تهران، روزگاران قدیم» در سال ۱۱۷۵ به دستور باباخان (فتحعلی‌شاه) برادرزاده‌ی آقامحمدخان قاجار و جانشین او در فاصله‌ی نیم‌فرسخی خارج از تهران بر بالای تپه‌ای ساخته شد. قصر قجر بنا بر این روایت تا اواسط دوران حکومت ناصرالدین‌شاه هم استفاده می‌شد، اما بعد‌ها به دلایل خرافی بلااستفاده و متروکه ماند.

«علیرضا زمانی» تهران‌شناس می‌گوید: معمار زندان قصر نیکولای مارکوف معمار برجسته روس‌تبار بود. در این زندان مبارزان سیاسی معروفی، چون شهید نواب صفوی و یارانش، آیت‌الله طالقانی و... مدتی در بند بودند، اما طولی نکشید که به دلیل شرایط سیاسی ایران در آن دوره و افزایش شمار زندانیان سیاسی در دهه ۳۰ ساختمان زندان دیگر کفاف شمار زندانیان را نمی‌داد.

زندان قصر که در دوره رضاشاه بر بقایای همان قصر قجری ساخته شده، چند سالی است که به موزه بدل شده. حالا محمدجواد مرادی‌نیا در کتابی به نام «حکایت قصر» راوی موجودیت این بنا و آنچه بر آن رفته به‌ویژه موجودیت سیاسی آن از زمان قاجار تا پهلوی شده است.