مرکز پژوهشهای مجلس نوشت، طی سه دهه اخیر، سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون نفر در داخل مرزهای کشور جابهجا شدهاند. مهاجرت عمدتاً از مناطق کمتر توسعهیافته به مناطق توسعهیافته اتفاق افتاده است.
محمد فاضلی، جامعهشناس درباره پیمایش جدید در مورد وضعیت مهاجرت از ایران گفت: «۵۷.۵ درصد از شرکتکنندگان در این پیمایش به مهاجرت فکر میکنند؛ یعنی تمایل به مهاجرت دارند، اما کاری برای آن انجام ندادهاند. این گروه کسانی هستند که به آنها "رفتگانِ جامانده" میگویم. یعنی روح آنها رفته است، اما خودشان اینجا هستند. نوعی زندگی در تعلیق را تجربه میکنند.»
احمدرضا عابدزاده این روزها در کشور آمریکا به سر میبرد.
آمارهای رسمی و اظهارات مقامات دولتی نشان از افزایش مهاجرت ایرانیان میدهد. آن هم در دورهای که کشورهای دیگر برای جذب و نگهداشت نیروی انسانی در حال رقابت هستند.
سیدابراهیم رئیسی در جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی مدعی شد که نخبگان نباید به خاطر پول بیشتر مهاجرت کنند. سیداحمد علمالهدی، امام جمعه مشهد نیز گفت نخبگان مهاجرت میکنند، چون به دنبال درآمدهای آنچنانی هستند. اما نظرسنجیها چیز دیگری از عوامل مهاجرت ایرانیها میگویند.
بررسی روند مهاجرت فعالان شرکتهای دانشبنیان
مهاجرت این روزها گریبان گروههایی که بعد از تحصیل به فکر ایجاد یک کسبوکار شخصی هم افتادهاند را گرفته و به گفته مسئولان، حالا به شرکتهای دانشبنیان و استارتآپها هم رسیده است. افرادی که تلاش میکردند تا بتوانند راهی برای کسب درآمد و ماندن در کشور پیدا کنند، حالا به فکر راهی برای خروج از کشور افتادهاند.
تحقیقات تازه نشان میدهد که در سالهای اخیر شمار بیشتری از تازهواردهایی که به کانادا مهاجرت کردهاند از تصمیم خود منصرف شدهاند. این موضوع برای کشوری که برای رشد جمعیت و رشد اقتصادی خود به مهاجران متکی است میتواند به یک معضل تبدیل گردد.
بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در یادداشتی نوشت: درسال ۲۰۲۰ تعداد مهاجران جدید ورودی ایرانی به کشورهای این منطقه ۴۸ هزار نفر بود که طبق آخرین آمار این سالنامه در سال ۲۰۲۱ با ۱۴۱ درصد افزایش به ۱۱۵ هزار ورودی جدید در سال رسیده است؛ و به این ترتیب رتبه اول مهاجرفرستی بر اساس نرخ رشد مهاجر جدید را ثبت کرده است.
مقصود فراستخواه، جامعه شناس در مورد مهاجرت گفت: در یک موسسه زبان در گذشته ۲ زبان درس میدادند، اینقدر تقاضا زیاد بوده، الان ۱۰ زبان درس میدهند عموم مردم، حتی کسانی که هزینه و استطاعتش را هم ندارند، باز هم مهاجرت میکنند.
جمیله کدیور نوشت: طی این سالها، ایران جزو صادرکنندگان اصلی نیروهای تحصیلکرده و نخبه خود بوده که برای هریک میلیونها دلار هزینه شده تا به مرحله ثمردهی و خدمت به میهن خود برسند؛ سرمایههایی انسانی که با سوء مدیریتها و تنگنظریها مجالی برای پیشرفت و آیندهای روشن نمیبینند.
از زمانی که، دولت سیزدهم کار خود را آغاز کرده است جامعه دانشگاهی در شروع هر ترم تحصیلی با اخراج یا قطع همکاری با اساتید مواجه بوده است. این نکته زمانی مهم میشود که به آمارهای رصدخانه مهاجرت بنگریم که از موج مهاجرت گسترده در کشور خبر میدهد.
شخصیت اجتماعی علی دایی در ماههای گذشته بخشی از چهرههای دولتی را آزردهخاطر کرده و آنها مشخصا از رفتاری که اسطوره فوتبال ایران داشته، دلچرکین شدهاند. این نگاه به رسانههای وابسته و نزدیک به آنها هم کشیده شده و در برههای، ناامیدانه سعی کردند وجهه علی دایی را بین مردم خراب کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر یکی از مهمترین بسترهای مهاجرت از ایران را نوسانات و تکانهای شدید در تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عنوان کرد و گفت: کمتر کشوری وجود دارد که شاهد این تحولات پی در پی و گسترده در طول دو نسل اخیر باشد.
رئیس رصدخانه ملی مهاجرت خبر داد
بهرام صلواتی میگوید: «بین سالهای ۹۹ تا ۱۴۰۰ افزایش ۳۰ درصدی را در مهاجران شاهد بودیم، اما بعد از حوادث ۱۴۰۱ این روند تشدید شده و از تراز ۱۰۰هزار مهاجر در سال به سرعت عبور خواهیم کرد. این رشد و موج فرار مغزها را میتوان از ۶ تا ۹ ماه و نهایت یک سال دید. این اتفاق در فاصله سالهای ۸۹-۸۸ نیز رخ داد، اما اتفاقی که در حال وقوع است و موجی که با آن مواجهیم، نسبت به آن سال بالاتر خواهد بود.»
به طور کلی نیروی انسانی ایران، مخصوصا نیروی کارشناس یا تحصیلکرده برای کشورهای دیگر جذاب شده است، بدین منظور اگر افراد بخواهند کسب و کاری راه بیاندازد، بهترین فرصت این است که از تیمی که با آن کار کرده، با آن آشنایی دارد، ایده را میشناسد و از همه مهمتر هزینهاش هم به نسبت همتایانش در آن کشور ارزانتر است، استفاده کند.
ایران در موقعیت «فرار از وضعیت فعلی» قرار گرفته است
براساس اطلاعات رصدخانه مهاجرتی ایران، در بررسی ۲۰ کشور جهان، بیشترین جمعیت مهاجران ایرانی مربوط به اماراتمتحده عربی با ۴۵۴ هزارنفر و کمترین مربوط به بلژیک با ۱۳ هزارنفر است. پس از امارات، کشورهای آمریکا (۳۹۷ هزار و ۷۳۵ نفر)، کانادا (۲۱۳ هزار و ۱۶۰ نفر)، آلمان (۲۰۳ هزار نفر)، ترکیه (۱۵۴ هزار و ۹۶۵ نفر)، بریتانیا (۸۳ هزار و ۵۳۱ نفر)، سوئد (۸۱ هزار نفر) و استرالیا (۷۷ هزار و ۷۸۰ نفر) است. بنا بر آخرین دادههای موجود از منابع سازمانهای بینالمللی، جمعیت مهاجر ایرانی (متولد ایران) حدود دومیلیوننفر تخمین زده میشود.
علی کریمی در طول دهه گذشته همواره یکی از منتقدان اتفاقات سیاسی – اجتماعی و فرهنگی در ایران بوده که بهواسطه شهرت و محبوبیتش، با واکنشهای زیادی همراه شده است. اتفاقا اینجا همان موضوعی است که مهاجرت احتمالی یا قطعی علی کریمی از ایران را برای یک طیف کاملا خاص مهم جلوه میدهد. طیفی که از سال ۱۳۸۸ به این طرف، علیه علی کریمی گارد گرفته و ابایی از تخریب او در فضای رسانهای که اتفاقا تعدادشان هم زیاد است نداشتهاند.
اینها قطعات پازل عجیبی است که نمیگذارد مخاطب بهسادگی بپذیرد که نگاه جریان حاکم به عادل فردوسیپور متفاوت شده است. آنها عادل را تا زمانی نجیب و میهنپرست میدانند که به واسطه اظهاراتش، از شدت انتقادات موجود به مسئولان برای افزایش مهاجرت نخبگان ایرانی بکاهد.
علی دایی در مصاحبه طولانی درباره تداوم کنار ماندن خود از فوتبال ایران، نتیجه دربی پیشرو، ورود زنان به ورزشگاه، بی مهری با مهدوی کیا در تیم ملی امید، زندگی خصوصی این روزهایش، درخشش مهدی طارمی و تورم و گرانیها صحبت کرده است.
روند مهاجرت در بلند مدت معمولاً فراز و فرودهایی دارد، مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور مواقعی رو به افزایش بوده و در موقعیتهای دیگری کاهش داشته است، در یکی دو سال گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریمها این روند افزایشی بوده است.