شالیزار برنج

منطقه الموت غربی و شرقی در استان قزوین دارای ۳۶۰۰ هکتار شالیزار است که متوسط عملکرد هر هکتار از این شالیزار‌ها ۳۹۰۰ کیلوگرم شلتوک است. از ارقام مورد کشت برنج در الموت می‌توان به «هاشمی»، «علی کاظمی»، «حسن‌سرا»، «طارم»، «خنجری» و «موسی طارم» اشاره کرد. امروزه بیش از ۸۰ درصد این برنج به صورت مکانیزه کشت و برداشت می‌شود. تصاویر این گزارش مربوط به روستای باغدشت، بخش الموت شرقی است.

ِسوءمدیریت جهاد کشاورزی در طرح‌های آبیاری شالیزار‌های شمال کشور اخیرا چندین شالیزار در روستا‌های توابع شهرستان محمود آباد را به خصوص روستای معلم کلا را به خشکی کشانده است. با توجه به بالا رفتن قیمت برنج در بازار و کوچکتر شدن زمین‌های شالی به دلایل ساخت و ساز‌های غیر مجاز و تغییر کاربری‌های غیر اصولی بسیاری از شالکار‌ها روزی خود را از دست داده اند. این کشاورزان که تنها امیدشان به حاصل کاشت محصولشان است اینروز‌ها با مشکلات جدی مواجه شده اند که محصولی که فصل برداشت آن نزدیک است بر اثر این سوء مدیریت‌ها خشک شده و از بین رفته است و هیچ ارگانی مسئولیت این فاجعه را بر گردن نمی‌گیرد.

ششمین دوره مسابقات فوتچل (فوتبال در شالیزار) به مناسبت سالروز آزادسازی خرمشهر با حضور ۱۲ تیم در روستای کینچاه آستانه اشرفیه برگزار شد. مسابقات فوتچل از ورزش‌های محلی گیلان است که مسابقات آن هر سال بطور منظم در روستای کینچاه برگزار می‌شود.

کشاورزان پر تلاش گیلانی با فرارسیدن نیمه فصل بهار، شالیزاری خود را نشا می‌کنند تا پس از چند ماه، برنج حاصل دست‌رنجشان را برداشت کنند. گیلان بیش از ۲۳۸ هزار سطح زیرکشت برنج دارد.

خبرگزاری آناتولی ترکیه با انتشار تصاویری نوشت: کشاورزان شهرستان فومن استان گیلان در شمال ایران اقدام به کاشت برنج کردند. کشاورزان ایرانی فرآیند کاشت را با ورود به گل و لای مزارع پر از آب انجام می‌دهند. گیلان با رتبه دوم تولید برنج در ایران، حدود ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار دارد.

خزانه برنج به زمینی کوچک در کنار یا داخل مزرعه کشت اصلی گفته می‌شود. بذر برنج در شرایط غرقابی توانایی جوانه زنی را ندارد، بنابراین جهت استفاده از حداکثر بذر و داشتن مزرعه‌ای یک دست ابتدا بذر را در فضای کوچکتری تحت شرایط خاص کشت نموده و پس از آماده شدن و رشد نشا‌ها آن را به زمین اصلی منتقل و نشاء می‌کنند.

با توجه به وضعیت هوا و پرآبی غرب مازندران همه ساله کشاورزان غرب استان زودتر اقدام به آماده سازی زمین‌های کشاورزی خود می‌نمایند. یکی از دلایل دیگر برای این تعجیل رسیدن به کشت دوم و سوم است که با توجه به بحران آب کشور و ممنوعیت آن همچنان صورت می‌پذیرد.

کشاورزان برنج کار مازندرانی همه ساله در نیمه دوم فروردین با باز کردن دریچه‌های آب توسط میرآب، زمین‌های کشاورزی خود را به طور کامل آب بندی می‌کنند. حدود دو هفته بستر زمین را به آب می‌بندند تا زمین کاملاً سیراب شود. بعد از آن شروع به آماده سازی محل نشاء و کشت برنج می‌کنند. قسمت بند‌های مستطیل شکل در تعداد مشخص که بسته به متراژ زمین زیر کشت دارد ایجاد کرده، و دانه‌های برنج را در آن پخش می‌کنند و یا درون سینی‌های که از قبل خاک ریخته شده و بذر پاشیده شده است را داخل بند‌های مستطیل قرار می‌دهند. سپس با نی یا لوله هر قسمت را مُسَقَف کرده و با کشیدن پلاستیک بر روی آن بستر را برای جوانه زدن دانه و رشد نشاء برنج آماده می‌سازند.

نخستین کشت مکانیزه برنج کشور از نوع ارقام طارم محلی به صورت مکانیزه در سطح ۲ هکتار در روستای مریج محله از توابع بخش دابودشت شهرستان آمل برگزار شد.

تاکنون بیش از ۲۰۰ وزغ نیشکر در اندازه‌های مختلف در مزارع تایوان صید شده است. آن‌ها شکارچیانی حریص و اهل زاد و ولد سریع هستند، ولی مهم‌تر از این دو خصلت، بسیار سمی هستند.

مدت کوتاهی از زمان پایان برداشت برنج در کشور می‌گذرد و قیمت این کالای اساسی در سفره ایرانیان افزایش چشمگیری داشته است. در حال حاضر قیمت برنج ایرانی از ۴۰ هزار تا بیش از ۵۰ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد. برنج تنظیم بازار پاکستانی و هندی نیز به ترتیب با قیمت هرکیلوگرم ۲۰۵۰۰ و ۱۸۵۰۰ تومان عرضه می‌شود. سال گذشته هر کیلو برنج ایرانی حدود ۲۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد. شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرده تولید برنج در کشور به دلیل خشکسالی ۱۸.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. واردات برنج نیز در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۹ درصد کاهش داشته است.

برداشت برنج به صورت دستی و مکانیزه از نیمه دوم مرداد تا اواسط شهریور ماه در شهرستان مرزی آستارا در شمال غربی استان گیلان ادامه دارد و بیشترین و محبوب‌ترین نوع برنج کشت شده در آستارا برنج هاشمی است. امسال با وجود تنش آبی و کمبود منابع آب با همکاری کشاورزان و تلاش کارشناسان امر، شرایط موجود مدیریت شد و پیش بینی می‌شود مقدار قابل توجهی برنج در آستارا برداشت شود.

با فرا رسیدن مرداد ماه کشاورزان مازندرانی اقدام به برداشت برنج می‌کنند و برای آماده سازی زمین جهت کشت دوم، کاه و کلش خشک شده باقیمانده را آتش می‌زنند تا زمین تسطیح شود. متاسفانه نه تنها دود حاصل از آتش سوزی موجب آلودگی محیط زیست می‌شود بلکه غنای زمین نیز از بین می‌رود. با توجه به کم آبی و ممنوع اعلام شدن کاشت مجدد و نبود نظارت کافی متاسفانه شاهد تخلفات گسترده در این زمینه از سوی کشاورزان مازندرانی هستیم.

شالیزار‌های گیلان اکنون در مرحله خوشه بندی قرار دارند. در این مرحله اگر آب به اندازه کافی به گیاه نرسد، با توجه به گرمای حدود ۴۰ درجه‌ای هوا، تنش خشکی زمین سبب پوکی دانه می‌شود.

محصول برنج که بسیار آب بر است علاوه بر شمال کشور در برخی استان‌های دیگر مانند، اصفهان، فارس، چهارمحال و بختیاری و... نیز کشت می‌شود.

مسابقات فوتبال در شالیزار یا همان «فوتچل» همزمان با شروع فصل شالیکاری در روستای درب قلعه شهرستان استهبان در استان فارس برگزار شد.

برنج نماد سرسبزی و زیبایی مزارع شمال است و به رغم مشکلات فراوان در کشت، هنوز از محبوب‌ترین کشت‌های رایج بین کشاورزان شمال است. اولین نشاء دستی برنج در بهار ۱۴۰۰ در شالیزار‌های استان گلستان آغاز شده و تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد.

بوی بد، سردرد، تنگی نفس، سوزش چشم، مه گرفتگی در جاده‌ها و افزایش خطر تصادف و بی حالی، هر ساله در این فصل چاشنی زندگی مردم مازندران است. در کوچه و خیابان و حتی درون خانه‌هایشان به علت آتش زدن کاه و کلش مزارع است. از چهره زشتی که این آتش و دود از پیکر سبز رنگ جنگل و زردی زیبای شالیزار درست می‎کند هم که بگذریم، سلامتی مردم بومی را به مخاطره انداخته است. آتشی که هم به جان مردم، هم به جان خاک حاصل خیز این گوشه از بهشت خدا رحم نمی کند. آتش زدن کاه و کلش هر چند ممنوع است و سازمان حفاظت محیط زیست آن را جرم می‌داند اما همچنان تداوم دارد.

در فصل زمستان به دلیل آنکه بسیاری از تالاب‌های طبیعی کشور خشک شده اند، پرندگان مهاجر به آب بندان‌های کشاورزی و شالیزار‌های آب گرفته شمال کشور پناه می‌برند، اما بخش زیادی از این پرندگان در تور‌های هوایی دامگاه داران، گرفتار می‌شوند.

در دهه ۶۰ ، ۷۰ از خرمن‌کوب های تیلری درروستاهای شمال کشوراستفاده می شد. خرمن‌کوب ها از جمله ماشین‌های کشاورزی قدیمی است که درگذشته برای جدا کردن دانه های برنج ازساقه استفاده می شد و تا چند سال پیش هم در اکثر قسمت های شمال کشور مورد استفاده قرار می گرفت. به این دستگاه خرمنکوبی در شمال "کانکا" نیز می گویند. با ورود کمباین در سال های اخیر دیگر این دستگاه سنتی رو به فراموشی است. این وسیله صدای زیادی تولید می کند و در هنگام انجام کار کل منطقه پر از بقایای برنج می شود. این خرمن‌کوب ها به علت سنگینی بیش از حد توسط چند نفر و با کمک چوب حمل می شد. انتقال قدرت از تیلر یا تک موتور به خرمن‌کوب از طریق تسمه صورت می‌گیرد. برای خرمن‌کوب هر محصول باید از توری مخصوصی که برای همان محصول در نظر گرفته شده است، استفاده کرد. به عبارت دیگر اندازه سوراخ‌های توری باید متناسب با محصولی باشد که کوبیده می‌شود. برای برنج، گندم و جو باید از توری‌های استانداردی که در بازار وجود دارد، استفاده کرد.