مذاکرات

وزیر خارجه روسیه امروز در سخنانی اعلام کرد: نمی‌دانم چه کاری از اروپا بر سر میز مذاکرات درباره اوکراین برمی آید؛ اروپایی‌ها قبلا فرصت مشارکت در روند حل و فصل را داشته‌اند.

«ما در اینجا واسطه نبوده و نخواهیم بود، ما در این فرآیند مشارکت مستقیم داریم. این روند از اوایل دهه ۲۰۰۰ آغاز شد، زمانی که قالب «ایران از یک سو و ۱+۵ از سوی دیگر» شکل گرفت؛ طرف مذاکره ایران در این چارچوب، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به اضافه آلمان هستند. بر این اساس، فدراسیون روسیه از همان ابتدا در این قالب بوده است.»

سخنگوی دولت نوشت: مذاکرات با کشورهای اروپایی ادامه خواهد داشت و همه به‌خوبی می‌دانند ایران در شرایطی که مذاکره غیرشرافتمندانه باشد، به آن تن نخواهد داد.

رونمایی از دستاورد‌ها و تجهیزات جدید در حوزه‌های مختلف رزمی، امری مرسوم است. ورود به کار این ناو‌های پهن‌پیکر نیز از چند سال قبل آغاز شده، اما آنچه طی هفته‌های گذشته در ایران رخ داده را باید از زاویه دیگر و تصویری بزرگ‌تر نگاه کنیم؛ از زاویه سیاست خارجی و تغییر محاسبات ذهنی حریف. 

دکتر مهران کامروا، استاد روابط بین الملل دانشگاه جورج تاون قطر به فرارو گفت: «هنوز زود است که بتوانیم کارنامه ۴ ساله دور اول را با کارنامه یک ماهه این دوره مقایسه کنیم. ولی اینطور به نظر می‌رسد که حداقل در مورد ایران، علائم بسیار مثبتی، از کاخ سفید میبینیم. ترامپ آن فشار حداکثری را که بسیار بر آن اعتقاد داشت و تصور می‌کرد این فشار جوابگوی دوره اول خواهد بود را مورد شک قرار داده است و خود او گفته که در امضای چنین حکمی دودل است و نمی‌خواهد این حکم را امضا کند؛ بنابراین تفاوت‌های محسوسی حس می‌شود. اما این که از ۸ سال گذشته تا کنون چقدر با مسائل دنیا آشناتر شده یا عمیق‌تر نگاه می‌کند جای سوال دارد. صحبت‌های اخیر ترامپ در کل مثبت است و با این که رسانه‌های خارج از کشور و مخالف مثل اینترنشنال، می‌گویند فشار حداکثری برگشته، اما خود ترامپ، هنگامی که در حال امضای دستور ریاست جمهوری بود به تردید خود و اصرار دیگران اشاره و ابراز امیدواری کرد که لازم نباشد از این حکم استفاده شود. اگر سخنان یکی دو ماه اخیر ترامپ در کاخ سفید را مرور کنیم. سخنان او راجع به ایران، بسیار ملایم بوده و علائمی که به ایران فرستاده بسیار مثبت بوده است.»

عبداللطیف القانوع خاطرنشان کرد: «عدم محاسبه رژیم اشغالگر و سکوت بین‌المللی آن را به ارتکاب جنایات جنگی در کرانه باختری مشابه غزه تشویق می‌کند.»

طرف ایرانی با این تصمیمات به تدریج توپ را در زمین دامن طرف مقابل می‌اندازد. درواقع اینگونه نیست که طرف ایرانی به هیچ وجه زیر بار مذاکرات نرود. اگر طرف ایرانی، از طرف مقابل (در درجه اول آمریکا و در درجه دوم اروپا) رغبتی ببیند و علاقه‌ای نشان داده شود یا احساس شود گه آن‌ها حاضرند یک گفتگوی ۲ طرفه که هر ۲ طرف از ان سود ببرند را دنبال کنند، طرف ایرانی مذاکره را شروع خواهد کرد یا با اروپا ادامه خواهد داد. اما اگر بخواهند از تمایلی که ایرانی‌ها نشان داده‌اند سوء استفاده کنند و بخواهند از طرفین چه در رابطه با مسائل هسته‌ای و چه در رابطه با دیگر موضوعات امتیاز بگیرند، طرف ایرانی هم تمایل ندارد وارد مذاکره شود.

من معتقدم صدا و سیما هم تا حد زیادی بر اساس رفتارشناسی مذاکرات ایران و آمریکا عمل می‌کند. در همین صدا و سیمایی که سخنان آقای اسلامی را پخش کرد، دیدیم که هفته گذشته دو مصاحبه بی سابقه را با ۲ شخصیت اصولگرا ترتیب داد که یکی با حاجی بابایی، نائب رئیس مجلس بود که صراحتا گفت: «ما با آمریکا هیچ دشمنی نداریم» و از آن بی سابقه تر، مصاحبه آقای جواد لاریجانی بود که اعلام کرد که «اگر لازم باشد ایران در قعر جهنم هم با دشمن مذاکره می‌کند». دلیل این مصاحبه‌ها چه بود؟ من فکر می‌کنم دلیل این مصاحبه‌ها دقیقا همین بود که طی هفته گذشته، احساس شده بود که پالس‌ها و سیگنال‌های مثبتی در خصوص مذاکرات وجود دارد.

واکنش‌های مثبت و منفی نسبت به مذاکره، عمدتا حاصل دو دیدگاه سیاسی در کشور است. در حالی که حسن بهشتی‌پور معتقد است: «مخالفان مذاکره، می‌خواهند درب دیپلماسی را ببندند و می‌گویند ما نتیجه نمی‌گیریم» امام جمعه ساری تاکید کرده است که « مذاکرات با شیطان به‌معنای تسلیم شیطان شدن است».

امام جمعه کرج خاطرنشان کرد: در شرایطی که نسل جوان با مشکلاتی مثل شغل و مسکن مواجه هستند؛ می‌گویند چرا پدران و مادران ما رفتند انقلاب کردند. مدت‌هاست القا می‌کنند دروان ستمشاهی گل و گلاب بوده و همه غرق در امکانات بودند و انقلاب همه را به هم زد.

یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: بزرگترین مشکل ما عدم انسجام داخلی است، اگر یک روزی به این نتیجه برسیم که برای حفظ مصالح کشور مذاکرات لازم است چه اشکالی دارد مذاکره کنیم؟

زمانی که نتیجه انتخابات ایالات متحده مشخص شد، کارشناسان بر این موضوع تاکید داشتند که ترکیب تیم سیاست خارجی ترامپ در اتخاذ سیاست‌های او نسبت به ایران تاثیر زیادی خواهد داشت. تیم ترامپ تقریباً به طور کامل نسبت به دولت اول او تغییر کرده است. در حال حاضر گمانه‌زنی‌های مختلفی وجود دارد که او پرونده ایران در دولت خود را به دست چه کسی می‌سپارد. رسانه آکسیوس آمریکا – نزدیک به منابع امنیتی – اخیراً ادعا کرده بود که این پرونده به استیو ویتکاف نماینده ترامپ در امور خاورمیانه سپرده خواهد شد. البته رئیس‌جمهور آمریکا اخیراً سپردن پرونده به ویتکاف را نادرست دانست. استیو ویتکاف فردی است که گفته می‌شود طی چند هفته اخیر نقش مهمی در پایان جنگ اسرائیل و حماس، توافق آتش‌بس و تبادل اسرا داشته است.

ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور در دوره روحانی نوشت: باورم این است که دلائلِ عقلانی و شواهدِ تاریخی در دفاع از مذاکره مستقیم و جامع با آمریکا، ضرورت و فوریّت آن، و حل و فصل بیش از چهار دهه نزاع بی‌نتیجه، آن‌قدر فراوان‌اند که می‌توان در دفاع از آن کتابی قطور نوشت؛ و از همین رو است که این بحث را باز می‌نمایم تا تضارب آراء به نتیجه‌ای منطقی در کشور بینجامد.

رسول منتجب نیا، دبیرکل حزب جمهوریت، معتقد است در بحث مذاکرات با آمریکا برخی دیپلمات‌های پیشین تفاوت پایگاه بسیج و مجمع عمومی سازمان ملل را متوجه نمی‌شدند، اما حمیدرضا ترقی، قائم مقام حزب موتلفه می‌گوید، اختلافات ما و ایالات متحده حل نشدنی است و ترامپ نیز امتحان خود را پس داده است.

دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق می‌گوید: قاعدتا با توجه به این‌که اقتصاد ما به اقتصاد بین‌الملل نیاز دارد و وابسته است، حتما اگر مذاکرات به یک توافق منصفانه‌ای برسد، می‌تواند گشایش‌های زیادی در اقتصاد ایران ایجاد کند و خود مذاکره و توافق‌های اولیه می‌تواند بر رشد اقتصادی کشور و قیمت ارز و تورم اثر بگذارد.

موضوع مذاکره با آمریکا را می‌شود یکی از قدیمی‌ترین و پرتکرارترین موضوعات در سیاست خارجی کشور در دوران نظام جمهوری اسلامی ایران دانست؛ موضوعی که هرازگاهی مانند این ایام داغ می‌شود.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز سه شنبه گفت که کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس از روسیه، ایران و چین می‌خواهند که به گفت‌و‌گو‌ها درباره سوریه بپیوندند. وی با اشاره به نقش مذاکرات روند آستانه گفت: اگر کسی واقعاً بخواهد روند قابل اعتماد و نتیجه محور را به جای تسویه حساب با دشمنان خود در خاک سوریه آغاز کند، ما آماده چنین گفت‌وگویی هستیم.»

کریستین ترنر مدیرکل سیاسی وزارت خارجه انگلیس اعلام کرد: گفت‌و‌گو‌ها جدی، صریح و سازنده بود. در شرایطی دشوار، نگرانی‌ها را مورد بحث قرار دادیم و بر تعهد خود به یک راه‌حل دیپلماتیک تأکید کردیم. توافق شد که گفت‌و‌گو‌های خود را ادامه دهیم.

رئیس جمهور آمریکا از «پیشرفت واقعی» در مذاکرات مربوط به آتش بس و تبادل اسرا در نوار غزه خبر داد.

دونالد ترامپ که پیش از این رویکرد فشار حداکثری به ایران را در پیش گرفته بود نیز حدوداً از دو هفته دیگر به کاخ سفید خواهد برگشت. در چنین شرایطی، طبیعی است که رسانه‌های جهان در جریان گفت‌و‌گو با وزیر امور خارجه کشورمان به موضوع مذاکرات هسته‌ای و البته درگیری میان ایران و اسرائیل به عنوان یکی از مسائل تاثیرگذار بر روابط ایران و آمریکا توجه نشان دهند.