در حجاریها، سنگنوشتهها، سکهها و آثار فلزی برجایمانده از دوران ساسانی، نقش و تصویر زنان حضوری پررنگ و چشمگیر دارد. در همین دوره، جشن باستانی سپندارمذگان به اوج شکوه خود میرسد، که گواهی بر جایگاه ویژه زنان در این عصر است. به مناسبت این جشن که به نام روز عشق ایرانی نیز شناخته میشود، در این مطلب نگاهی خواهیم داشت به شاهکارهای هنری و تاریخی ساسانیان که زنان را در نقشهایی ماندگار به تصویر کشیدهاند.
روز عشق در ایران همان سپندارمذگان ، جشن باستانی ایرانیان است. این جشن در بزرگداشت سپندارمذ، امشاسپند موکل بر زمین، با نماد زنانه است که در پنجم اسفند ماه برگزار میشد. اما ریشه و افسانههای پشت جشن سپندارمذگان چیست؟
جشن اسفندگان یا اسپندگان ( سپندارمذگان ) یکی از جشنهای ایرانی است که در روز پنجم اسفند برگزار میشود. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده که ایرانیان باستان روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین میدانستند. واژه فارسی «اسفند» در زبان فارسی امروز، از واژه پهلوی «سپندارمت-Spandarmat» و اوستایی «سپِنتَه آرمَئی تی-SpentaArmaiti» برگرفته شده است.
مرد ایرانی در مناسبتِ سپندارمذگان که پنجمین روز از اسفند در تقویم باستانی است را جشن میگرفته و برای زن هدیهای تهیه میکرده است. شواهدی وجود دارد که در سده چهارم هجری با اینکه اسلام به ایران رسیده بود، باز هم این رسم برای تکریم زنان برگزار میشد