خانه تاریخی

خانه امین‌التجار، یکی از برجسته‌ترین خانه‌های قرن سیزدهم هجری قمری در اصفهان است که ابتدا کاربری مسکونی داشت و مالک اصلی آن «مرحوم حاج سید محمدعلی امین» ملقب به «امین‌التجار» و برادرش «مرحوم حاج سید احمد امین» معروف به «افتخارالتجار» بوده است. این خانه در محلۀ سینه پائینی و در کوچه‌ای به نام حاج امین‌التجار واقع شده و جبهۀ شمالی آن از تخریب‌های زمان احداث خیابان عبدالرزاق در امان مانده است. بعد از احداث خیابان عبدالرزاق و خرید خانۀ امین‌التجار توسط اداره فرهنگ و هنر سابق، این خانه به دفتر شناسایی و خرید خانه‌های تاریخی اصفهان تغییر کاربری داد و از سال ۱۳۵۷ به بعد نیز با کاربری‌هایی مختلفی به حیات خود ادامه داده و اکنون نیز در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان قرار دارد. خانۀ امین‌التجار ۲۸ آذرماه ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این خانه تاریخی در ایام نوروز و از ۲ الی ۹ فروردین‌ماه برای بازدید عموم دایر است

منزل موتمن الاطباء با شمارهٔ ثبت ۳۱۰۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران، عمارتی تاریخی در تهران و مربوط به دوره قاجار است که متعلق به «میرزا زین‌العابدین خان دنبلی ضرابی» ملقب به موتمن الاطباء فرزند میرزا محمدخان و نواده میرزا احمدخان صبور، پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بود. وی نخستین فارغ التحصیل دارالفنون و شاگرد دکتر تولوزان فرانسوی بوده و از پزشکان نامی ایران در دوران قاجار به شمار می‌رود. این خانه نخستین ساختمان سه طبقه تهران بوده و تا سال ۱۳۸۴ بازماندگان موتمن الاطباء در آن زندگی میکردند.

خانه‌های ارزشمند بسیاری در مشهد به ثبت میراث ملی رسیده‌اند که اصول خاصی از زیباشناسی در آن‌ها نهفته است که رابطه مستقیمی با اصالت‌های فرهنگی، قومی، مذهبی، آئینی، سنتی و کهن مردم شهر دارند که با بررسی هر کدام از آن‌ها رموز خارق‌العاده‌ای را می‌توان کشف کرد. خانه‌های تاریخی مشهد نیز به نوعی هویت این شهر محسوب می‌شوند و قدمت را به تصویر می‌کشند. با وجود اینکه در دهه‌های گذشته اغلب خانه‌های تاریخی مشهد به بهانه نوسازی و بهسازی بافت فرسوده شهر از بین رفته‌اند، اما هنوز هم می‌توان آثاری از خانه‌ها را در مشهد دید. خانه‌های ملک‌التجار، خانه آشتی‌کنان، خانه آب میرزا و خانه دوره پهلوی دوم از جمله خانه‌های تاریخی مشهد هستند که سری به آن‌ها زدیم.

میرزا یونس فرزند میرزا بزرگ که بعدها مشهور به میرزاکوچک خان جنگلی شد، در سال ۱۲۵۹ هجری قمری در محله استادسرای رشت و در خانواده ای مذهبی چشم به جهان گشود. خانه میرزاکوچک خان واقع ‌در محله استادسرای رشت در سال ۱۳۸۱ در اختیار شهرداری رشت قرار گرفت و به سبک معماری بومی بازسازی شد.

خانه و موزه «لطفعلیان» در شهرستان ملایر استان همدان، بخشی از یک مجموعه سکونتگاهی باقی مانده از دوره قاجار است که سازنده و مالک اولیه خانه، مرحوم محسن مصدقی معروف به «مصدق الممالک» بوده و در دوره فتحعلی شاه قاجار به واسطه رابطه خویشاوندی که با دربار داشته، با بهره‌گیری از معماران زبده آن دوره این مجموعه را ساخت. این خانه در سه بخش جداگانه «اندرونی حسینیه»، «اصطبل خانه» و خانه کنونی ساخته شد. حسینیه این مجموعه که بعدها توسط مرتضی خان لطفعلیان خریداری شده و کاربری آن به مسکونی تبدیل شد. این بنای تاریخی در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

سریال قصه‌های مجید ساخته کیومرث پوراحمد یکی از مجموعه‌های پرطرفدار دهه شصت تلویزیون بود که بر اساس داستانی به همین نام نوشته هوشنگ مرادی کرمانی در اصفهان ساخته شد. روایت زندگی مجید قصه‌ها با مادربزرگش در خانه‌ای قدیمی که متبلور خانه تمام مادربزرگان فرزندان دهه شصت و قبل‌تر از آن بود و حس تعلق عامه مردم به این محل را بیش از پیش می‌کند. این خانه که در محدوده خیابان احمدآباد واقع شده، در حال حاضر بازسازی و آماده تبدیل شدن به خانه بوم‌گردی است.

وجود تعداد فراوانی از آثار و کلکسیون‌های ارزشمند و باشکوه تاریخی همچون سنگ‌تراشیده‌های نایاب، مهرها، سفالینه، شیشه‌ها و اسناد تاریخی معتبر و... سبب شده است کارشناسان از موزه مقدم به‌عنوان گران‌ترین خانه ایرانی یاد کنند.

فرزند متولی خانه-حسینیه تاریخی امینی‌ها گفت: اجاره موقوفات چند صد هکتاری استان قزوین به عروس حجت‌الاسلام خاموشی صحت دارد و اجاره بهای این اراضی ماهانه حدوداً نهصد هزار تومان است‌

در پی بارندگی‌های اخیر خانه تاریخی "مجبول" در شهرستان دزفول به علت قدمت ساخت و سست بودن سازه دچار فرسایش شده و به طور کامل فروریخت. ریزش کامل این سازه مسیر اثر تاریخی "پلاه بچیلون" دزفول را مسدود و مشکلاتی برای اهالی ایجاد کرده است. "پلا بچیلون" (پلا بچیلون، بندار بچیلون) دزفول بهمن‌ماه ۱۳۸۸ با شماره ۲۹۱۷۸ در زمره آثار ملی میراث فرهنگی ثبت شده است. مجموعه تاریخی "پلاه بچیلون" دزفول یکی از آثار شاخص و قدیمی این شهر است که ارتفاعات شهر را به رودخانه دز وصل می‌کند.

خانه عرب مازار از بنا‌های تاریخی دوره قاجاریه است که بخشی از آن تخریب شده است. خانه عرب مازار مربوط به دوره قاجار است و در یزد، خیابان امام خمینی، کوچه نقیب الاشراف، پلاک ۱۸ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۰۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خاندان اژه‌ای‌ها یکی از خانواده‌های معروف اصفهانی هستند که از منطقه اژیه اصفهان به اصفهان می‌آیند و عمدتاً در زمینه‌های دینی و مذهبی فعالیت داشتند و تعدادی از آن‌ها امام جماعت مسجدعلی در محله هارونیه بودند.

بخش‌های زیادی از « خانه تاریخی امام جمعه» که قدمت آن به اواخر دوره صفویه و ابتدای قاجاریه می‌رسد، در حال تخریب است. این بنای ارزشمند و تاریخی در خیابان علامه مجلسی (ره) و متعلق به قرن ۱۳ و در جانب شمال و در حریم ثبت جهانی مسجد جامع عتیق قرار دارد، و به شماره ۱۱۵۱ سال ۱۳۴۵ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.

خانه تاریخی وحشی بافقی پیدا شد. وحشی بافقی شاعر پرآوازه اما گمنام یزد، متولد شهر بافق سالیان عمر خود را در یزد سکونت داشت اما هیچ اثری از خانه و آرمگاه وی مشخص نبود .اداره کل میراث فرهنگی یزد طی پژوهش‌های متمادی برای پیدا کردن آرامگاه و خانه این شاعر، براساس متون تاریخی و اشعار وی، خانه تاریخی او در یزد را پیدا کرد. خانه‌ای تاریخی که به نام صاحب بعدی آن با عنوان خانه تاریخی «بیات» به ثبت در فهرست آثار ملی رسیده بود. خانه تاریخی وحشی بافقی طی پژوهش‌ها نه تنها متعلق به دوران صفویه بلکه گویا به دوران قبل‌تر نیز مربوط می‎شود.این خانه ارزشمند تاریخی که در کوچه تاریخی معروف به «آروک» یا «اهروک» قرار دارد، به علت دست نخورده بودن معماری خانه و اهمیت تاریخی آن در دست مرمت قرار گرفته است.

خانه های زیبا و تاریخی صنعا که قدمتی 900 ساله دارند بر اثر باران های سیل آسا و بمباران های هوایی به شدت آسیب دیده اند.

خانه تاریخی شهید مدرس به عنوان یک اثر تاریخی متعلق به یکی از مفاخر بزرگ سیاسی و دینی ایران که نماینده مردم در مجلس شورای ملی بود، حال و روز خوبی ندارد و از آن شکوه گذشته تنها بنای نیمه خرابی مانده که آن هم اگر وضع به همین شیوه پیش برود، در آینده نزدیک به خراب آبادی تبدیل می‌شود.

هنوز اطلاعاتی از دلیل آتش سوزی این خانه تاریخی در دست نیست اما به گفته شاهدان عینی آتش از سقف این بنای تاریخی آغاز شده است.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران گفت: خانه ای در کوچه امام زاده یحیی منطقه 12 وجود داشت، مقرر بود تا شهردار سابق در آنجا ساکن شود که اتفاق نیفتاد که حال این خانه تاریخی با درخوست بنده از آقای نجفی، به معاونت واگذار شده و به اداره تبدیل شده است‌ که از حالت تاریخی و فرهنگی خارج نشود.

خانه تاریخی «نائل» اصفهان توسط افراد ناشناس بطور کامل تخریب شد.