تحریم شدن آقای ظریف هیچ نقطه قوتی برای راهبردهای مبتنی بر گفتگو محسوب نمیشود. چون در نهایت به بسته شدن این راه ختم شده است و این یک شکست است و نه موفقیت. خروج امریکا از برجام و زمینگیر شدن آن توافق، نیز یک شکست است. ولی چرا این اتفاق افتاد؟
جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام یک سال «صبر راهبردی» را در دستور کار قرار داد و به طرفهای توافق هستهای به ویژه کشورهای اروپایی که وعده جبران خروج آمریکا را میدادند مهلت داد به تعهدات خود ذیل توافق هستهای عمل کنند.
عضو ارشد تیم مذاکرهکننده خرید هواپیماهای جدید
اولا سازمان هواپیمایی کشوری به ایرانایر اجازه داد این هواپیماها را خریداری کند. اساسنامه ایرانایر هم که دائمی نیست. شرکتی با وظیفهای تعریف میکنید و فردا تغییر میکند. ایرانایر هم دیده ناوگان داخلیاش میتواند سودآور باشد و تصمیم به این کار گرفته که هواپیماهای کوتاهبرد خریداری کند. علاوه بر اینکه، ایتیآر یک هواپیمای منطقهای است و میتواند برای سفر به کشورهای اطراف نیز در نظر گرفته شود و به عراق، جمهوریآذربایجان، ترکمنستان و... پرواز کند.
هدف اصلی راهکار فرانسه، راضی کردن ایران و آمریکا به از سرگیری مذاکرات است. بنابراین، وقتی ترامپ به طور غیردیپلماتیک از تلاشهای شخص ماکرون در این زمینه انتقاد میکند، این میتواند به این معنا باشد که فرانسه بیهوده برای تنشزدایی میان تهران و واشنگتن تلاش نکند. چرا که کاخ سفید تمایلی به این امر ندارد.
تندروها به دلیل نگرانی از بازگشت احتمالی دمکراتها به برجام در آینده، به دولت دونالد ترامپ توصیه کردند که تحریمهای اصلی ایران را ذیل عنوان «حقوق بشر» قرار دهد تا هیچ رئیسجمهوری در آینده نتواند به راحتی تحریمها را رفع کند. تجربه تعلیق تحریمهای ایران در دوره ریاستجمهوری باراک اوباما برای این محافل چنان دردناک بود که با وجود اینکه در حال حاضر کاخ سفید تماما سیاستهای آنها را اجرا میکند، اما باز هم از احتمال انعطاف آمریکا مقابل ایران در آینده نگران هستند.
دکتر علی بیگدلی در گفتگو با فرارو بررسی کرد:
اتحادیه اروپا این توانایی را ندارد که دو انتظار ایران را برآورده کند. اینها انتظارات سنگینی است. همانطور که آقای ظریف هم اشاره کرد ایران انتظار دارد اروپا به دو انتظار پاسخ بدهد یکی فروش نفت و یکی بازگشت درآمدهای نفتی و برداشتن موانع بانکی. اگرچه آقای ماکرون قولهایی داده، ولی تصور نمیکنم توانایی داشته شد در برابر سیاستهای آمریکا مقاومت کند.
اگر پیش از برجام نسبت به آمریکا نگران بودیم حالا نگرانیهایی نسبت به عملکرد اروپا وجود دارد، چون یکسال گذشته، اما فقط چهار میلیون دلار به حساب اینستکس ریخته شده و اروپا به هیچکدام از تعهدات خود عمل نکرده است.
رئیس جمهور با اشاره به ضرورت تلاش برای تسریع در روند مناسبات و همکاریهای بانکی و نفتی ایران با دیگر کشورها به عنوان اصلیترین حقوق اقتصادی ایران در برجام ، بر ادامه بررسی پیشنهادات در مسیر دستیابی به راه حلهای کارشناسی و عادلانه تاکید کرد.
هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان روز چهارشنبه نیز با تاکید بر اینکه خواهان تنشزدایی در منطقه است، گفت که آلمان در ائتلاف دریایی که آمریکا ارائه و برنامهریزی کرده است شرکت نخواهد کرد.
رئیس جمهور:
رئیس جمهور گفت: ما توافقی را قبول کردیم که شورای عالی امنیت ملی، شورای نگهبان، مجلس و رهبری قبول کردند و در شورای امنیت ملی ۷ جلسه برگزار شد.لازم بود تا همه مردم بار این را امر بر عهده گیرند و در نهایت ۲۳ تیرماه سال ۹۴ این توافق با ۶ قدرت بزرگ دنیا را امضا کردیم.
واعظی: ما نگران این نیستیم که چند نفر در واشنگتن بنشینند و طرحی را برنامه ریزی کنند و فکر کنند میتوانند از نظر جو روانی در کشور تاثیر گذار باشند. اگر در گذشته امیدشان به این بود که میتوانند با یک جنگ روانی و تبیلغاتی روی مردم اثر بگذارند مشاهده کردیم که طی روزهای گذشته تمام موضوعاتی که از سوی آمریکاییها مطرح شده هیچ اثری روی مردم ما نگذاشته است
رئیس جمهوری با اشاره به اینکه هدف برجام عادی سازی روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها بوده است، افزود: متاسفانه علی رغم پایبندی کامل ایران به تعهدات، تنها بخشی اندک از منافع اقتصادی ایران تامین شد و پس از خروج آمریکا از برجام نه تنها شاهد اقدام جدی از سوی اروپا در این زمینه نبودیم، بلکه برخی از شرکتهای اروپایی نیز در پیروی از تحریم یکجانبه آمریکا، از ایران خارج شدند.
جهانگیری با ابراز امیدواری نسبت به این که تبادل هیأتهای عالیرتبه میان دو کشور بتواند به توسعه مناسبات ایران و چین کمک کند، به ملاقاتهای متعدد روسای جمهور دو کشور و سفر رییس مجلس شورای اسلامی به چین اشاره و خاطرنشان کرد: توافقات خوبی میان دو کشور وجود دارد که امیدوارم با اجرایی شدن این توافقات شاهد ارتقاء سطح مناسبات تهران و پکن باشیم.
بعد از ماجرای ادامهدار اینستکس که قرار بود به دور زدن تحریمهای آمریکا کمک کند، ولی ناکام ماند، راهکار دیپلماتیک فرانسه روزنه تازهای برای نجات توافق هستهای باز کرد. اما ظاهرا اوجگیری تنشها در تنگه هرمز و تغییر دولت بریتانیا، نه فقط راهکار فرانسه، بلکه کل تلاشهای دیپلماتیک اروپا برای نجات برجام را به بوته فراموشی سپرد.
وقتی ترامپ حمله انتقامی به ایران در واکنش به سرنگونی پهپاد آمریکایی «گلوبال هاوک» توسط سپاه را در دقایق آخر لغو کرد، بریتانیا کلا از این حمله اطلاعی نداشت. چهار مقام بلندپایه بریتانیا، با بیان اینکه این امر «غیرمعمول» است، به مجله تایم گفتهاند ترامپ بریتانیاییها را در طراحی این حمله شرکت نداده بود. اما آیا جانسون این رابطه را دوباره «خاص» خواهد کرد؟
دولت آمریکا مُدام ژست مذاکره میگیرد و از ایران میخواهد که به میز مذاکره بازگردد. اما پیشنهاد ظریف نشان داد این آمریکاست که تمایلی به مذاکره و دیپلماسی با ایران ندارد نه بالعکس. اگر آمریکا واقعا به دنبال یک مفر دیپلماتیک از بحران فعلی بود، میتوانست ابتکار عمل ظریف را جدی بگیرد یا اینکه حداقل آن را در معرض آزمون قرار دهد. اما ظاهرا آمریکاییها فعلا تمایلی به مذاکره ندارند.
سخنگوی وزارت خارجه گفت:ما برای خروج از برجام برنامهریزی نمیکنیم اما با پایان مهلت شصت روزه شاهد تثبیت گام دوم ایران در کاهش تدریجی تعهداتش بودیم. اگر طرفهای مقابل در حل مشکلات موجود با جدیت تلاش نکنند این روند ادامه پیدا خواهد کرد. این مساله با خروج از توافق تفاوت دارد. اگر طرفهای باقیمانده در توافق به تعهدات خود عمل نکنند، روندی که جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات خود در پیش گرفته بدون شک بطور قانونی و در چارچوب برجام ادامه خواهد داشت.
بنابراین، هر دو گروه در دولت ترامپ به رغم اختلافات جزئی، احتمالا سیاست واحدی را دنبال میکنند. سیاستی که در آن، احتمال امضای توافق اندک است. از این رو، با توجه به اینکه بدون امضای توافق، رفع تحریمها بسیار بعید است، تنها سناریوی مورد نظر هر دو گروه، استمرار فرسایش ایران است. خصوصا که آنها معتقدند در بازی طولانیشان، زمان به ضرر ایران سپری میشود.
سخنگوی وزارت خارجه چین همچنین تصریح کرد که تمامی مسائل پیش آمده بر سر پایبندی ایران به تعهدات هستهایاش باید در جلسه کمیسیون مشترک برجام بررسی شود.
وی همچنین با بیان اینکه ایران پیش از اینکه تعهدات برجام ی خود را کاهش دهد، به مدت ۱۴ ماه پس از خروج آمریکا از توافق هستهای به تعهدات خود به طور کامل پایبند بوده است، تصریح کرد: اتحادیه اروپا باید نیمه پر لیوان را در نظر بگیرد و سعی کند که بدون آمریکا، از طریق راهاندازی اینستکس و همکاری با چین و روسیه توافق هستهای را حفظ کند.