طی روزهای گذشته نشانهها حاکی از آن است که تغییری در مواضع ایران در قبال برجام رخ داده است. کمال خرازی در نشست گفتگوهای تهران سخن از رفع همه اختلافات برجامی به میان آورد و اعلام کرد که تنها مسئله پادمان و اختلافات با آژانس باقی مانده است.
قطر تنها ایستگاه رایزنیهای برجامی ایران در هفته گذشته نبود و علی باقری چند روز پس از سفر به دوحه راهی مسکو شد تا آخرین تحولات را محور تبادل نظرهای دیپلماتیک با مقامات کرملین قرار دهد.
در آستانه مرگ برجام؛ روند فروپاشی روابط ایران و اروپا
از آنجایی که ایران نگاه به شرق و اتحاد با روسیه را به عنوان خط مشی سیاست خارجی خود در پیش گرفته روابط تهران با اروپا در حال فروپاشی است. هم چنین، تداوم همکاریهای نظامی تهران – مسکو امید احیای برجام را نیز در معرض خطر مرگ قرار داده است.
میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین جمعه شب گفت، کشورهای غربی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای ایجاد مشکل در ادامه مذاکرات بر سر بازگرداندن توافق هستهای ایران استفاده میکنند.
رابرت مالی؛ نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت: تمرکز ما توافقی نیست که پیشروی نمیکند بلکه روی چیزی است که در ایران رخ میدهد. همچنین بخش دیگری از تمرکز ما روی فروش پهپاد توسط ایران به روسیه و آزادکردن گروگانهایمان است.
نشنال اینترست: فرمولی که میتواند برجام را احیا کند
صرفنظر از آن که راه حل مصالحه به چه شکلی باشد نباید از هیچ تلاشی برای دستیابی به آن با توجه به مخاطرات موجود دریغ کرد. واشنگتن و تهران با برداشتن یکی از موانع اصلی احیای برجام درگیری نظامی در حال جوشش در خاورمیانه را خنثی خواهند کرد.
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان گفت: اگر آمریکاییها در موضعگیریهای رسانهای خود میگویند امکان بازگشت به توافق وجود ندارد یا برنامهای برای این کار ندارند پس چرا از طریق واسطهها پیام میدهند و چرا از طریق واسطهها بر آمادگی خود برای از سرگیری توافق تاکید میکنند.
محمود عباس زاده مشکینی گفت: مقامات کشور بارها این موضع را شفاف بیان کردهاند که برجام مسئله اول جمهوری اسلامی ایران نیست. این دیدگاهی است که در یک سال اخیر در دولت جمهوری اسلامی ایجاد شده، حالا خوشبختانه آمریکا نیز به این نقطه رسیده است.
امیرعبداللهیان گفت: آمریکاییها تلاش میکنند در مسائل روزهای گذشته در ایران بدمند. هیچ مذاکرهای را با هیچ امتیازی به طرف آمریکایی نخواهیم داد. ارزیابی ما از پیام طرف آمریکایی این است که نه تنها [این مسئله] اولویت آنهاست بلکه شتاب هم دارند.
کریمی قدوسی گفت: در سفر آقای رئیسی به نیویورک در نشست رسانهای، نماینده رسانههای هیچ یک از دو حزب جمهوریخواه و دموکراتها درباره حوادث ایران سوال نکردند بلکه تمرکز هر دو حزب روی توافق و مذاکره بود. هر دو حزب به این توافق نیاز دارند.
نشنال اینترست: با احیای برجام از ایرانیان حمایت کنید
لزوم تلاش امریکا به منظور حصول توافق هستهای با ایران آن است که در صورت کناره گیری امریکا از میز مذاکره این پیام به نظام سیاسی ایران منتقل خواهد شد که امریکا به دنبال پیشبرد سیاست تغییر رژیم در ایران است. در آن صورت، نظام سیاسی ایران بیش از پیش متقاعد میشود که برای بقا باید به سلاح هستهای دست یابد این وضعیت به مسابقه تسلیحات هستهای دامن خواهد زد.
گروسی گفت که دسترسی آژانس به اطلاعات درباره ایران مختل شده، زیرا در ماههای اخیر بازرسان اجازه بازدید از سایتها را ندارند و همچنین افزود: «مذاکرات برجامی اکنون به بنبست رسیده است.»
مولفه اول این است که ذهنیت آمریکا درباره وضعیت و موقعیت ایران در مذاکرات تغییر پیدا کرده است. با توجه به مساله ناآرامیها و اعتراضات در ایران، ذهنیت کاخ سفید این است که تهران نیاز مبرمتری به توافق در شرایط کنونی نسبت به یک ماه پیش دارد تا بتواند با گشایش در عرصه بینالمللی، زمینه را برای مدیریت بهتر شرایط داخلی خود فراهم کند.
نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین در صفحه توییترش نوشت: از نظر بنده، هدف احیای برجام [توافق هستهای]در نیمه دوم ماه نوامبر حاصل خواهد شد. هیچ بهانهای برای از مسیر خارج شدن توافق هستهای وجود ندارد.
نماینده آمریکا در امور ایران گفت: خواهیم دید که دولت آمریکا برای رسیدن به توافق متمایل است، اما در برهه کنونی، تمرکز روی چیزهای دیگر است، زیرا گفتگوها [ی وین]متوقف شدهاند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد: مقامهای ایرانی بهصراحت اعلام کردهاند که این توافقی نیست که آنها آماده پذیرش آن باشند، توافق برای احیای برجام در آینده نزدیک قطعا دور از ذهن است.
امیرعلی ابوالفتح؛ کارشناس سیاست خارجی در گفتگو با فرارو:
«آمریکاییها بر این باورند که فعلا باید صبر کنند تا شاید فشارهای اعتراضی علیه دولت در ایران افزایش پیدا کند و شاید در نهایت نظام سیاسی ایران با حس کردن تشدید فشارهای داخلی علیه خود، به خواستهای واشینگتن وآنچه مطلوبِ آن است، تن بدهد. در این فضا، فشارهای تحریمی علیه ایران نیز کاهش پیدا میکنند و توافقی حاصل میشود و با تزریق منابع مالی ناشی از آن به کشور، فضای آرامش بار دیگر در ایران برقرار میشود. البته که این موضوع همانطور که گفتم، تحلیل و تفسیر آمریکاییها است.»
اعاده برجام بدون شکلگیری قالبهای مبتنی بر بازدارندگی، انعطافپذیری، همکاریهای چندجانبه و مقابله با سیاستهای افراطی بازیگران گریز از مرکز امکانپذیر نخواهد شد.
کارشناسان حوزه سیاست خارجی در گفتگو با فرارو بررسی میکنند:
«همزمان با آزاد شدن چهار نفر از زندانیانِ آمریکایی و در عین حال، آزاد شدن چهار زندانی ایرانیِ در بند در آمریکا و البته آزاد شدن مقادیری از منابع مالی بلوکه شده کشورمان در خارج از ایران، تحلیلها و گمانه زنیهای مختلفی در مورد پیامهای احتمالی این تحول برای معادله احیای برجام و روند آتی مذاکرات وین مطرح میشود. دراین راستا، فرارو در گفتگو با کارشناسان حوزه سیاست خارجی، به بررسی ابعاد مختلف این مساله پرداخته است.»
"جلال خوشچهره"؛ کارشناس سیاست خارجی در گفتگو با فرارو:
«کسانی که تمام تخم مرغهای خود را در سبدِ سیاستهای روسیه گذاشته بودند و فکر میکردند که جنگ اوکراین و نیاز غرب به نفت و گاز در فصل زمستان سبب میشود که اروپا و آمریکا در مواضع خود در قبال ایران تعدیلهایی را انجام دهند و امتیازاتی را به کشورمان بدهند و درست به همین دلیل نیز سیاست صبر را پیشه کردند، اکنون میبینند که اساسا این نوعِ نگاه هیچ دستاورد مثبت و قابل ذکری را برای ایران به همراه نداشته است. روسوفیلهای داخلی باید در این زمینه پاسخگو باشند و مسوولیت خود را بپذیرند.»