توافق ابراهیم

با تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، اسرائیل پس از حملات اکتبر به غزه و لبنان، فشار‌ها بر محور مقاومت را افزایش داده است. در این میان، بازگشت ترامپ به کاخ سفید تغییرات ژئوپلیتیکی گسترده‌ای را رقم زده و روابط اسرائیل و آمریکا را دستخوش اختلافاتی کرده است. ترامپ با رویکردی مستقل، نتانیاهو را از نقش محوری در سیاست خاورمیانه کنار گذاشته و مذاکرات را اولویت داده است. همزمان، رویکرد او در قبال ایران و تلاش برای ایجاد نظم جدید منطقه‌ای با همکاری عربستان و اسرائیل، آینده تحولات را نامشخص کرده است.

دیدار وزیران دفاع آمریکا و عربستان سعودی بر تقویت همکاری‌های نظامی و امنیتی متمرکز بود. ریاض در جستجوی تضمین‌های امنیتی بیشتر از واشنگتن است؛ در حالی که تحولات ژئوپلیتیکی، روابط دو کشور را پیچیده‌تر کرده است. عربستان علاوه بر همکاری دفاعی، به‌دنبال بومی‌سازی صنایع نظامی و کاهش وابستگی تسلیحاتی است.

پیشبرد عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان در دیدار ترامپ و نتانیاهو در کاخ سفید بررسی خواهد شد. تثبیت آتش‌بس غزه و تعیین مسیر مشخص برای تشکیل دولتی فلسطینی، از جمله پیش‌شرط‌های این توافق است. اختلافات داخلی اسرائیل و مواضع محمد بن سلمان نیز بر این روند تأثیر می‌گذارد. از سوی دیگر، حمایت افکار عمومی اسرائیل و تعهدات اقتصادی عربستان می‌تواند مذاکرات را تسهیل کند. با این‌حال، تحقق توافق، نیازمند صبر استراتژیک و مذاکره دقیق است.

دولت دوم ترامپ در روز‌های ابتدایی سیاست‌های خود در قبال ایران را بازبینی می‌کند. ترامپ با تغییر تیم سیاست‌گذاری و برکناری برایان هوک، به دنبال هماهنگی بیشتر و اتخاذ رویکردی جامع‌تر در مدیریت چالش‌های ایران است. در حالی که مقاماتی نظیر مایکل والتز و مارکو روبیو بر فشار حداکثری تأکید دارند، برخی دیگر رویکرد ملایم‌تری پیشنهاد می‌کنند.

آتش‌بس موقت در غزه، هرچند فرصتی برای تبادل گروگان‌ها فراهم کرده، تضمینی برای دوام آن وجود ندارد و موانع جدی در مسیر عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل باقی است. افکار عمومی عربستان به‌شدت حامی فلسطینی‌هاست و تصمیم به عادی‌سازی می‌تواند ناآرامی‌های داخلی ایجاد کند. بدون معاهده دفاعی سعودی-آمریکایی و امتیازات جدی اسرائیل به فلسطینی‌ها، احتمال پیشرفت در این زمینه ضعیف به نظر می‌رسد.

نتانیاهو در جریان سخنرانی اخیر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با نشان دادن دو نقشه، غوغایی را در میان سودانی‌ها به پا کرد. در یک نقشه: ایران، عراق، لبنان، سوریه و یمن به رنگ سیاه مشخص شده بودند. کشور‌های که از نگاه نتانیاهو دشمن اسرائیل هستند. در نقشه‌ای دیگر، نخست وزیر اسرائیل به چهار کشور مصر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و سودان اشاره داشت و آن‌ها را دوستان نزدیک اسرائیل خطاب کرد.

دنیس راس، دیپلمات سابق و تحلیلگر برجسته سیاست خارجی خاورمیانه ای آمریکا به تازگی در مقاله ای در نشریه فارن افرز تاکید کرده که بایدن در ماه های پایان حضور خود در قدرت، دستورکارهایی نظیر پایان‌دادن به جنگ غزه و مخصوصا تحقق ایده عادی سازی روابط رژیم اسرائیل با عربستان سعودی را به عنوان اولویت های محوری سیاست خارجی خود تعریف کرده است.

توافق‌های دیپلماتیکی که سال ۲۰۲۰ بین اسرائیل و سه دولت عربی امضا شدند، نتیجه سال‌ها روابط پشت پرده با این طرف‌ها بودند. هرچند دولت ترامپ بود که توافق‌های رسمی را عملی کرد، اما بنیان این عادی‌سازی براساس منافع ملی طرف‌ها، به‌ویژه امارات متحده عربی و اسرائیل بود.

باید انتظار همکاری بیشتری میان اسرائیل و تشکیلات امنیتی و خرابکارانه آن با ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا و سنتکام را داشت. البته که در این زمینه بدون تردید توانمندی‌های جاسوسی و پهپادی اسرائیل نیز به نحو آشکارتری به کمک تشکیلات مذکور و محور رقبای منطقه‌ای ایران خواهند آمد.

هنگامی که نتانیاهو سرانجام راهی واشنگتن شد بایدن باید به او بگوید که ایالات متحده آماده است تا به شکل گیری نظم جدیدی در خاورمیانه کمک کند، اما نه نظمی که بر اساس تحقیر فلسطینیان و سیاست تغییر رژیم در ایران باشد.

ساختار و آرایش دولت کنونیِ رژیم اسرائیل نشان می‌دهد که این دولت بیش از آنکه مایل باشد تا تنش‌های جاری خود با ملت فلسطین را مخاطب قرار داده و حل کند، سعی دارد تا بر شدت و میزانِ ارتباطات و روابط خود با کشور‌های عربِ مسلمان (در قالب توافق ابراهیم ) بیفزاید.

تحقیقات نشان داد که سایر زنان شرکت کننده در این عملیات در بیروت پایتخت لبنان اقامت داشتند و با اجاره آپارتمانی که در مقابل خانه مسئول سازمان آزادیبخش فلسطین اجاره کرده بودند، اطلاعات را درباره مقامات سازمان آزادیبخش فلسطین که هدف ترور قرار داشتند را جمع آوری و برای موساد ارسال می‌کردند.

در مراسمی در کاخ سفید و با حضور دونالد ترامپ، نمایندگان امارات و بحرین به شکل رسمی با رژیم صهیونیستی توافق صلح امضا کردند.