
اوکراین به شدت به حمایت نظامی و اطلاعاتی آمریکا وابسته است. در صورت قطع کمکها، تولید تسلیحات بومی و پهپادهای اوکراینی تا حدی میتوانند جایگزین شوند، اما جایگزینی موشکهای پاتریوت و اطلاعات پیشرفته آمریکا دشوار خواهد بود. اوکراین به دلیل تولیدات نظامی محلی و پیشرفتهای عملیاتی اخیر، نسبت به ادامه مقاومت امیدوار است. با این حال، کاهش کمکها خطر کاهش توان دفاعی، افزایش تلفات و عقبنشینی خط مقدم را به همراه خواهد داشت.
به گزارش فرارو به نقل از نشریه اکونومیست، در یک برج مدرن در کییف، گروهی از مهندسان بر روی پهپاد هجومی جدیدی به نام «بتیار» کار میکنند که نام آن در زبان اوکراینی به معنای «یاغی» است. این پهپاد با بردی تا ۱۵۰۰ کیلومتر و قیمتی حدود ۲۵ هزار دلار، از سامانه پیشرفته شناسایی زمینی برخوردار است که آن را در برابر بیشتر روشهای اخلال الکترونیکی مقاوم میکند و همین ویژگیها آن را به رقیبی جدی برای مدلهای روسی تبدیل کرده است. این پهپاد محصول همکاری شرکتهای اوکراینی و آمریکایی است و یکی از چندین پروژهای است که فناوریهای مشترک در آن به کار گرفته شده و در میدان نبرد بهبود مییابند.
جنگ، اوکراین را به یکی از پیشرفتهترین کشورها در زمینه فناوری پهپادها تبدیل کرده است؛ به طوری که حتی در مقایسه با برخی از پیشرفتهترین تسلیحات غربی مانند موشکهای ضدتانک جاولین، عملکرد بسیار چشمگیری دارد. با این وجود، تلاشهای نظامی این کشور همچنان به شدت به حمایت نظامی اروپا و ایالات متحده وابسته است. در شامگاه سوم مارس (دوشنبه ۱۳ اسفند)، کاخ سفید اعلام کرد که تمامی کمکهای نظامی به اوکراین را تعلیق میکند؛ مگر اینکه دولت کییف تعهد بیشتری نسبت به طرحهای صلح پیشنهادی دونالد ترامپ نشان دهد. شایعات در مورد این تصمیم پیش از دیدار دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی در دفتر بیضیشکل (دفتر کار رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید) در ۲۸ فوریه (۱۰ اسفند) منتشر شده بود.
نگرانیهای اوکراین به خوبی قابل درک است. یکی از منابع نزدیک به رهبری نظامی این کشور اظهار داشت: «هیچکس نمیخواهد باور کند که بدترین سناریو ممکن است رخ دهد؛ اما نگرانیهایی وجود دارد که جایگزین کردن برخی تجهیزات اساساً غیرممکن خواهد بود.» از جمله این تجهیزات حیاتی، موشکهای پاتریوت هستند که نقش محوری در دفاع هوایی اوکراین دارند. هنوز مشخص نیست که آیا ایالات متحده سایر کمکهای حیاتی مانند دسترسی به ماهوارههای استارلینک یا دادههای اطلاعاتی در مورد اهداف عمیق داخل خاک روسیه را نیز متوقف خواهد کرد یا خیر.
عناصر کلیدی حمایت ایالات متحده از اوکراین شامل ارائه تسلیحات، خدمات تعمیر و نگهداری آنها، سامانههای دفاع هوایی برای محافظت از شهرها، سامانه ارتباطی استارلینک که ستون فقرات ارتباطات نظامی محسوب میشود و شاید از همه مهمتر، اشتراک دادههای اطلاعاتی است. سربازان اوکراینی به خوبی از پیامدهای قطع این جریان کمکها آگاه هستند.
در اواخر سال ۲۰۲۳، دونالد ترامپ از جمهوریخواهان کنگره درخواست کرد که تصویب بسته کمکهای نظامی بعدی را به تأخیر بیندازند. این تصمیم باعث شد که مهمات توپخانه برای شش ماه کمیاب شود. ژنرال «نازاری کیشاک» که در خط مقدم این کمبود را از نزدیک تجربه کرده بود، به شرایط بحرانی در باخموت (شهری در شرق اوکراین) اشاره میکند. در آنجا، روسها با برتری آتش ده به یک در برابر توپخانه اوکراینی، موفق شدند برخی از بهترین فرماندهان اوکراینی را از میان بردارند و شهر را به طور کامل ویران کنند. به گفته کیشاک، این کمبود مهمات باعث شد که بسیاری از نیروهای اوکراینی بیهوده جان خود را از دست دهند.
اوکراین میتواند بخشی از قدرت آتش توپخانهای خود را با استفاده از سامانههای پهپادی جایگزین کند. اما با این حال، چالش اصلی، تأمین بودجه لازم است؛ زیرا صنایع دفاعی داخلی هنوز بهطور کامل به ظرفیت نرسیدهاند. پهپادهای اوکراینی، کارآیی خود را در میدان نبرد به اثبات رساندهاند و اغلب نسبت به توپخانه اثربخشتر و اقتصادیتر هستند. با این وجود، توپخانه همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است.
دهها سامانه جدید توپخانهای که هر ماه از خطوط تولید اوکراینی خارج میشوند، بدون تأمین کافی مهمات، کارآیی محدودی خواهند داشت. علاوه بر این، از دست دادن خودروهای نظامی برادلی ساخت آمریکا، تأثیر منفی شدیدی بر توان نظامی اوکراین خواهد داشت. همچنین پایان موجودی سیستم موشکی هیمارس به نیروهای روسیه اجازه خواهد داد تا در دهها کیلومتر پشت خطوط مقدم، آزادی عمل بیشتری پیدا کنند. ستوان کیشاک هشدار میدهد که قطع عرضه چنین تسلیحاتی تنها منجر به «باخموتهای بیشتر» و افزایش تلفات اوکراینیها خواهد شد.
جریان مهمات، اگرچه حیاتی است، اما بهاندازه دیگر اجزای پشتیبانی آمریکا برای اوکراین اهمیت ندارد. ایالات متحده تنها کشوری است که میتواند تسلیحات پیشرفتهای نظیر موشکهای پاتریوت را تولید کند. این سامانهها توانایی رهگیری موشکهای بالستیک و مافوق صوت روسیه را دارند که شهرهای اوکراین را هدف میگیرند.
در تئوری سامانه سمپ ساخت مشترک فرانسه و ایتالیا میتواند جایگزینی مناسب باشد، اما تنها در صورتی که در مقیاس وسیع تولید گردد. با این حال، این سامانه فعلاً توانایی رهگیری سریعترین موشکها را ندارد. هرچند نسخه بهبودیافتهای از آن در سال آینده ممکن است عرضه شود. توقف تحویل موشکهای پاتریوت میتواند اوکراین را در معرض خسارتهای بیشتری قرار دهد، مشابه آنچه در شهرهایی نزدیک خطوط مقدم مانند خارکف اتفاق افتاده است؛ جایی که استفاده از این سامانههای گرانقیمت عموماً مخاطرهآمیز تلقی میشود. شاید منابع دیگری برای تأمین موشکهای رهگیر پاتریوت وجود داشته باشد. برای مثال، ایالات متحده پیشتر برای تولید مشترک این تجهیزات با ژاپن تلاش کرده است. با این حال، احتمالاً تعداد این موشکها محدود خواهد بود و هرگونه انتقال آنها نیازمند تأیید دولت آمریکا است.
شبکه ماهوارهای استارلینک، اگرچه هزینه آن توسط لهستان تأمین میشود، همچنان تحت کنترل ایالات متحده قرار دارد. با وجود این محدودیت، اوکراینیها در برخی شرایط راهحلهای جایگزین یافتهاند. بهویژه در عملیاتهای کورسک روسیه، جایی که سیستمهای استارلینک اغلب غیرقابل استفاده بودند، مهندسان اوکراینی با بهرهگیری از فناوریهای موبایلی و استفاده از پهپادها بهعنوان ایستگاههای رله، توانستند ارتباطات مورد نیاز نیروهای خود را فراهم کنند.
یک مقام اوکراینی تاکید کرده که طرحی جایگزین برای مواقع مشابه در حال آمادهسازی است: «ما برنامهای داریم که میتواند ظرف چند روز اجرایی شود و یک برنامه گستردهتر نیز ظرف سه ماه آماده خواهد بود.» با این حال، تغییر به این سیستمهای جدید ممکن است چالشبرانگیز باشد و اوکراینیها را از یکی از مزایای اصلی خود در میدان نبرد محروم کند. ستوان کیشاک که فرماندهی برخی عملیاتهای کورسک را بر عهده داشته، هشدار میدهد که سیستمهای جایگزین در برابر جنگ الکترونیکی روسیه به مراتب آسیبپذیرتر هستند.
یکی از حیاتیترین عناصر کمکهای ایالات متحده به اوکراین، اطلاعات ارزشمندی است که از طریق ترتیبات ناتو به نیروهای مسلح این کشور ارائه میشود. این اطلاعات به ارتش اوکراین اجازه میدهد تهدیدات مختلفی را بهدقت شناسایی کند؛ از جمله هواپیماهای روسیه که در آستانه حمله هستند؛ نیروهایی که برای حمله آماده میشوند؛ جریان تسلیحات از روسیه و کره شمالی، انبارهای تسلیحاتی، زنجیرههای لجستیک و مراکز فرماندهی و کنترل ماشین جنگی روسیه میشود.
علاوه بر این، این اطلاعات به اوکراین امکان میدهد موشکها و پهپادهای خود را بهطور دقیق به سمت اهداف داخلی روسیه هدایت کند. در حالی که پهپادهای اوکراینی تنها میتوانند فواصل محدودی را در پشت خطوط مقدم مشاهده کنند، تحلیلهای اطلاعاتی ایالات متحده به آنها دیدی عمیقتر نسبت به خطوط دشمن ارائه میکند.
مقامات ارشد آمریکا در فرماندهی اروپا با استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی، دادههای ماهوارهای، اطلاعات الکترونیکی و دیگر منابع، به شناسایی اهداف باارزش میپردازند. یک مقام نظامی غربی خاطرنشان کرد که اروپا میتواند بخشی از این قابلیتها را تأمین کند. برای مثال، بریتانیا بهطور منظم از هواپیماهای شناسایی ریوت جوینت در دریای سیاه استفاده میکند. با این حال، سرعت تحلیل و ارائه اطلاعات در اروپا بهمراتب کمتر است. وی تاکید کرد: «در این نوع جنگ، همهچیز به زمانبندی وابسته است. بدون اطلاعات ایالات متحده، اوکراین در هدفگیری پویا به مشکل برمیخورد.» هدفگیری پویا به معنای شناسایی و نابودی سریع اهداف جدید بهمحض ظاهر شدن آنهاست.
با وجود این نشانههای هشداردهنده، مقامات ارشد اوکراین از پیشبینیهای آخرالزمانی اجتناب میکنند. تولید تسلیحات در ایالتهای کلیدی آمریکا ممکن است سدی در برابر قطع کامل کمکها از سوی ترامپ باشد. بخشی از این اعتماد به یک آرامش ذهنی مربوط است؛ اوکراین در حال تثبیت خطوط شرقی خود است، حملات دقیق به انبارهای لجستیکی و سوخت در عمق خاک روسیه موفقیتآمیز بودهاند و ارتش تحت فرماندهی جدید «میخایلو دراپاتی» ظاهراً در شرایط جنگی بهتری قرار دارد.
«دنیس یاروسلاوسکی»، یکی از افسران شناسایی در خارکف میگوید که تیپهای اوکراینی احتمالاً قادر خواهند بود در برابر حملات آتی روسیه مقاومت کنند؛ حتی اگر حمایتهای آمریکا متوقف شود. یک مقام ارشد اوکراینی پیشبینی میکند: «احتمالاً شاهد اُفت تدریجی خواهیم بود و ممکن است خطوط مقدم کمی عقبنشینی کنند؛ اما تراژدی رخ نخواهد داد.»
با این حال، برای فعالان صنایع دفاعی اوکراین، ضربه روانی ناشی از این وضعیت بهاندازه خسارات مادی ویرانگر خواهد بود. آنها معتقدند این شرایط به ایجاد حس خیانت دامن خواهد زد؛ بهویژه در میان کسانی که به همکاری مداوم در پروژههایی مانند پهپاد «بتیار» عادت کردهاند. «سرگئی کوشمان»، یکی از چهرههای برجسته فناوری نظامی اوکراین، هشدار میدهد که چنین شکستی حتی برای غرب نیز پیامدهای منفی به همراه خواهد داشت. او میگوید: «آمریکاییها در اینجا قابلیتهای خود را توسعه داده و آزمایش کردهاند. اگر بدترین سناریو به وقوع بپیوندد و شرکای ما غیرقابلاعتماد باشند، مجبور خواهیم شد بر اساس آن انتخابهای خود را تغییر دهیم. در این صورت، همه در غرب بازنده خواهند بود.»