شاید تبلیغات شهری به اندازه کافی گویای این موضوع نباشد. کافی‌ست سری به سایت‌های فروش بلیت بزنید تا حجم برگزاری روزانه کنسرت‌ها برای شما مشخص شود. سال ۱۴۰۲ بر اساس آمار وزارت ارشاد، ۴۵۰۰ کنسرت در کشور برگزار شده و ۴ میلیون مخاطب داشته است. عددی که از لحاظ کمی خوب است و از لحاظ کیفی باید کارشناسان موسیقی درباره آن اظهارنظر کنند.
فرارو– موسیقی یکی از جذاب‌ترین رشته‌های هنری در جهان است که بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. رشته‌ای که یک جنبه آن بر آفرینش و هنر استوار است و جنبه دیگر، قابلیت تجاری آن محسوب می‌شود. در ایران، به دلایل مختلف این رشته هنری سرگذشتی پرفرازونشیب را پشت سر گذاشته. سرگذشتی که پرداختن به آن، فرصت و گزارشی دیگر را می‌طلبد. چند سالی می‌شود که بُعد تجارت و پول در موسیقی، بر اصل آن که هنر آفرینش است، ارجحیت دارد.
به گزارش فرارو، برای بررسی این مسئله باید هنر، هنرمندان و شرایط فعالیت را کنار هم قرار بدهیم تا به نتیجه برسیم. فعلاً اولویت بیشتر فعالان عرصه موسیقی توجه بر برگزاری کنسرت‌هاست. دلایل مختلفی برای دچار شدن به این وضعیت وجود دارد. کنار رفتن بسیاری از هنرمندان، تاثیرات پاندمی کرونا بر اکوسیستم موسیقی، شرایط اقتصادی و سودده بودن برگزاری کنسرت‌ها از جمله این دلایل هستند.
ذکر این نکته ضروری‌ست که در این گزارش، خوانندگان شاخص و شناخته‌شده میان عموم مردم را مد نظر قرار می‌دهیم.
تولید آلبوم موسیقی، کاهش چشمگیری نسبت به سال‌های دهه ۹۰ داشته است. ایسنا ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، گزارش خود درباره تازه‌ترین آلبوم‌های موسیقی را اینگونه آغاز کرد: «در چند ماه اخیر، آلبوم‌های موسیقی متعددی از جمله آلبوم موسیقی «قاوال مکتبی»، آلبوم موسیقی «دنیای من»، آلبوم موسیقی «نئوتنالیتی» و ... در ژانر‌های پاپ، نواحی، ایرانی و ... منتشر شده‌اند. با وجود اینکه تولید آلبوم موسیقی طی چند سال اخیر به کمترین حد خود رسیده است، با این حال هستند هنرمندانی که بعضاً به صورت مستقل دست به انتشار آلبوم موسیقی می‌زنند. البته که احتمال سود مالی نداشتن این آثار برای تهیه کنندگان اصلا کم نیست؛ چراکه حتی تبلیغات چندانی هم برای معرفی این آثار موسیقی صورت نگرفته است که مخاطبان حداقل از وجود چنین آثاری آگاه شوند.»
مرور تک به تک فهرست آثار خوانندگان مطرح در سطح جامعه نیز به ما همین را نشان می‌دهد. برای مثال، آخرین آلبوم محمد معتمدی خواننده مطرح کشورمان با عنوان تهران عاشق در سال ۱۳۹۹ منتشر شد. آخرین تک‌آهنگ او مربوط به سال ۱۴۰۱ است. همایون شجریان در این میان کمی فعال‌تر است که آخرین آلبوم خود با عنوان «ش‌م‌س» را شهریور امسال منتشر کرد. آلبومی که البته صدای زیادی از آن شنیده نشد. علیرضا قربانی دیگر خواننده موسیقی سنتی، آخرین آلبوم خود را سال ۱۴۰۰ منتشر کرد. آخرین تک‌آهنگ او به خرداد ۱۴۰۲ برمی‌گردد.
در میان دیگر خوانندگان محبوب میان مردم، اگر خوانندگان پاپ را دنبال کنیم، در حوزه آفرینش و خلق اثر، وضعیتی ضعیف‌تر از خوانندگان موسیقی سنتی و تلفیقی دارند. محسن یگانه یکی از شناخته‌شده‌ترین خوانندگان پاپ است که هنوز به ۴۰ سالگی هم نرسیده و همین حالا که شما این گزارش را می‌خوانید، بلیت‌های کنسرت اسفند او در حال فروش است. اما محسن یگانه هنوز هم آخرین قطعات محبوب قبلی خود را بازخوانی می‌کند و سال‌هاست که اثری از کار‌های جدید او در جامعه نیست. محسن یگانه از سال ۱۴۰۱ تا کنون ۶ تک‌آهنگ منتشر کرده که یکی از آنها نیز بازخوانی قطعه‌ای مربوط به سال ۱۳۸۴ است. آخرین آلبوم مجاز او نیز به ۹ سال قبل یعنی ۱۳۹۴ برمی‌گردد.
محسن چاوشی، اما در میان خوانندگان مطرح، فعال است. اگر چه آخرین آلبوم او مربوط به سال ۱۳۹۸ می‌شود، اما به انتشار تک‌آهنگ ادامه می‌دهد. بخشی از تک‌آهنگ‌های او مربوط به تیتراژ یا موسیقی سریال‌های نمایش خانگی و برخی نیز آثاری مستقل هستند. او تا پایان بهمن ۱۴۰۳، ۵ تک‌آهنگ منتشر کرد که دو مورد از آنها مربوط به یک سریال نمایش خانگی بودند. معمولاً تک‌آهنگ‌های محسن چاووشی با استقبال مواجه می‌شوند. او از زمان آغاز فعالیت زیرزمینی خود تا امروز کنسرت برگزار نکرده است.
احسان خواجه‌امیری که در دهه ۸۰ و ۹۰ بسیار فعال بود، آبان امسال پس از یک وقفه ۶ ساله از ۱۳۹۷، آلبوم این روز‌ها را در کانال تلگرام خود و پلتفرم‌های اینترنتی منتشر کرد. او در این سال‌ها البته چند تیتراژ خواند و کنسرت‌های مختلفی نیز برگزار می‌کرد. مهدی یراحی دیگر خوانند پاپ نیز پس از اتفاقاتی که برای او افتاد، فعالیت رسمی ندارد، اما چند تک‌آهنگ در ماه‌های گذشته منتشر کرد. در مجموع باید گفت با گسترش اینترنت، دسترسی به ترک‌های موسیقی، تفاوت شیوه‌های پخش، بالا رفتن هزینه تولید و پروسه زمان‌بر اخذ مجوز آلبوم، در حال حاضر تولید و پخش تک‌آهنگ مرسوم است. اما اینها دلیلی بر افت کیفیت آثار نیست.
شاید این عنوان مناسب‌ترین توصیف برای خوانندگان نسل جوان باشد. خوانندگانی که بسیار پررنگ هستند و گاهی تشخیص صدای آنها از یکدیگر بسیار مشکل است. گاهی به سرعت می‌درخشند و با همان سرعت محو می‌شوند. این موسیقی به خصوص از سال ۱۴۰۱ به این سو جان بیشتری گرفت. چون برخی هنرمندان تصمیم گرفتند فعالیت‌شان را کم کنند و جای خالی آنها با ستارگان نوظهور جوان‌تر پر شد.
در غیاب خلق اثر، بازار برگزاری کنسرت‌ها داغ است. تا حدود دو دهه قبل، روند برگزاری کنسرت به این صورت بود که تهیه‌کنندگان چهره‌های بااستعداد را پیدا و روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کردند، آلبوم و تک‌آهنگ‌هایشان منتشر می‌شد و در نهایت اگر مخاطب پیدا می‌کردند روی صحنه می‌رفتند. آخرین مرحله در صورتی نصیب خواننده می‌شد که توانایی اجرای زنده را داشت. به همین دلیل خیلی‌ها در عصر فروش نوار کاست و بعد سیدی، رنگ صحنه را نمی‌دیدند. اما امروز این شرایط وجود ندارد.
هفته‌ای نیست که فیلمی از اجرای فالش خواننده‌های بسیار مشهور در یک سالن چندهزار نفری میان دود، نوازندگان و افکت‌های نورپردازی در فضای مجازی منتشر نشود. گاهی حتی خبری از فالش خواندن نیست. خواننده همه کار می‌کند غیر از خواندن.
افزایش ضریب نفوذ فضای مجازی و راحت‌تر شدن چهره‌سازی از خواننده‌ها، به ایجاد این فضا کمک زیادی کرد. البته این فضا عجایبی هم به دنبال دارد. مثلاً زمانی مشخص شد صاحب یک کارخانه دوست داشته است که کنسرت برگزار کند و بیلبودرهایش در تهران پر شد. حتی چند ماه قبل فردی با عنوان «آوازه‌خوان دوباره می‌خواند» تبلیغاتش را شروع کرد و سن و سالش مخاطب را به این فکر می‌انداخت که احتمالاً یکی از خواننده‌های قدیمی دوباره به صحنه برگشته است. اما در نهایت معلوم شد او نیز فرد ثروتمندی است که دوست دارد بخواند.
شاید تبلیغات شهری به اندازه کافی گویای این موضوع نباشد. کافی‌ست سری به سایت‌های فروش بلیت بزنید تا حجم برگزاری روزانه کنسرت‌ها برای شما مشخص شود. سال ۱۴۰۲ بر اساس آمار وزارت ارشاد، ۴۵۰۰ کنسرت در کشور برگزار شده و ۴ میلیون مخاطب داشته است. عددی که از لحاظ کمی خوب است و از لحاظ کیفی باید کارشناسان موسیقی درباره آن اظهارنظر کنند. در ۱۰۰ روز ابتدایی سال ۱۴۰۲، ۷۸۰ کنسرت برگزار شد که گردش مالی آن حدود ۶۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود.
رقم تخمینی برای گردش مالی کنسرت‌ها در این سال را می‌توان حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد که قطعا در سال ۱۴۰۳ رقم بالاتری است. چرا که سقف قیمت بلیط کنسرت در اسفند ۱۴۰۲ به ۸۰۰ هزار تومان رسید، اما همین امروز گران‌ترین بلیت کنسرت محسن یگانه برای اجرای اسفندماه با قیمت یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. این گردش مالی تضمین شده، نیازی به خلق اثر ماندگار و ارتقای سطح موسیقی دارد؟
