دونالد ترامپ از طرح انتقال کنترل غزه و جابه‌جایی جمعیت آن دفاع کرده، اما «ملک عبدالله دوم»، پادشاه اردن با ارائه طرحی موازی از سوی کشور‌های عربی واکنش محتاطانه‌ای نشان داده است. در عین حال، مقامات مصر نیز درباره پیامد‌های امنیتی این طرح ابراز نگرانی کرده‌اند. منتقدان طرح ترامپ، آن را به دلیل خطرات حقوق بشری و عدم حمایت کشور‌های عربی غیرعملی می‌دانند و پیشنهاد می‌کنند که راه‌حل‌های جایگزین بررسی شود.
فرارو- «مایکل آر گوردون» (Michael R. Gordon)، خبرنگار بخش دیپلماتیک و نظامی روزنامه وال استریت ژورنال
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه وال استریت ژورنال، نخستین رهبر عربی که پس از اعلام طرح دونالد ترامپ برای کنترل غزه و جابه‌جایی دو میلیون ساکن آن به واشنگتن رفت، نه به صراحت با این طرح مخالفت کرد و نه آن را تأیید نمود. سه‌شنبه گذشته، زمانی که «ملک عبدالله دوم»، پادشاه اردن در کنار ترامپ در دفتر بیضی کاخ سفید حضور داشت، رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر وعده داد که «کنترل غزه را به دست خواهد گرفت». این اظهارات سبب شد تا عبدالله، که به نظر می‌رسید معذب شده است، در صندلی خود تکان بخورد. وی همچنین تأکید کرد که اردن، مصر و دیگر کشور‌های عربی در حال تهیه طرحی هستند که تا پایان ماه جاری میلادی ارائه خواهد شد؛ طرحی که به وضعیت پس از جنگ در غزه خواهد پرداخت.
ملک عبدالله با بیان این که «من باید منافع کشورم را در نظر بگیرم. بیایید منتظر بمانیم تا مصری‌ها طرح‌های خود را ارائه کنند»، سعی داشت رویکردی محتاطانه اتخاذ کند. همزمان، او با پیشنهاد پذیرش دو هزار کودک بیمار از غزه تلاش کرد تا همدلی نشان دهد؛ پیشنهادی که با استقبال رئیس‌جمهور آمریکا مواجه شد. اما ترامپ بار دیگر دیدگاه خود را برجسته کرد و با اشاره به غزه به عنوان منطقه‌ای با قابلیت‌های گردشگری، از برنامه‌هایی سخن گفت که آن را به مکانی با هتل‌های لوکس و مسکن مناسب برای ساکنان خاورمیانه تبدیل کند. او وعده داد که ایالات متحده به غزه اعتبار خواهد بخشید. با این حال، ترامپ بدون پرده‌پوشی اظهار داشت که آمریکا قصد دارد کنترل این منطقه جنگ‌زده را به دست گیرد و در پاسخ به پرسشی درباره مبنای این تصمیم از «قدرت ایالات متحده» سخن گفت.
بسیاری از تحلیل‌گران منطقه‌ای بر این باورند که طرح پیشنهادی ترامپ، به دلیل موانع متعدد سیاسی و اجتماعی، در عمل قابل اجرا نیست. از جمله دلایل مطرح‌شده، نگرانی شدید فلسطینی‌ها از احتمال تبعید دائمی‌شان و عدم تمایل کشور‌های همسایه مانند اردن و مصر به پذیرش این جمعیت است. علاوه بر این، برخی از منتقدان با ارجاع به اصول حقوق بین‌الملل، این طرح را به عنوان اقدامی معادل پاکسازی قومی قلمداد کرده‌اند.
در مقابل، حامیان این برنامه معتقدند که سادگی آن می‌تواند موجب بازسازی سریع غزه شود و تا حدودی راه‌حلی برای حذف حماس از این منطقه ارائه دهد. این طرح پیشنهاد می‌کند که با خروج ساکنان، اعضا و حامیان حماس نیز منطقه را ترک کنند. در نهایت، جامعه بین‌المللی تصمیم خواهد گرفت چه کسانی اجازه بازگشت به غزه بازسازی‌شده را داشته باشند؛ اما این حق برای حماس محفوظ نخواهد بود.
برخی حامیان این طرح در دولت ترامپ معتقدند که حتی اگر طرح پیشنهادی به‌طور کامل اجرایی نشود، می‌تواند کشور‌های عربی را ترغیب کند تا برای حل مشکلات امنیتی و تأمین مالی بازسازی غزه راه‌حل‌های ملموسی ارائه دهند. «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه‌ای اظهار داشت: «در حال حاضر، تنها کسی که پا پیش گذاشته و اعلام کرده حاضر است این کار را انجام دهد، دونالد ترامپ است. اکنون زمان آن رسیده که رهبران دیگر نیز وارد عمل شوند. اگر ایده بهتری دارند، باید ارائه کنند. این لحظه‌ای است که دولت‌ها و قدرت‌های منطقه، به‌ویژه کشور‌هایی که منابع مالی کلانی دارند، باید مسئولیت بیشتری بر عهده بگیرند و اعلام کنند که حاضرند در این مسیر پیش‌قدم شوند.»
برخی کارشناسان آمریکایی معتقدند که اردن و مصر با موقعیت حساسی روبه‌رو هستند. «دنیس راس» که در دولت‌های دموکرات و جمهوری‌خواه نقش‌های کلیدی داشته است، بر این باور است که ملک عبدالله با چالشی مهم دست‌وپنجه نرم می‌کند. وی می‌گوید: «او باید بتواند برای ترامپ توضیح دهد که چرا رهبران عرب با برخی از خواسته‌های او مشکل دارند و همزمان نشان دهد که رهبران می‌دانند تنها راه بازسازی غزه، اتخاذ رویکردی عملی است که حماس را از قدرت کنار بزند. برای ایجاد این توازن، لازم است پیشنهاد‌های مشخصی ارائه شود تا نشان دهد چگونه می‌توان این برنامه را عملی کرد و در عین حال، آن را با تمایل ترامپ برای گسترش توافقات ابراهیم همسو ساخت.»
توافقات ابراهیم، که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ و با میانجی‌گری ایالات متحده به ثمر رسید، به عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین و مراکش انجامید. اکنون ترامپ امیدوار است این روند به عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و عربستان سعودی نیز منجر شود. با این حال، تهدید ترامپ به قطع کمک‌ها به اردن، برخی مقامات آمریکایی را بر آن داشته تا این اقدام را دوگانه بدانند. از یک سو ایالات متحده به دلیل کمک‌های اقتصادی و نظامی گسترده‌اش، اهرم قابل‌توجهی بر اردن دارد و از سوی دیگر، کاهش حمایت از این کشور می‌تواند به افزایش بی‌ثباتی در منطقه منجر شود.
«آرون دیوید میلر» (Aaron David Miller)، کارشناس ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل معتقد است که اردنی‌ها گزینه‌ای جز همکاری با ترامپ ندارند. او اظهار داشت: «اهرم‌های اصلی در دست ترامپ است. با این حال، فکر نمی‌کنم پادشاه اردن با این طرح موافقت کند. برای عبدالله، این موضوع فراتر از یک معامله املاک است؛ این مسئله‌ای حیاتی و بسیار حساس است.»
دونالد ترامپ اگرچه اعلام کرده است که نیازی به تهدید قطع کمک‌ها برای اعمال فشار بر اردن و مصر نمی‌بیند، اما هنوز مشخص نکرده ایالات متحده چگونه بدون توسل به نیروی نظامی می‌تواند کنترل غزه را به دست گیرد. او هیچ توضیحی درباره چگونگی خروج جمعیت منطقه یا نقش اسرائیل در این طرح ارائه نکرده است. این در حالی است که اسرائیل بیش از ۱۶ ماه درگیر جنگ در غزه بوده است. ترامپ همچنین به این نکته اشاره کرده که بازسازی این منطقه جنگ‌زده فرآیندی طولانی خواهد بود و تأکید کرده که ممکن است برخی فلسطینی‌ها برای کار به غزه بازگردند، اما این بازگشت برای مطالبه زمین‌ها یا خانه‌هایشان نخواهد بود.
اردن، کشوری کوچک و کم‌منبع که از دهه ۱۹۹۰ روابط رسمی با اسرائیل برقرار کرده و میزبان میلیون‌ها فلسطینی مهاجر است، همواره به‌عنوان یکی از مراکز نسبی ثبات در منطقه شناخته شده است. این کشور که میزبان نیرو‌های نظامی آمریکا نیز هست، در سال گذشته نقش مهمی در همکاری با اسرائیل برای مقابله با حملات موشکی ایران ایفا کرد. علاوه بر این، ایالات متحده در سال ۲۰۲۲ متعهد شد ظرف هفت سال حدود ۱۰ میلیارد دلار کمک مالی به اردن ارائه دهد. با این حال، چالش‌های ساختاری متعددی وجود دارد که می‌تواند این ثبات نسبی را تهدید کند. روند کُند رشد اقتصادی، نرخ بالای فقر در میان پناهجویان فلسطینی، کاهش اعتماد عمومی به نهاد‌های دولتی و افت حمایت‌های مالی از سوی آمریکا برای سازمان‌های بین‌المللی حامی اردن، همگی عواملی هستند که ممکن است زمینه‌ساز افزایش نارضایتی‌های سیاسی در این کشور شود.
در پایتخت اردن، اعتراضات متعددی در حمایت از مسئله فلسطین برگزار شده است. این اعتراضات، که اغلب به منظور اعلام همبستگی با فلسطینی‌ها شکل می‌گیرند، عمدتاً از انتقاد مستقیم از دولت اردن یا روابط رسمی این کشور با اسرائیل اجتناب می‌کنند. با این حال، در برخی موارد، معترضان در نزدیکی سفارت‌های ایالات متحده و اسرائیل تجمع کرده‌اند. این تجمع‌ها، در پاره‌ای مواقع، منجر به برخورد‌هایی میان نیرو‌های امنیتی اردن و معترضان شده است.
در انتخابات پارلمانی اردن در سال ۲۰۲۴، یک حزب سیاسی وابسته به اخوان‌المسلمین موفق شد بیشترین کرسی‌ها را در مجلس نمایندگان به دست آورد. در چنین شرایطی، ملک عبدالله در موقعیتی نیست که بتواند از طرحی حمایت کند که از دید بسیاری از کشور‌های عربی خیانتی به آرمان فلسطینی‌ها تلقی می‌شود. «اورایب رنتاوی»، مدیر مرکز مطالعات سیاسی قدس در امان با انتقاد از این طرح اظهار داشت: «این پیشنهاد فاجعه‌آمیز است. ما نمی‌توانیم امنیت کشور، هویت ملی و حتی موجودیت خود را به خطر بیندازیم.» از سوی دیگر، دونالد ترامپ «عبدالفتاح السیسی»، رئیس‌جمهور مصر را برای دیداری در کاخ سفید دعوت کرده است، اما مقامات مصری اعلام کرده‌اند که السیسی نگران آن است که این دیدار او را به موضع‌گیری‌های علنی بکشاند؛ به‌ویژه در شرایطی که رئیس‌جمهور آمریکا طرحی برای غزه پیشنهاد کرده که بخش عمده‌ای از مردم مصر آن را غیرقابل‌قبول و ارتش مصر آن را تهدیدی امنیتی می‌دانند. دولت مصر هنوز پاسخی رسمی به این دعوت نداده است.
