برای مسیر جایگزین مذاکره باید سه کار سخت را انجام دهیم؛ تا پشت دروازه‌های مملکت آمده‌اند ولی ما درگیر مسائل داخلی هستیم

امیرعلی ابوالفتح، کارشناس روابط بین‌الملل، در رابطه با یادداشت اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و اظهارات اخیر او که نشان‌دهنده سیاست اوست، گفت: بالاخره یادداشت رئیس‌جمهور است و ضمانت اجرایی دارد. دستگاه‌های فدرال که در آن اشاره شده است نشان می‌دهد که وزارت خارجه، خزانه‌داری و بازرگانی چه اقداماتی را باید انجام دهند. در این یادداشت آمده که این دستگاه‌ها موظف هستند این کار‌ها را انجام دهند.

به گزارش ایلنا، وی ادامه داد: نکته دیگر این است که این موضوع تفاوت زیادی با آنچه تاکنون بوده، ندارد. اینکه چرا یادداشت اجرایی صادر شده و نه فرمان اجرایی، به این دلیل است که فرمان اجرایی ۸ می ۲۰۱۸، روز خروج آمریکا از برجام صادر شد و آن بازگشت تحریم‌ها که طی یک فرمان رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دونالد ترامپ، اعلام شد، به قوت خود باقی است و در زمان بایدن نیز این فرمان لغو نشده بود؛ بنابراین نیازی به صدور فرمان جدیدی نبود، نیاز به فرمانی وجود نداشت که صادر کند. تنها یادداشت داده شده است. این یادداشت بیشتر به‌عنوان یادآوری یا شروع یک روند است که خبر می‌دهد این روند باید آغاز شود. یعنی تشدید فشار حداکثری، فشار حداکثری وجود داشته و حالا باید تشدید شود. از این جهت، چیز متفاوتی از گذشته نیست. شاید شدت آن بیشتر باشد، ولی در ماهیت چیز جدیدی نیست.

این تحلیل‌گر روابط بین الملل با بیان اینکه دونالد ترامپ سرتاسر تناقض است، گفت: سیاست خارجی ایالات متحده که پر از تضاد‌ها و ناهماهنگی‌ها است، دونالد ترامپ هم نمونه بارز این قضیه است. در همان لحظه‌ای که می‌گوید می‌خواهد با ایران به توافق برسد و ایران تنها هسته‌ای نداشته باشد به توافق خواهیم رسید، با چند ساعت فاصله این یادداشت را صادر می‌کند و در آن نیز اشاره می‌کند به هسته‌ای، موشکی، منطقه‌ای، سپاه پاسداران و نیرو‌های نیابتی، توان متقارن و غیرمتقارن و نظامی ایران، همه این موارد را ذکر می‌کند و مشخص نیست، بالاخره مشکل ترامپ چیست. آیا هسته‌ای ایران است؟ اگر تنها مشکل هسته‌ای ایران بود، که یک مسئله است، اگر مشکل چیز دیگری است، پس چرا در مصاحبه مطبوعاتی یک چیزی می‌گوید و یادداشت اجرایی او چیزی متفاوت است. بالاخره ایالات متحده پر از تتاقض است و ترامپ هم گل سرسبد آنها است.

توافقی که ترامپ می‌خواهد با آنچه مدنظر ما است، فرق دارد

ابوالفتح در پاسخ به این پرسش که دقیقا ترامپ چه برنامه‌ای برای ایران دارد، آیا ممکن است به گزینه نظامی فکر کرده باشد، عنوان کرد: ترامپ می‌خواهد توافق کند، از توافق خارج شده است که به توافق برسد. می‌گفت که جان کری عرضه توافق ندارد و جواد ظریف سرش کلاه گذاشت. من توافق بهتری انجام می‌دهم. من از توافق بیرون می‌آیم که توافق بهتری انجام دهم. دو سه سال، دائم این را می‌گفت. در چهار سال دوره بایدن هم می‌گفت که اگر من بودم، توافق می‌شد، اکنون هم همین را می‌گوید ولی توافقی که او می‌گوید با توافقی که مدنظر ما است فرق دارد. می‌گوید شما هسته‌ای و موشکی‌تان را بدهید، منطقه‌تان را بدهید، سپاه‌تان را هم تضعیف کنید، این می‌شود توافق. نه اینکه به دنبال توافق نباشد، قیمت توافق از نظر او بالا است. ما هم می‌گوییم که می‌خواهیم توافق کنیم. جمهوری اسلامی هم می‌خواهد توافق کند. جمهوری اسلامی تنها بر سر موضوع هسته‌ای توافق می‌کند، بر سر مسائل دیگر توافق نمی‌کنیم. دو طرف می‌گویند توافق.

وی تاکید کرد: ترامپ می‌گوید جنگ نمی‌خواهد، اما همزمان تهدید به بمباران می‌کند ما هم می‌گوییم جنگ نمی‌خواهیم، ولی ممکن است خدایی ناکرده یکسری اتفاقاتی رقم بخورد که اراده‌ای که طرفین برای عدم جنگ دارند، کنار گذاشته شود و جنگی رخ دهد، نمی‌دانم. البته باید این نکته را در نظر بگیریم که آمریکایی‌ها دیگر جنگ نظامی قرن بیستم را انجام نمی‌دهند که پانصد هزار نیرو بفرستند و یک منطقه‌ای را اشغال کنند. همین حالا برای غزه هم می‌گوید که من نیرو نمی‌فرستم تا اسرائیل مردم غزه را بریزد بیرون و تحویل من دهد. یعنی حتی برای اینکه ادعای مالکیت بر غزه کند، حاضر نیست ارتشش را بفرستد.

برخی موضوعات اصلاً قابل مذاکره نیستند

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در خصوص امکان مذاکره در شرایط برابر و چگونگی میسر شدن این مدل از مذاکره، اظهار کرد: شرایط برابر یعنی آن چیزی که آمریکا از ما می‌خواهد به اندازه آن چیزی باشد که به ما خواهد داد. نمی‌تواند بگوید که فقط تحریم‌ها را برمی‌دارد و ما باید برنامه موشک‌هایمان را بدهیم. در واقع، برخی موضوعات اصلاً قابل مذاکره نیستند. هیچ کشوری، مگر آنکه به‌طور بی‌قید و شرط تسلیم شود، نمی‌تواند چنین شرایطی را بپذیرد. آلمان نازی و امپراطوری ژاپن تسلیم بی‌قید و شرط شدند و سلاح‌های خود را زمین گذاشتند. این خواسته به‌ویژه در منطقه خاورمیانه که از ایران خواسته می‌شود موشک نداشته باشد، غیرمنطقی است. در این صورت، ایران چه تسلیحات دیگری باید داشته باشد؟ هواپیما که به او نمی‌دهند، تانک و توپ هم که به او نمی‌دهند. اگر ایران موشکی نداشته باشد، چگونه می‌تواند از خود دفاع کند؟

ابوالفتح با طرح این پرسش که در این راستا، نگرانی‌های امنیتی ایران چه می‌شود، بیان کرد: مفهوم "برابر" یعنی این که خواسته‌ها و نیاز‌های امنیتی دو طرف باید مورد توجه قرار گیرد. نه اینکه اقتصاد ما با اقتصاد آمریکا برابر شود، بلکه خواسته‌هایی که روی میز قرار می‌گیرد اهمیت دارد، باید مشخص شود که ما چه چیزی می‌خواهیم و آنها چه چیزی به ما می‌دهند. آیا می‌خواهند تحریم‌های هسته‌ای را بردارند؟ این هم مملو از، اما و اگر است چرا که هر لحظه که دلشان بخواهند تحریم‌های ما را بر می‌گردانند. اگر رییس‌جمهور آمریکا موافقت کند، کنگره موافقت نخواهد کرد. رئیس‌جمهور ایالات متحده چگونه می‌تواند کنگره را قانع کند که تحریم‌ها را لغو کند؟ امکان لغو تحریم‌ها تنها در کنگره هم نیست و رئیس‌جمهور نمی‌تواند به‌تنهایی فرمانی صادر کند، چون پادشاه مطلقه که نیست، فرمان بدهد و همه بگویند چشم. کنگره را چگونه می‌تواند راضی کند؟ نمی‌تواند.

اگر ترامپ می‌خواست با ایران به توافق برسد، از ۱۰ هزار تحریمی که وضع کرده دوتا را کم می‌کرد

این کارشناس حوزه سیاست خارجی با اشاره به این موضوع که در ایران نسبت به آمریکا بی‌اعتمادی وجود دارد، عنوان کرد: با وجود کاری‌هایی که ترامپ انجام می‌دهد و اکنون با دنیا در حال انجام رایزنی است، هر لحظه می‌گوید از این پیمان بیرون آمده و برای آن پیمان شرط می‌گذارد، چه تضمینی وجود دارد؟ تضمینی نیست. چطور می‌تواند دنیا را قانع کند که با او به توافق برسند؟ کانادای بیچاره را ببینید چه بلایی بر سرش آورده‌اند؟ این مسائل باعث می‌شود که کار سخت‌تر شود. اگر ترامپ می‌خواست با ایران به توافق برسد، از آن ۱۰ هزار تحریمی که وضع کرده دوتا را کم می‌کرد و بعد می‌گفتند ما حسن نیت داریم، حالا شما هم حسن نیت خود را نشان دهید. شما می‌خواهید با ایران به توافق برسید، اما در همان لحظه یادداشتی امضا می‌شود که می‌گوید باید سلاح‌هایتان را بدهید. این چه توافقی است؟ تحمیل است.

ابوالفتح عنوان کرد: ببینید، من خیلی خوشبین نیستم، تحریم‌های ایران برداشته نمی‌شود. الان، تحریم‌های ایران که هیچ، تحریم‌های سوریه هم برداشته نخواهد شد اکنون که نه از حزب بعث سوریه خبر هست و نه از بشار اسد، دو ماه است که آقای احمد الشرع آمده، نشسته، کراوات زده و ریشش را گل و بلبل کرده، اما سر سوزنی تحریم‌های آمریکا برداشته نشده است. یعنی آن‌جا که رژیم چنج شده هیچ اتفاقی نیفتاده چه برسد به جمهوری اسلامی که خدا را شکر سر جایش است. اگر همه آن چیزی هم که آمریکا می‌خواهد، ایران بدهد، باز هم رضایت آمریکا جلب نمی‌شود. بنابراین، متأسفانه امیدی به برداشتن تحریم‌ها نیست.

این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل درباره آینده سیاست خارجی ایران خاطرنشان کرد: به نظر من، کشور باید حداقل سه کار انجام دهد. کار سختی است، اما شدنی است. اول، کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد از تحریم، البته این یک دنیا حرف است. وزارت دارایی چه کار باید بکند؟ بانک مرکزی چه کار باید بکند؟ تجارت چه کار باید بکند؟ اینها باید کاری کنند که فشار اقتصادی روی ایران کم شود. دوم، تقویت بنیه نظامی است، بنیه نظامی فقط ساختن موشک و پهپاد نیست، بلکه روحیه دفاعی در کشور باید بالا برود. ما باید نسبت به ناامنی احساس خطر کنیم. حزب‌اللهی هستیم، بسیجی هستیم، هیئتی هستیم و هرچه هستیم. چون با توپ و تانک وقتی بمباران شروع شود، برانداز هم کشته می‌شود، بسیجی و هیئتی هم کشته می‌شوند. سوم، اجماع و تقویت اجماع داخلی است.

وی افزود: اینقدر جناح‌ها در داخل باهم درگیر نشوند. این می‌گوید معاون رئیس‌جمهور قانونی است و آن می‌گوید معاون شما غیرقانونی است و باید استعفا بدهد. تا پشت دروازه‌های مملکت آمده‌اند گیر داده‌اید این حرف را زده و آن حرف را زده است. به جای اینکه همه بگویند آقای آمریکا، شما چرا از برجام بیرون آمده‌اید و چرا تحریم‌ها را برنمی‌دارید، می‌گویند پایداری‌ها مقصرند، آنها می‌گوید اصلاح‌طلب‌ها مقصر هستند؛ در اصل آمریکا مقصر است. من نمی‌فهمم چرا به جای اینکه انگشت اتهام را به سمت آمریکا بگیرند، به سمت خودی می‌گیرند. حالا ظریف این‌طور است و آن یکی جلیلی آن‌طور. به نظر من، این سه کار باید انجام شود. کار سختی است، اما شدنی است.