افشاگری وال‌استريت ژورنال؛ آمادگی چین برای مهار فشار حداکثری

از زمان آغاز جنگ اوکراین چین با خرید نفت روسیه به حمایت از اقتصاد این کشور پرداخته و در عین حال، اقلامی از جمله میکروالکترونیک تا ماشین‌های لباسشویی را برای آنها عرضه کرده است.

به گزارش اعتماد به نقل از وال‌استريت ژورنال، در این میان، پکن اما از مزایای استراتژیک جهت دور زدن تحریم‌های غرب نیز استفاده کرده است. در این میان یک گروه دولتی که چین در ماه‌های پس از حمله تمام عیار روسیه به اوکراین تأسیس کرده، تأثیر تحریم‌ها را مورد بررسی قرار داده و به‌طور منظم نیز گزارش‌هایی تولید کرده است. هدف از ارائه این گزارش یافتن راه‌هایی برای کاستن از آثار تحریم‌ها است. 

در همین راستا این نشریه با انتشار گزارشی مدعی شد که مقامات چینی به عنوان بخشی از این تلاش به‌طور دوره‌ای به مسکو سفر می‌کنند تا با بانک مرکزی روسیه، وزارت دارایی و دیگر نهاد‌های مرتبط با مقابله با تحریم‌ها دیدار کنند. این تلاش‌های مطالعاتی چین که پیش از این نیز گزارش نشده، نماد عصر جدید جنگ اقتصادی است که به دنبال حمله روسیه به اوکراین آغاز شده است، جایی که خطوط بین سیاست اقتصادی و استراتژی ژئوپلیتیک به‌طور فزاینده‌ای مبهم شده است. این روند احتمالا با دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تقویت خواهد شد، چرا که او برنامه‌ریزی کرده از تعرفه‌ها به عنوان ابزاری برای مذاکره و اجبار استفاده کند.

به گزارش این نشریه اقتصاد روسیه در طول جنگ اوکراین به طرز شگفت‌انگیزی مقاوم بوده است، اما اخیرا به دلیل فشار تحریم‌های غربی تحت فشار قرار دارد. هفته گذشته، روبل روسیه به پایین‌ترین سطح خود از روز‌های ابتدایی درگیری‌ها یعنی پس از آنکه تحریم‌های جدید بانکی ایالات متحده اعمال شد سقوط کرد. بسیاری معتقدند که دوام اقتصادی مسکو به صادرات نفت و نیز همکاری با پکن وابسته است، چرا که رهبران هر دو کشور به دنبال به چالش کشیدن نظم جهانی تحت رهبری ایالات متحده هستند.

الکساندر گابوئف، مدیر مرکز کارنگی روسیه-اوراسیا که بر روابط چین و روسیه تمرکز دارد، گفت: «برای چینی ها، روسیه واقعا یک زمین بازی برای فهم نحوه کارکرد تحریم‌ها و نحوه مدیریت آنها است.»

او در ادامه افزود: «آن‌ها (چینی‌ها) می‌دانند که اگر در تایوان درگیری رخ بدهد، ابزار‌هایی که علیه آنها اعمال خواهد شد مشابه ابزار‌های فشار به روسیه خواهد بود.»

به گزارش این رسانه خبری، افراد نزدیک به تصمیم‌گیران در پکن هشدار دادند که پکن برای سناریوی درگیری مسلحانه و پیامد‌های اقتصادی آن آماده می‌شود. همزمان وزارت خارجه چین اعلام کرد که این کشور همیشه متعهد به انجام تبادلات و همکاری‌های عادی با تمام کشور‌های جهان، از جمله روسیه، بر اساس برابری و منافع متقابل بوده است.

یکی از حوزه‌های خاص نگرانی برای چین، بیش از ۳.۳ تریلیون دلار ذخایر ارزی خارجی این کشور است. اقدامات ایالات متحده و متحدانش برای مسدود کردن دارایی‌های روسیه در خارج از کشور پس از حمله به اوکراین، پکن را وادار کرد تا به‌طور فعال‌تری به دنبال راه‌هایی برای تنوع بخشی به ذخایر خود از دارایی‌های دلاری باشد. در همین راستا شی‌جین‌پینگ رییس‌جمهور چین، در پاییز ۲۰۲۳ به شکل بی‌سابقه‌ای به اداره کل مدیریت ارز خارجی چین مراجعه کرد و در طول این بازدید، پرسش‌هایی درباره نحوه حفاظت از این ذخایر مطرح کرد.

هه لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین که بر امور اقتصادی و مالی نظارت دارد ارتباط مستقیمی با شی دارد و همچنین معمار اصلی محافظت از اقتصاد چین در برابر تحریم‌های غربی بوده است.

یک منبع آشنا با تلاش‌های چین در زمینه تحریم‌ها گفت: «پکن به‌طور کلی به همه‌چیز علاقه‌مند است: از روش‌های دور زدن تحریم‌ها گرفته تا انواع اثرات مثبت، مانند مشوق‌هایی برای توسعه تولید داخلی.»

به گزارش این رسانه خبری روابط روسیه و چین از زمان حمله شکوفا شده است. تجارت دوجانبه سال گذشته به رکورد ۲۴۰ میلیارد دلار رسید که ناشی از فروش نفت روسیه بود. طبق داده‌های روسی حدود ۶۰درصد از خودرو‌های جدید فروخته شده در روسیه چینی هستند. اما معمولا این رابطه یک طرفه بوده است: در حالی که چین حدود یک سوم از تجارت کل روسیه را تشکیل می‌دهد، روسیه بخش کوچکی از تجارت چین را تشکیل می‌دهد. بخش عمده‌ای از صادرات روسیه شامل نفت و گاز طبیعی است که چین می‌تواند از منابع دیگری نیازش را تأمین کند.

به ادعای ناظران این بدان معناست که اگر اوضاع برعکس شود، مسکو نمی‌تواند به اندازه کافی از اقتصاد چین حمایت کند. به همین دلیل، شی جین‌پینگ به مقامات دستور داده تا تجارت را ترویج بدهند و روابط اقتصادی با روسیه را عمیق‌تر کنند تا یک محرک داخلی بزرگ‌تر برای این رابطه ایجاد شود. ایالات متحده قبلا تحریم‌هایی علیه چین اعمال کرده است، از جمله محدودیت‌های صادراتی بر صادرات نیمه هادی‌های پیشرفته و اقداماتی علیه غول مخابراتی یعنی هوآوی، اکنون نیز بحران تایوان می‌تواند به جنگ اقتصادی در مقیاسی متفاوت منجر شود. تحریم‌های مالی غرب می‌تواند سیستم مالی چین را مختل کند، تجارت این کشور را تحت تاثیر قرار داده و ۳.۷ تریلیون دلار دارایی‌ها و ذخایر بانکی چین در خارج از کشور را در معرض خطر قرار بدهد.

این در حالی است که روسیه به تحریم‌های غربی با تغییر مسیر جریان کالاها، تزریق محرک‌های مالی عظیم به اقتصاد و دور زدن محدودیت‌های صادراتی از طریق کشور‌های همسایه واکنش نشان داد. این اقدامات بود که باعث تثبیت اقتصاد روسیه شد و به مسکو این امکان را داد تا به جنگ خود ادامه بدهد.

به گفته تحلیلگران، اما یکی از درس‌های مهم چین از تجربه روسیه، اهمیت آمادگی داشتن در این شرایط است. روسیه تا پیش از جنگ، تلاش کرده بود تا ذخایر ارزی خود را متنوع کند، و همچنین به دلارزدایی اقتصاد خود اقدام کند و زیرساخت‌های مالی داخلی را بسازد. این اقدامات به حفاظت از اقتصاد روسیه کمک کرد و زمان لازم برای سازگاری را فراهم آورد.

در ادامه این گزارش آمده است درس دیگری که چین از این تجربه گرفته، ارزش و محدودیت‌های ائتلاف‌ها است. ایالات متحده، بریتانیا، اتحادیه اروپا و دیگر متحدان به‌طور هماهنگ برای اخراج بانک‌های بزرگ روسی از شبکه مالی سوییفت و اعمال سقف قیمت نفت هم صدا شدند، در حالی که روسیه با تقویت روابط خود با چین، ایران و کره شمالی پاسخ داد. آگات دماریس، پژوهشگر ارشد سیاست‌های ژئواکونومیک در شورای روابط خارجی اروپا، گفت: چین آموخت که غرب می‌تواند در تحریم‌ها آنگونه که لازم باشد هماهنگ عمل کند.

در عین حال، اما روسیه نیز متحدان خود را یافته است. این در حالی است که همزمان اختلافات در ائتلاف غربی، به ویژه در مورد تحریم‌های نفتی پاسخ هماهنگ آنها را مختل کرده است. بنابراین با توجه به اینکه چین در اقتصاد جهانی نقش بسیار بزرگ‌تری دارد، هزینه‌های جهانی تحریم‌ها به‌طور قابل توجهی بیشتر خواهد بود.