باید ذهنیت روسیه درباره اینکه تهران گزینه‌ای جز مسکو ندارد، شکسته شود

سفیر پیشین ایران در روسیه گفت: با توجه به در پیش بودن اجلاس سالانه عمومی سازمان ملل در نیویورک و اجلاس بریکس در کازان روسیه، نقشه‌ای طراحی شود تا آقای پزشکیان بتواند دیدار‌های مفیدی با تعدادی از کشور‌های غربی و اروپایی که حداقل شرایط مساعدتری برای اعتمادسازی دارند داشته باشند، اخبار خوبی از آن مذاکرات منتشر شود تا متوازن‌سازی روابط شکل اجرایی مناسبی به خود بگیرد. اگر چنین اتفاقی بیفتد روسیه تا حدی خودش را جمع و جور خواهد کرد و آن احساسی که از ایران گرفته مبنی بر آنکه هیچ گزینه دیگری غیر از مسکو ندارد باطل می‌شود و می‌فهمد دولت جدید ایران به سمت متوازن‌سازی سیاست خارجی و روابطش با دنیا خواهد رفت. در آن صورت آقای پزشکیان با دست پر در کازان، پوتین را ملاقات خواهد کرد

به گزارش ایلنا، نعمت‌الله ایزدی سفیر پیشین ایران در روسیه درباره اظهارات اخیر مقام‌های روسیه درباره مسیر ارتباطی زنگزور و مواضع ایران در این خصوص عنوان کرد: این اقدام روسیه دلایل منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. از مهم‌ترین دلایل منطقه‌ای، می‌توان به این اشاره کرد که روسیه تصمیم گرفت به جای ارمنستان، به آذربایجان نزدیک شود که با محاسبات خودش نیز درست است. زیرا ارمنستان وضعیت آذربایجان را ندارد و ثانیا گرایش‌های غربی‌اش بیشتر از آذربایجان است و مهم‌ترین دلیل دیگر، درگیری روسیه در جنگ اوکراین بود که باعث نزدیکی روسیه به آذربایجان شد و آن موضع‌گیری را اعلام کرد.

وی افزود:، اما چرا روسیه، ایران را حداقل به این صراحت نادیده گرفت؟ زیرا روسیه ماهیت خود را در این رابطه نشان داده است. روسیه این منطقه را از جمله جمهوری آذربایجان، ارمنستان و چه جمهوری‌های دیگر در ثقل سیاست خارجی خود می‌داند و باید همچنان شبیه دوران شوروی آن‌ها را مدیریت کند. ولی وقتی موضوع عدم حمایت از ایران را به این صراحت بیان می‌کند، می‌خواهد در مقابل ادعای غربی‌ها به ایران در خصوص واگذاری موشک و هم‌پیمانی با روسیه در جنگ اوکراین، ایران را بیشتر تحت فشار بگذارد. حالا اگر شما بخواهید تسلیم آن فشار‌ها شوید، فشار دیگری از این طرف می‌تواند متوجه شما باشد.

این تحلیل‌گر حوزه سیاست خارجی تصریح کرد: از جمله دلایل بین‌المللی هم می‌توان گفت که روسیه نمی‌خواهد در جنگ اوکراین تنها بماند و همراهی ایران را به هر شکلی در این موضوع دنبال می‌کند، بنابراین مجموعه چنین اتفاقاتی باعث شده که روسیه ایران را متوجه فشاری کند تا از آن بهره ببرد. در صورت واکنش ایران در صحنه بین‌الملل هم از آن چیزی که گفته متضرر نخواهد شد و اگر مسیر ارتباطی زنگزور هم مورد استفاده قرار بگیرد و مرز ایران دچار مشکل شود، هیچ ضرری متوجه روسیه نمی‌شود؛ بنابراین روسیه بازی‌ای را شروع کرده که در آن باختی وجود ندارد، اما می‌تواند بعد منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشد.

سفیر پیشین ایران در روسیه تصریح کرد: ذهنیتی القا شده که روسیه دوست صمیمی و استراتژیک ما است که من این موضوع را قبول ندارم. از دید خود روسیه پاسخ دادن به ایران سخت نیست. زیرا رفتار ایران طی سال‌های اخیر با روسیه به شکلی بود که برای روسیه ذهنیتی شکل گرفته که ایران به غیر از آن‌ها در صحنه بین‌المللی گزینه دیگری ندارد و هر اتفاقی بیفتد و هر ناملایمتی هم ایران ببیند چاره‌ای جز پناه بردن به روسیه ندارد. به همین دلیل ایران باید متوجه بازی روس‌ها شده و به سمت توازن در سیاست خارجی‌اش برود و روس‌ها هم باید به این ذهنیت در رابطه با ما باور داشته باشند و باید این باور شکسته شود؛ بنابراین امیدوارم با توجه به ایجاد شرایط جدید در ایران، ذهنیت‌های غلطی که ایجاد شده از جمله آنکه ما در برابر هر ناملایمتی که روسیه برای ما ایجاد کرده، قدرت پاسخگویی نداریم، شکسته شود.

ایزدی گفت: از سوی دیگر کریدور زنگزور به میزانی که به ما ارتباط دارد، واقعا به روسیه ارتباط ندارد و در این وضعیت، روسیه هیچ تغییری در شرایط خودش نمی‌بیند؛ بنابراین باید این موضوع را در هرگونه دیدار احتمالی مقامات ایران با روسیه تفهیم کرد که وارد بازی می‌شوند که منافع آن‌ها نسبت به ما حداقل به لحاظ ظاهری کمتر است. کما اینکه روسیه همچنان خودش را قیم این جمهوری‌ها دانسته و به همین دلیل هر نقطه‌ای را که مستعد ببیند از جمله به شکل نظامی در اوکراین و نفوذ سیاسی و ژئوپلیتیک در قفقاز و آسیای مرکزی در آن دخالت می‌کند و به همین دلیل باید این موضوع را به روسیه فهماند.

وی افزود: نکته مهم دیگری که به ذهنم می‌رسد و شاید مناسب باشد آن است که با توجه به در پیش بودن اجلاس سالانه عمومی سازمان ملل در نیویورک و اجلاس بریکس در کازان روسیه، نقشه‌ای طراحی شود تا آقای پزشکیان بتواند دیدار‌های مفیدی با تعدادی از کشور‌های غربی و اروپایی که حداقل شرایط مساعدتری برای اعتمادسازی دارند داشته باشند، اخبار خوبی از آن مذاکرات منتشر شود تا متوازن‌سازی روابط شکل اجرایی مناسبی به خود بگیرد. اگر چنین اتفاقی بیفتد روسیه تا حدی خودش را جمع و جور خواهد کرد و آن احساسی که از ایران گرفته مبنی بر آنکه هیچ گزینه دیگری غیر از مسکو ندارد باطل می‌شود و می‌فهمد دولت جدید ایران به سمت متوازن‌سازی سیاست خارجی و روابطش با دنیا خواهد رفت. در آن صورت آقای پزشکیان با دست پر در کازان، پوتین را ملاقات خواهد کرد و راحت‌تر می‌تواند با شیوه‌های دیپلماتیک نسبت اقدامات خارج از عرف روسیه در ماجرای مسیر ارتباطی زنگزور و جزایر خلیج فارس و مواردی از این قبیل مواضع ایران را به آن‌ها بفهماند.

سفیر پیشین ایران در روسیه درباره نحوه رفتار ایران با جمهوری آذربایجان و ارمنستان در مورد مسیر ارتباطی مناقشه‌برانگیز گفت: از جزئیات این توافق اطلاعاتی ندارم که می‌خواهند چه کاری برای این مسیر انجام دهند. یک زمان می‌گفتند می‌خواهند در آن منطقه جاده بکشند که حاکمیت آن با ارمنستان است و قبلا هم چنین جاده‌ای وجود داشته و حتی جلفای ایران به سمت نخجوان و از آنجا به سمت ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم کشیده شد و همچنان وجود دارد، اما با توجه به جنگ بین ارمنستان و آذربایجان ساقط شده و دیگر استفاده نشده است. یک وقت می‌گویند ارمنستان در قبال گرفتن امتیازی در منطقه قره‌باغ یا مناطق دیگر تغییر ژئوپلیتیک بدهد و بخشی از سرزمین خود را به صورت درازمدت و قطعی به آذربایجان واگذار کند. نتیجه این موضوع آن خواهد شد که ما دیگر با ارمنستان رابطه همسایگی نخواهیم داشت.