آلارم ریسک‏‏‏‏‏‏‏‌گریزی در بورس

هفته معاملاتی گذشته برای بورس تهران با عقب‌نشینی نماگر‌های تالار شیشه‌ای همراه شد. در هفته‌ای که گذشت، شاخص‌کل بورس تهران با افت ۱.۵۷درصدی مواجه شد.

به گزارش دنیای اقتصاد، نماگر هم وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نماد‌های معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، کاهش ارتفاع ۲.۴۳‌درصدی را در مقیاس هفتگی ثبت کرد تا سنگین‌ترین ریزش هفتگی خود در سه هفته معاملاتی اخیر را تجربه‌کرده باشد. شاخص‌کل فرابورس نیز به‌عنوان نماینده سهام فرابورسی، افت ۲.۰۸‌درصدی را در مقیاس هفتگی به‌ثبت رساند تا این شاخص نیز به مانند شاخص هم وزن، افت بیش از ۲‌درصد را در هفته گذشته به‌ثبت برساند.

بازار در رکود

بررسی آمار و ارقام نشان می‌دهد که میانگین هفتگی ارزش معاملات خرد بازار (سهام و حق تقدم) نیز با افت نسبت به هفته گذشته همراه شده‌است. در هفته‌ای که سپری شد، میانگین هفتگی ارزش معاملات رقم ۳‌هزار و ۳۸۷‌میلیارد‌تومان را ثبت کرد که کمتر از میانگین دو هفته قبل از آن است.

افزون بر این، ورود و خروج پول حقیقی به گردونه معاملات سهام نیز در هفته گذشته شتاب بیشتری به خود گرفت و ۲‌هزار و ۲۵۱‌میلیارد‌تومان از تالار شیشه‌ای خارج شد. همزمان با سقوط شاخص به کانال پایین‌تر یعنی کانال یک‌میلیون و ۹۰۰‌هزار‌واحدی، تعدادی از سهامداران ترجیح دادند تا فعلا سرمایه خود را از بازار سهام خارج سازند.

واگرایی دلار و بورس

بررسی قیمت اسکناس آمریکایی در بازار آزاد نشان می‌دهد که میانگین قیمت دلار در هفته معاملاتی گذشته، نسبت به هفته معاملاتی منتهی به ۲۶ مهرماه با افزایش تقریبا ۸۰۰‌تومانی همراه شده که این موضوع حاکی از تمایلات صعودی شاخص ارزی در هفته‌های اخیر است، با این‌حال بازار سهام نتوانسته خود را با نوسانات افزایشی دلار همگام سازد و بازار سهام با وجود افزایش میانگین هفتگی قیمت دلار با کاهش ارتفاع هر سه نماگر اصلی خود همراه شده‌است.

این واگرایی که بین قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای و قیمت دلار بازار آزاد شکل‌گرفته، به‌خاطر ریسک‌هایی است که در حوالی بازار سهام پرسه می‌زنند و اجازه افزایش قیمت‌ها در بازار سهام را نمی‌دهند، اما با توجه به اینکه در سال‌های اخیر میان نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی و روند شاخص‌های سهام همبستگی مستقیمی وجود داشته‌است، به‌نظر می‌رسد در صورت زدوده شدن سایه ریسک از بازار سهام، قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای خواهند توانست از سطوح کنونی، مقداری افزایش قیمت را تجربه کنند.

دلیل مهجوریت بورس

سوالی که در این اثنا ممکن است در اذهان سهامداران و اهالی بورس تهران متبادر شود این است که چرا بازار سهام با وجود افزایش قیمت دلار فعلا به این موضوع واکنش خاصی نشان نداده است؟ در پاسخ به این موضوع می‌توان عوامل مختلفی را مطرح کرد، اول اینکه شتاب افزایش در قیمت دلار چندان افسارگسیخته نبوده‌است که ادعا شود بازار سهام نسبت به دلار دچار جاماندگی شده‌است.

ثانیا ارتباط مستقیمی که بین روند قیمت‌ها در بازار سهام و نرخ ارز وجود دارد، ممکن است در کوتاه مدت به دلایلی نظیر ریسک‌های حاکم بر بازار سهام، دچار اختلال شود و در کوتاه‌مدت این همسویی وجود نداشته‌باشد، اما در بلندمدت همواره در بازار سهام اثبات شده که بازار سهام هیچ‌گاه نسبت به دلار دچار جاماندگی نشده‌است و هر موقع که بازار در کوتاه مدت نسبت به تورم عمومی و دلار دچار عقب ماندگی شده، در بلندمدت این شکاف به وسیله عملکرد مناسب بازار سهام جبران شده‌است.

ریسک سیستماتیک منتج از درگیری در خاورمیانه، یکی از مهم‌ترین ریسک‌هایی است که در یک ماه اخیر روند بازار‌ها را تحت الشعاع قرار داده و در این میان بازار سهام نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌است. افزایش قیمتی که اخیرا در بازار ارز، طلای جهانی و داخلی و بازار نفت حادث شد، در نتیجه کشمکش نظامی منطقه‌ای بود که میان فلسطین‌اشغالی و رژیم صهیونیستی به‌وقوع پیوست.

ریسک سیاسی که یک نوع ریسک سیستماتیک تلقی می‌شود، با توجه به اینکه کلیت بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، در اذهان سهامداران از غلظت بیشتری برخوردار است و سبب می‌شود که فعالان بازار سهام، به‌رغم بی‌تفاوتی نسبت به متغیر‌های اثرگذار بر بازار سهام، از توجه به متغیر‌های مثبت مربوط به وضعیت بنیادی شرکت‌ها نیز استقبال چندانی نداشته باشند. همین موضوع سبب شد تا بازار به گزارش‌های مثبت شرکت‌ها که در کدال منتشر شد نیز توجه خاصی نشان ندهد.

آنچه در هفته گذشته رخ داد...

نخستین روز از هفته گذشته برای بازار سهام در حالی آغاز شد که در اواخر هفته گذشته، انتشار اخباری در رسانه‌های مختلف سبب‌شده بود تا برخی احتمال سرایت آتش جنگ به ایران را نیز گزینه‌ای دور از ذهن تلقی نکنند. با توجه به این موضوع، معاملات روز شنبه با کاهش ارتفاع ۲.۵۴‌درصدی شاخص‌کل و ۳.۴۸‌درصدی شاخص هم وزن شروع شد. با افت شاخص‌کل به کانال یک‌میلیون و ۹۰۰‌هزار‌واحدی در این روز، نماگر اصلی بازار سهام بعد از ۴۱ روز معاملاتی، کانال دو‌میلیون‌واحدی را از دست داد.

در این روز هر ۳۹ صنعت حاضر در بورس تهران با کاهش ارتفاع شاخص صنعت همراه شدند و ۹۷ درصد از نماد‌های بازار نیز در دامنه منفی کار خود را به اتمام رساندند، اما با وجود تعدیل ریسک در اذهان، معاملات روز یکشنبه و دوشنبه بورس تهران، رنگ منطقی‌تر و متعادل تری به خود گرفت و سطح قیمت‌ها با افزایش همراه شدند. در دو روز انتهایی هفته نیز مجددا بازار در مسیر نزولی قرارگرفت و نهایتا شاخص‌کل معاملات هفته گذشته را در مقادیر کمتر از ۲‌میلیون واحد به اتمام رساند.

نکته شایان‌توجه در این اثنا این است که با افت قیمت‌ها در ماه‌های اخیر و انتشار صورت‌های مالی تابستان سال‌جاری در کدال، نسبت قیمت به سود گذشته نگر کلیت بازار سهام (P/E TTM) به ۶.۷۲ رسیده است که افت قابل‌توجهی را نسبت به ماه‌های گذشته نشان می‌دهد. با همه این تفاسیر می‌توان گفت که به‌نظر می‌رسد، اکثر معامله‌گران بازار در مواجهه با جنگی که در خاورمیانه رخ داده است؛ دچار نوعی بیش واکنشی شده‌اند و به صورت هیجانی اقدام به عرضه سهام خود در بازار می‌کنند.