آداب سنگک پختن در تهران قدیم؛ نان مخصوص برای عروس‌های جوان

سنگک، نان محبوب مردم در تهران قدیم بوده و طبخ و استفاده از این نوع نان، آداب خاص خودش را داشته است. درباره آداب و سنت‌های پخت نان سنگک در تهران قدیم روایت‌های جالبی نقل شده که بیشتر آن‌ها نشانه تقدس نان سنگک که با آرد گندم پخته می‌شده است.

اردشیر آل عوض درباره پخت انواع نان سنکگ در تهران قدیم می‌گوید: «در تهران قدیم ۱۲ نوع نان سنگک طبخ می‌شد و هر نان برای صرف یک غذای خاص مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت. مثلاً کسی که می‌خواست دیزی بخورد، سنگک مخصوص دیزی را تهیه می‌کرد و نان کبابی هم ویژگی‌های دیگری داشت. حتی آداب معاشرت در نانوایی سنگک هم با سایر فضا‌های عمومی تفاوت داشت. اگر فردی وارد نانوایی می‌شد و سلام می‌کرد جوابی نمی‌شنید. مشتری با صدای رسا می‌گفت شاطر دست و پنجه‌ات درد نکند که نانوا هم جواب می‌داد و آن موقع بود که سلام و علیک رد و بدل می‌شد. بعد از سلام و علیک هم مشتری تعداد نانی که می‌خواست را اعلام می‌کرد و چند دقیقه‌ای معطل می‌شد تا پخته شود.»

نان سنگک در طبق‌های تهران قدیم

طبق‌کشی در تهران قدیم یک شغل بود. در مراسم عروسی رسم بر این بود که طبق کش‌ها خنچه عقد را روی طبق می‌گذاشتند و حمل کردند. به خاطر قداستی که عدد هفت نزد مردم داشت، طبق کش‌ها خنچه عقد را با هفت طبق حمل می‌کردند و نان سنگک در تهران قدیم به حدی حرمت داشت که یک طبق فقط به نان سنگک اختصاص داشت. آل عوض درباره این سنت قدیمی می‌گوید: «نوع نان سنگک داخل طبق با مشخصات عروس مطابقت داشت. مثلاً برای طبق‌کشی خنچه عقد عروس‌های جوان از نان سنگک نرم و کمی نپخته استفاده می‌کردند و بر این باور بودند که عروس جوان، خام و نپخته است و مادرشوهر باید با او مدارا کند. برای عروسی که بار دوم ازدواج می‌کرد نان سنگک دو آتشه و نزدیک به رنگ قهوه‌ای استفاده می‌کردند.»

منبع: همشهری