دوپینگ اقتصاد با داروی لاغری

پس ‌از 100 سال فعالیت نسبتا آرام در حوزه تولید داروهای‌ دیابت، شرکت دانمارکی نوو نوردیسک چنان رشد چشمگیری را تجربه کرده است که حتی درحال تغییر دادن چهره اقتصاد این کشور است. دلیل این امر دو داروی لاغری تولید این شرکت، اوزمپیک و ویگووی است که از آنها به عنوان انقلابی در زمینه درمان چاقی نام برده می‌شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، به گفته اقتصاددانان، تقریبا تمام رشد اخیر اقتصاد دانمارک به کمک موفقیت بزرگ این شرکت به دست آمده است و افزایش فروش این داروها در خارج از دانمارک امکان پایین نگه‌ داشتن نرخ بهره را برای بانک مرکزی دانمارک فراهم کرده است. براساس گزارشی از نیویورک تایمز، در طول چند هفته گذشته، ارزش بازار نوو نوردیسک از اندازه کل اقتصاد دانمارک بزرگ‌‌تر شده است. جهش قیمت سهام این شرکت باعث شده که پس از گروه کالاهای لوکس LVMH، به جایگاه دومین شرکت سهامی ارزشمند در اروپا ارتقا پیدا کند.

سایه این شرکت بر اقتصاد دانمارک آنقدر گسترده شده است که اکنون اقتصاددانان درحال بحث و بررسی در مورد لزوم خارج کردن داده‌های نوو نوردیسک از آمارهای اقتصادی هستند. وضعیت به گونه‌‌ای پیش رفته است که اقتصاد این کشور به دو بخش عملکرد این شرکت و عملکرد بقیه مشارکت‌کنندگان در اقتصاد تقسیم شده است. به گفته اقتصاددانان، هرچند این کشور 6میلیون نفری با شرکت‌های مهم بین‌المللی، همچون غول حمل‌ونقل «مرسک» و شرکت اسباب‌بازی سازی «لگو» غریبه نیست، تاثیر نوو نوردیسک بر آمارهای اقتصادی بی‌نظیر است.

به گفته جونز دان پترسون، مشاور ارشد آژانس ملی آمار دانمارک، دوسوم رشد سال گذشته اقتصاد دانمارک را می‌توان به صنعت دارو نسبت داد. این تاثیر هنگامی برجسته‌‌تر می‌شود که تولید اقتصادی در سه ماه اول امسال را با سال قبل آن مقایسه کنیم که نشان می‌دهد بدون درنظر گرفتن صنعت دارو، تقریبا شاهد رشدی نبوده‌ایم. طی این دوره اقتصاد دانمارک 9/ 1درصد رشد کرده است که 7/ 1واحد درصد آن مربوط به بخش دارو بوده است. دانمارک مرکز شرکت‌های داروسازی است، اما نوو نوردیسک به مراتب از سایر داروسازان دانمارکی جلو افتاده است، به طوری‌ که درآمد سال گذشته آن 10 برابر دومین شرکت دارویی دانمارک بوده است. مدت‌ها این شرکت بر داروهای دیابت متمرکز بود، اما اکنون داروهای جدید لاغری آن به‌خصوص در آمریکا بسیار تجویز می‌‌شوند.

سود نوو نوردیسک به پشتوانه تقاضای بالا برای این داروها در نیمه اول سال جاری با 45درصد رشد به 7/ 5میلیارد دلار رسید. استقبال آن‌قدر بالا بوده است که به‌رغم افزایش سرعت تولید، این شرکت به‌سختی توانایی تامین تقاضا را دارد و ذخایر آن نیز در آمریکا تحلیل رفته است. اقتصاددانان آژانس آمار دانمارک هنگام تحلیل داده‌های تولید ناخالص داخلی سه‌ماهه چهارم سال 2022 شروع به بررسی دقیق تاثیر صنعت دارو کردند و متوجه اثر مهم آن بر اقتصاد شدند. به گفته پترسون، گزارش جامع آژانس آمار دانمارک برای سه‌ماهه دوم برای اولین بار شامل بخش ویژه‌ای در رابطه با تاثیر صنعت داروسازی بر اقتصاد خواهد بود. به گفته او، گرچه صنعت داروی دانمارک به رهبری نوو نوردیسک نقش عمده‌ای در رشد اقتصادی داشته است، با‌این‌حال معادل آن بهبود سطح اشتغال مشاهده نشده است. در پنج سال گذشته، این صنعت 4/ 3واحد درصد به رشد اقتصادی دانمارک افزوده است، اما تنها 1/ 0واحد درصد به رشد اشتغال کمک کرده است، که نشان می‌دهد تفکیک بیشتر داده‌های اقتصادی می‌تواند مفید باشد.

به گفته پترسون، این مساله به‌ویژه برای اقتصاددانان که علاقه به تحلیل چرخه‌‌های کسب‌وکار دارند مشکل‌ساز است، چون در این حالت تولید ناخالص داخلی شاخص خوبی برای انعکاس وضعیت کلی چرخه کسب‌وکار در دانمارک نخواهد بود. با‌این‌حال، پیشرفت این شرکت مزایایی برای عموم دانمارکی‌ها داشته است، به‌طوری‌که نوو نوردیسک بزرگ‌‌ترین سهم از تامین منابع مالیات شرکتی را در دانمارک در اختیار دارد و تبدیل به نعمتی برای مالیه عمومی این کشور شده است. انتظار می‌رود با توجه به بیماران بالقوه فراوان، این شرکت به رشد خود ادامه دهد. داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا نشان می‌دهد بیش از 100میلیون نفر در آمریکا از چاقی رنج می‌برند. به اعتقاد اقتصاددانان، چنین حجمی از درآمدزایی در آمریکا حتما بر کرون دانمارک تاثیر خواهد داشت.

یک مقام بانکی دانمارک می‌گوید: «شرکت‌هایی مانند نوو نوردیسک که نیاز بیشتری به تبدیل ارز خارجی به کرون دارند، فشار افزایشی بر ارزش کرون دانمارک وارد می‌کنند.» به گفته او، دانمارک کرون را به یورو پیوند زده است؛ بنابراین وقتی ارزش کرون افزایش پیدا می‌کند، بانک مرکزی مجبور به واکنش می‌شود.

بانک مرکزی دانمارک به‌ منظور افزایش ذخایر ارزی خود، کرون را برای خرید ارزهای خارجی استفاده کرده است. به علت این خریدها، بانک مرکزی همچنین شکاف بین نرخ بهره دانمارک را با سایر بانک‌های مرکزی در اروپا بیشتر کرده است. با پایین نگه داشتن نرخ بهره در سطحی کمی پایین‌تر از نرخ بهره منطقه یورو (که درحال‌حاضر 4/ 0واحد درصد کمتر از نرخ بانک مرکزی اروپاست)، بانک مرکزی دانمارک در تلاش است تا سرمایه‌گذاران را از نگه‌داری کرون منصرف کند. برخی اقتصاددانان در دانمارک نگران هستند که این کشور بیش از حد به نوو نوردیسک وابسته شود. آنها این شرایط را با سرنوشت اقتصاد فنلاند هنگامی که شرکت نوکیا تسلط خود را بر صنعت تلفن همراه از دست داد، مقایسه می‌کنند. اقتصاددانان همچنین نگران وقوع بیماری هلندی هستند.

این پدیده اقتصادی هنگامی رخ می‌دهد که یک کشور با جهش ناگهانی درآمدی در یک بخش مواجه شود. این پدیده به‌ظاهر خبر خوبی برای اقتصاد است، اما در واقع تاثیر منفی بر بقیه بخش‌های اقتصاد می‌گذارد. یک کارشناس ارشد اقتصاد می‌گوید: «یک دانمارک بدون نوو نوردیسک وجود دارد، که باید آن را هنگام ارائه توصیه‌های سیاستی و توافقات دستمزدی در نظر گرفت؛ دانمارک باید فروتن باشد، چراکه بسیاری از شرکت‌ها اکنون با رقابت شدید خارجی روبه‌‌رو هستند.» با این وجود، به اعتقاد او، نکات مثبت موفقیت نوو نوردیسک برای دانمارک بیش از نکات منفی آن است. محبوبیت آن می‌تواند توجه‌ها را به این کشور، سیستم آموزشی آن و صنعت داروسازی‌اش جلب کرده و همچنین «قدرت نرم» دولت را افزایش دهد. اگر این دستاورد به بالا نگه داشتن سطح دستمزد در دانمارک کمک کند، چنین شرایطی بقیه شرکت‌ها را نیز ترغیب می‌کند که به منظور حفظ قدرت رقابتی خود، به دنبال گسترش نوآوری و بهبود بهره‌وری باشند.