روابط ايران و هند چندي است كه دستخوش تنش شده است.
اين تنش‌ها كه از سوي طرف هندي و در راستاي همسويي با تحريم‌هاي يك‌جانبه‌كشورهاي غربي عليه برنامه هسته‌اي كشورمان است بعد از آن بيشتر شد كه باراك اوباما در اوايل نوامبر سال گذشته به‌هند سفر كرد و در پي سفر اوباما، رهبران چين، روسيه، فرانسه و بريتانيا نيز به‌اين قدرت نوظهور سفر كردند. گويا هنديها قصد دارند با كارت ايران در تعامل خود با قدرت‌هاي بزرگ به‌خوبي بازي كنند كه رويه فاصله گرفتن از ايران را در پيش گرفته‌اند. هنديها همچنين قصد دارند حمايت قدرت‌هاي بزرگ را براي قرار گرفتن در صف كشورهاي عضو دائم شوراي امنيت نيز جلب كنند. از اين‌رو سفر رهبران جهان به اين كشور مهم ارزيابي مي‌شود.
در تازه‌ترين تنش دراين روابط ابتدا اين بانك مركزي هند بود كه در روز 23 دسامبر سال گذشته اعلام كرد از پرداخت اعتبار و تسهیلات برای تامین بهاي نفت وارداتي از ایران- كه براساس برخي گزارش‌ها ارزشي بالغ بر 11 ميليارد دلار دارد-سر باز خواهد زد. بانك مركزي هند در بیانیه‌ای که روز پنج‌شنبه، ۳ دی (۲۳دسامبر)، منتشر شد، اعلام کرد که پرداخت‌های نفت وارداتی هند از ایران از این پس باید در خارج از چارچوب اتحادیه پایاپای آسیاكه شامل بانک‌های مرکزی هند، بنگلادش، مالدیو، میانمار، ایران، پاکستان، بوتان، نپال و سریلانکا می‌شود انجام شود.
براساس برخي ارزيابي‌ها این تصمیم واردات نفت از ایران را دشوار می‌کند و شرکت‌های هندی را مجبور می‌سازد که به‌دنبال منبع دیگری، احتمالا بانک‌های اروپایی يا بانك‌هاي دوبي برای تامین مالی معاملات‌شان باشند كه اين خود ريسك معامله را براي ايران زياد مي‌كند.
پس از اين خبر هياتي از بانك مركزي ايران قرار شد براي حل مسئله به‌هند سفر كند و رويترز نيز در گزارشي اعلام كرد ايران در واكنش به‌خودداري دهلي‌نو از ارائه تسهيلات ارزي بر پايه دلار و يورو براي مبادله كالا با ايران فروش نفت خود به‌شركت‌هاي هندي را متوقف كرده است. پس از انتشار خبر رويترز دو مقام مسئول كشورمان روز جمعه به‌آن واكنش نشان دادند.
احمد قلعه‌باني، مديرعامل شركت ملي نفت در گفت‌وگو با فارس درخصوص خبر رويترز مبني بر قطع فروش نفت خام كشور به‌هند اظهار داشت: بنده اطلاع خاصي در اين زمينه ندارم و از سوي ديگر نيز معلوم نيست منبع اين خبر كه از سوي رويترز اعلام شده، كيست. وي افزود: خبر مذكور صحت ندارد و اين دست اخبار مجعول سنديت و قطعيتي ندارد. به‌گفته وي، فروش نفت خام به‌اين كشور كماكان ادامه خواهد داشت. از سوي ديگر معاون بين‌الملل وزارت نفت نيز در اين خصوص و در همان روز گفت: با تغيير ارز معاملاتي در مبادلات نفتي ايران و هند در قالب اتحاديه پاياپاي آسيايي از يورو و دلار به‌ديگر ارزها، مشكلي كه آمريكايي‌ها تلاش مي‌كردند ايجاد كنند حل شده و خللي در صادرات نفت ما به‌هند به‌وجود نيامده است. احمد خالدي در گفت‌وگو با فارس، اظهار داشت: 10 يا 11 كشور آسيايي در قالب اتحاديه «اي‌سي‌يو» يا اتحاديه پاياپاي آسيايي با هم موافقت كردند كه مبادلات خود را به‌صورت پاياپاي انجام دهند. وي افزود: در مبادلات اين اتحاديه هيچ ارزي مبادله نمي‌شود و مبادلات در حساب‌هاي في ما بين انجام شده و ماه به‌ماه مازاد مبادلات كه هر ماه ممكن است به‌نفع يكي از طرح‌ها در مبادلات دو جانبه‌تمام شود بايد به‌اين كشور پرداخت شود. معاون بين‌الملل وزارت نفت اضافه كرد: اين مازاد در مبادلات هند و ايران كه نفت هم نقش مهمي در آن دارد به‌يورو و دلار وجود داشته است و براي اينكه آمريكايي‌ها و اروپايي‌ها براي آن مشكل ايجاد نكنند، گفتيم كه آن را به‌ارز‌هاي ديگر مانند ين ژاپن، درهم امارات يا ديگر واحدهاي پولي تبديل كنيم.
وي با تاكيد بر اينكه با تغيير دادن اين مبادله از دلار و يورو به‌يك ارز ديگر مشكل حل شده و ديگر مشكلي وجود ندارد، تصريح كرد: درواقع اين فشار آمريكايي‌ها روي هند بود در حالي كه هند خريدار نفت ما بود و هنديها به‌شدت به‌نفت ما نياز دارند و نمي‌خواهند خريد نفت ما را از دست بدهند.
خالدي با بيان اينكه آمريكايي‌ها وارد كردن فشارها را آغاز كردند اما راه حل آن يافته شد و در حال حاضر هيچ مشكلي وجود ندارد اظهار داشت: براي تسويه باقيمانده حساب‌ها هم اكنون اين كار با ارز ديگري غير از دلار انجام مي‌شود و هيچ مشكلي در اين خصوص وجود ندارد. وي تاكيد كرد: صادرات نفت ايران به‌هند به‌هيچ وجه متوقف نشده و با اين تغيير نوع ارز در زمان تسويه مشكل حل شده است.
سفير ايران در دهلي هم وارد شد
اما در تازه‌ترين واكنش سفير كشورمان در دهلي‌نو ديروز در گفت‌وگو با فارس با اشاره به‌مشكل پيش آمده درباره سيستم پرداخت مبادلات ميان ايران و هند توصيه كرد كه دو كشور مراودات جديشان را براي حل اين موضوع ادامه دهند و براي آن راه حل پيدا كنند وگرنه اين مسئله در روابط دو كشور تاثير منفي خواهد گذاشت.
سيدمهدي نبي‌زاده با بيان اينكه اين توصيه به‌مسئولان وزارتخانه‌هاي نفت و بانك مركزي ايران و هند اعلام شده است، خاطرنشان كرد: براي بانك مركزي هند در انتقال پول نقد مشكلي ايجاد شده است كه نمي‌تواند پول خود را از طريق روال قبلي كه از طريق بانك‌هاي اروپايي انجام مي‌داده است تبادل كند.
وي افزود: از آنجا كه هند خريدار نفت ايران است وظيفه دارد شيوه انتقال پول را سريع‌تر اعلام كند.
نبي‌زاده اضافه كرد: در گذشته انتقال پول از طريق يكي از بانك‌هاي آلمان انجام مي‌شده است كه اين بانك خواسته است اين تبادل با يكسري ضمانت‌هايي انجام شود. اين ديپلمات ايراني گفت: در مورد مشكل پيش آمده براي سيستم پرداخت در روزهاي گذشته مذاكراتي ميان نمايندگان بانك مركزي ايران و مسئولان بانك مركزي هند انجام شده است. قرار شد مذاكرات ادامه يابد. راهكارهايي در اين زمينه پيشنهاد شد و ابراز اميدواري شده است كه از طريق اين راهكارها به‌نتايجي دست يابيم. اين مذاكرات در دو هفته آينده ادامه خواهد يافت و پس از آن ظرف يك ماه هياتي از مقامات هندي براي تنظيم گزينه‌هاي تبادل ارزي به‌تهران سفر خواهند كرد. نبي‌زاده ادامه داد: در مورد موضوع پيدا كردن راهكار و مكانيسم سيستم پرداخت ميان بانك مركزي ايران و هند مباحثي در حال پيگيري است كه اميدواريم در آينده نزديك به‌نتيجه برسد.
سفير كشورمان در دهلي‌نو در پاسخ به‌اين پرسش كه آيا اين تصميم مقامات هند در واكنش به‌فشارهاي آمريكا و اروپا در مورد پيگيري موضوع تحريم‌ها بود است؟ گفت: مسئولان هند تحت فشار اروپا دست به‌چنين اقدامي زده‌اند. اين موضوع انتقاد افكار عمومي هند را نيز به‌دنبال داشته است و گفته شده كه اين اقدام پس از سفر اوباما به‌هند و با فشار آمريكا انجام شده است. البته سخنگوي وزارت خارجه هند اين موضوع را تكذيب كرده است.
هند تحت فشار هيچ كشوري عمل نمي‌كند
در همين حال دفتر امور خارجي هند نيز برخي گزارش‌ها مبني بر اينكه اين كشور تحت فشار كشورهاي ديگر از شركت‌هاي خود خواسته است تا استفاده از ساز و كار اتحاديه پاياپاي آسيايي براي معاملات نفتي و گازي با ايران را متوقف كنند، رد كرد.
به‌گزارش ايلنا به‌نقل از روزنامه هندو، دفتر امور خارجي هند طي بيانيه‌اي اعلام كرد: «گزارش‌هايي در ارتباط با برخي مشكلات مربوط به‌معامله با ايران تحت ساز و كار اتحاديه پاياپاي آسيايي منتشر شده است. اين مسئله‌اي فني است و در اين موضوع كه هند تحت فشار هيچ كشوري عمل نمي‌كند، ترديدي وجود ندارد.»
