گام بلند ايران براي احياي بيانيه تهران

ديروز منوچهر متكي در كنفرانس مشترك خبري با وزير امور خارجه سنگاپور از موافقت ايران با برگزاري مذاكرات در تركيه خبر داد و ابراز اميدواري كرد كه در مورد زمان، دستور كار و محتواي مذاكرات هم توافق‌هايي مورد نظر صورت بگيرد. 

وزير امور خارجه كشورمان در اين كنفرانس اظهار كرد كه موافقت ايران با تركيه به‌عنوان محل مذاكرات با گروه 5+1 در دو سه روز اخير به اطلاع مقامات اين كشور رسيده است. پاسخ متكي به پرسش خبرنگاران در حالي صورت گرفت كه به نظر مي‌رسد تركيه از سوي ايران به‌عنوان محل مورد نظر برگزاري مذاكرات انتخاب شده است. مذاكراتي كه همچنان در مورد زمان و محتواي آن توافقي صورت نگرفته است. 

متكي در حالي از تركيه به‌عنوان مكان مذاكرات آتي نام برده است كه پيش از اين علي باقري معاون دبير شوراي‌عالي امنيت ملي كشورمان روز پنج شنبه براي رايزني با مقامات تركيه به آنكارا سفر كرده بود و بر اجراي بيانيه تهران تاكيد كرده بود. 

بعد از صدور قطع‌نامه 1929 در ژوئن و بعد از اينكه شوراي عالي امنيت ملي كشورمان پاسخ به پرسش‌هاي سه‌گانه خود را شرط آغاز گفت‌وگوها اعلام كرده بود نام تركيه به‌عنوان ميزبان گفت‌وگوهاي گروه 5+1 مطرح شده بود و حتي قرار بود ديدار سعيد جليلي و كاترين اشتون رئيس سياست خارجي اتحاديه اروپا در اين كشور صورت بگيرد. مقامات تركيه نيز در دفعات مختلف از برگزاري مذاكرات اتمي ميان ايران و گروه 5+1 استقبال كرده بودند. هر چند كه اعضاي گروه 5+1 تا كنون در مورد موافقت خود با تركيه به‌عنوان محل مذاكرات اظهار نظر رسمي نكرده‌اند اما در صورت تاييد اين خبر تعيين مذاكرات در تركيه دستاوردي ديپلماتيك براي ايران محسوب مي‌شود و مي‌تواند در تعيين چارچوب مذاكرات حول محور بيانيه تهران هم موثر باشد. 

ايران در مقاطع مختلف تمايل خود را در مورد مذاكره حول محور بيانه تهران اعلام كرده است و از سويي كشورهاي غربي نيز تلاش مي‌كنند شرايط را نسبت به مذاكرات سال قبل در ژنو و وين پيچيده‌تر كنند. بر همين مبنا روز جمعه و پس از انتشار گزارش روزنامه لوموند، وزارت امور خارجه فرانسه از اجماع گروه 5+1 در مورد روز آمد كردن پيشنهاد سال گذشته گروه وين براي تامين سوخت رآكتور تحقيقاتي تهران خبر داد.

در حالي كه كشورمان اصرار دارد مذاكرات با گروه 5+1 حول محور بسته پيشنهادي سال گذشته باشد از مذاكرات تبادل سوخت در چارچوب گروه وين نيز استقبال مي‌كند و مبناي اين مذاكرات را بيانيه تهران اعلام كرده است. بيانيه‌اي كه در ارديبهشت سال جاري با بي‌اعتنايي گروه 5+1 مواجه شد و صدور قطع‌نامه تحريمي 1929 شوراي امنيت نشان داد كه كشورهاي غربي به همراه روسيه و چين از اينكه ابتكار عمل در اختيار ايران و دوستانش يعني برزيل و تركيه قرار بگيرد راضي نيستند. 

رويكرد تشديد تحريم‌هاي يك‌جانبه در ماه‌هاي اخير نيز نشان مي‌دهد كه ايالات متحده و متحدان اروپايي‌اش چندان به مذاكره به‌عنوان روشي براي رسيدن به توافق‌هاي حداقلي پايبند نيستند و ادعاي روزنامه‌هاي نيويورك تايمز و لوموند مبني بر دعوت از تهران براي گفت‌وگو حول محورخروج 1995 كيلوگرم اورانيوم غني شده 4.5درصد از خاك ايران تنها مي‌تواند بهانه‌اي براي فرار از پذيرفتن مسئوليت شكست مذاكرات باشد. غربي‌هاي مي‌دانند كه ايران مبناي مذاكرات را نه حتي توافق اكتبر سال گذشته در ژنو و وين بلكه بيانيه تهران و مبادله 1200 كيلو اورانيوم 4.5 درصد در خاك تركيه مي‌داند. 

به نظر مي‌رسد دولت باراك اوباما و متحدان غربي‌اش قصد دارند تا از طريق مخالفت‌هاي ايران با پيشنهاد جديد مبادله 1995 كيلو اورانيوم از هم اكنون بستر مناسب براي تحركات بعدي عليه كشورمان را فراهم كنند. زمينه سازي براي تحريم‌هاي جديد مطمئنا كار آساني نيست و ايالات متحده و متحدانش مجبورند ايران را به‌عنوان عامل شكست مذاكرات هسته‌اي معرفي كنند. غربي‌هاي قصد دارند فشارهاي خود را تا حدي افزايش دهند تا ايران به‌عنوان پيشگام خروج از مذاكرات معرفي شود. 

دستگاه ديپلماسي كشورمان نيز از منظر خنثي كردن ترفند غرب همچنان بر تداوم مذاكرات اصرار دارد. مذاكراتي كه ايران تمايل دارد در چارچوب گروه 5+1 حول محور بسته پيشنهادي باشد و مذاكرات تبادل سوخت نيز در چارچوب گروه وين انجام شود. ايران در صدد است كه غربي‌ها به همراه روسيه و چين در نهايت به توافقي حداقلي براي تبادل سوخت تن دهند. با اين اوصاف به نظر مي‌رسد كه تاكيد ايران بر اصل مذاكره و تفكيك ميان گروه 5+1 و گروه وين نيز در همين راستا قرار مي‌گيرد.