روزنامه کیهان نوشت: اکثریت و اقلیت دو مفهوم روشن هستند و برای نشاندادن آن راهی جز استناد ریاضی وجود ندارد. این دو مفهوم بهخصوص در جوامعی که بهطور قطعی حکومت اکثریت پذیرفته شده، موضوعیت بیشتری دارد.
از منظر سیاسی «اکثریت تودهای» و «اکثریت نخبهای» داریم. اکثریت تودهای یک مفهوم روشن است که از جمله در انتخاباتها بروز و ظهور دارد؛ یعنی در انتخابات، اکثریت کنشگر و اقلیت غیرفعال معلوم میشود. ولی در مورد اکثریت نخبگان موضوع چندان قابل ارزیابی نیست و آنان که از اقلیت و اکثریت نخبگان صحبت میکنند، نوعاً نگاه به افراد فعال در رسانهها، احزاب و دانشگاهها دارند و حال آنکه نخبگی به این موقعیتها محدود نمیباشد.
یک اکثریت و اقلیت فرهنگی و اجتماعی هم داریم. اکثریت فرهنگی در اختیار گروهی است که بیش از گروه مقابل آن، معرف ارزشها و هنجارهای فرهنگی مورد پذیرش اکثریت جامعه است. اکثریت و اقلیت اجتماعی هم در اختیار گروهی است که در طیف اکثریت جامعه نفوذ و حضور بیشتری دارد اگر اکثریت جامعه را طبقه متوسط و به عبارتی دهکهای میانی تشکیل دهد، اکثریت اجتماعی را گروهی دارد که به این طیف تعلق بیشتری دارد و هکذا اگر اکثریت جامعه را طبقه نسبتاً محروم و به عبارتی دهکهای پایین جامعه تشکیل دهند، کسانی که با این طبقه پیوند و پیوستگی بیشتری داشته باشد، اکثریت اجتماعی را تشکیل میدهد.
در فضای جمهوری اسلامی اکثریت و اقلیت با فاصله زیاد وجود دارد. در بعد سیاسی، اکثریت جامعه ایران را علاقهمندان به کنشگری تشکیل میدهند شرکت در انتخابات و همهپرسیها در ایران در طول این حدود ۴۴ سال، با مشارکت ۵۲ تا ۹۸ درصد توأم بوده است، این یعنی اکثریت سیاسی در چارچوب نظام موجود کنشگری دارند. این کنشگری سیاسی البته در شرایط مختلف اجتماعی یا اقتصادی نوسان هم داشته است، ولی در اصل اینکه اکثریت مردم ایران، در چارچوب نظام موجود به کنشگری سیاسی میپردازند، تردیدی نیست. در این میان در متن انتخابات، آرای مردم میان نخبگان کنشگر تقسیم میشود و بسته به اینکه کدام نخبه یا طیف نخبگی به مطلوب مردم در زمان خاص نزدیکتر باشد، از پشتیبانی اکثریت کنشگر بهرهمند میگردد.
نگاهی به آمار نزدیک به هم انتخابات ریاستجمهوری سالهای ۱۳۷۶، ۱۳۸۰، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۶ و رأی رئیسجمهور منتخب هر کدام از این انتخاباتها، نشان میدهد اکثریت کنشگر، بازی در چارچوب نظام سیاسی را پذیرفته و صبغه جناحی آن موقتی و گذراست. یک نکته دیگر در کنشگری سیاسی فاصله آراء در انتخاباتهاست.
مشارکت ۵۰/۶۶ درصدی مردم در انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۷۲ و ۷۹/۹۲ درصدی در انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۷۶ و هکذا مشارکت ۸۵ درصدی در انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۸۸ و مشارکت ۴۸/۸ درصدی در انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰ نشانه این است که یک کف و سقف کنشگری سیاسی وجود دارد. ما در مقایسه مشارکت مردم در سال ۱۳۷۲ با ۱۳۷۶ یک جمعیت ۲۹ درصدی داریم که در یک انتخابات کنشگر بوده و در یک انتخابات منفعل بوده است کما اینکه در مقایسه مشارکت مردم در سال ۱۳۸۸ با ۱۴۰۰ یک جمعیت ۳۶ درصدی از این نوع را داریم.
این بیانگر آن است که ما یک کنشگری حتمی سیاسی و یک کنشگری شرطی سیاسی داریم و از آنجا که این عدد مشارکت در انتخاباتهای چهل سال اخیر نوسان داشته است، بهطور قطع ارتباطی با ایدئولوژی و بنیانهای نظام سیاسی ندارد، چرا که بنیانها در انتخاباتها متفاوت نبوده است.
در یک زمان، عدهای راه افتادند تا رأی مردم را به سمت ایدئولوژیهای فرانظام سوق داده و مصادره نمایند. آنان افزایش ۲۹ درصدی مشارکت انتخابات ۱۳۷۶ نسبت به انتخابات ۱۳۷۲ و افزایش حدود ده میلیون نفر به آرای رئیسجمهور منتخب ۷۶ را یک رنسانس و تحول بنیادی معرفی میکردند! یکی از مشایخ این جریان به آقای سیدمحمد خاتمی گفته بود «این رأی، رأی به آزادی بود و این یعنی مردم دیگر شعارهای اصولگرایانه و دینمدارانه را قبول ندارند»! این در حالی بود که ۹ سال پس از آن شاهد رأی ۸۵ درصدی مردم یعنی حتی پنج درصد بیشتر به طیف مقابل جریان موسوم به دوم خردادی بودیم؛ بنابراین واضح است که ما درصدی مشارکت شرطی داریم که در مقابل ایدئولوژی نظام نبوده و به ادبیات شخصیتها و گروههای سیاسی ربط پیدا میکند.
ما یک اکثریت و اقلیت انقلابی هم داریم. اگر انقلابی بودن را محافظهکار نبودن، ایستا نبودن، دیندار بودن، پرکار بودن، کمتوقع بودن، مردمی بودن، ضد نظام سلطه بودن، ضد فساد بودن و مسائلی از این قبیل بدانیم، بدون شک اکثریت قاطع و بلکه به عبارتی همه جامعه ایران انقلابی است و غیرانقلابیها در اقلیت محض به سر میبرند. شاید بتوانیم ۹۹ درصد در برابر یک درصد بدانیم.
ما یک اکثریت و اقلیت ارزشی هم داریم. پیامهای دینی مهمترین عناصر و محورهای ارزشهای جامعه ماست و یکی از آنها حجاب است. به اعتبار پاسداری چندهزار ساله ایرانیان ـ از دورهای که تاریخ در ایران ثبت شده است یعنی دوره هخامنشیان، اشکانیان تا امروز ـ از حجاب و عفاف در این مرز و بوم حفاظت شده است. تصاویر نقشبسته زنان ایرانی بر کتیبهها و سنگنوشتههای تخت جمشید، بیانگر اهمیتی است که ایرانیان در طول تاریخ به مقوله عفاف و حجاب دادهاند.
کما اینکه اصل خداباوری، توحید، نیایش، اتصال به ارواح مطهره همواره از ارزشهای قطعی جامعه ایران بوده است. شرکت کامل ایرانیان اعم از مسلمان و غیرمسلمان در مراسم و مناسک دینی و بهخصوص مراسم مرتبط با خاندان پیامبر اکرم صلواتاللهعلیهوآله از محوریت این ارزشها حکایت میکند؛ بنابراین واضح است که ما یک اکثریت ارزشی داریم که عدد آن از ۹۰ درصد هم بیشتر است و یک اقلیت بسیار محدود که نسبتی با ارزشها ندارند.
ما یک اکثریت و اقلیت «ایرانباور» هم داریم؛ اکثریتی که معتقد به شأن تمدنی و حکومت جهانی برای ایرانیان است. این اکثریت تمدنی هم بیش از ۹۰ درصد جمعیت را شامل میشود و یک اقلیت بسیار کوچک که تحت تأثیر القائات خارجی میباشد، معتقد به یک ایران کوچک و در خودخزیده است. خب این اکثریت تمدنی همیشه و در طول صدها سال تاریخ ایران، حساسیتهای درستی علیه سیطره بیگانگان بر ایران داشته است.
بعضی این حساسیت را یکسره متوجه موضوعات خاص مثل جنگ اسلام و نظام شاهنشاهی ایران میکنند و البته در این خصوص هم آدرس غلط میدهند. در حالی که مردم ایران همین الان نسبت به سیطره و سلطه غرب بر ایران حساسیت شدید دارند و آخرین نظرسنجی آمریکاییها که مؤسسه «پیو» انجام داد، میگوید در حالی که ۷۶ درصد مردم ایران نسبت به عملکرد دولت ـ حسن روحانی ـ ناراضی هستند، ۸۶ درصد ایرانیها از نقش منطقهای کشورشان حمایت میکنند. این هم یک اکثریت و یک اقلیت.