یک پژوهشگر حوزه اعتیاد گفت: «به تعبیری عامیانه اما درست و دقیق، اعتیاد شکلی فراگیر از خودکشی تدریجی است.»
ایرج اسماعیلی در نشست علمی پژوهشی که با عنوان "آسیب‌شناسی اعتیاد و عوامل اجتماعی موثر بر آن" در مجموعه فرهنگی شقایق برگزار شد، گفت: «اعتیاد و سوء مصرف موادمخدر به‌عنوان یک مسئله چند وجهی اجتماعی، پدیده‌ای است که توانایی جامعه در سازمان‌یابی و حفظ نظم موجود را از بین می‌برد و باعث دگرگونی‌های ساختاری در نظام اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه می‌شود.»
این پژوهشگر حوزه اعتیاد افزود: «تحقیقات نشان می‌دهد اغلب افرادی که در خانواده‌های معتاد متولد می‌شوند و پرورش می‌یابند، تکرار مصرف اعضای خانواده برایشان عادی و ترس از تجربه مصرف از آنها دور می‌شود، لذا از دیدگاه جامعه‌شناختی؛ عوامل اجتماعی- فرهنگی مهم‌تر از عوامل فردی در گرایش افراد به اعتیاد و موادمخدر هستند، نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی، شکاف عمیق طبقاتی در جامعه، بیکاری، از بین رفتن و جابه‌جایی ارزش‌های جامعه، رشد بی‌تناسب صنعت، برنامه‌ریزی نامناسب برای تفریح، شادی و گذران اوقات فراغت، بیکاری جوانان و رشد شهرنشینی و حاشیه‌نشینی از عوامل موثر در گرایش افراد به اعتیاد می باشد.»
او ادامه داد: «معتادان، افرادي هستند که با رفتاری هدفمند و سنجیده، منابع اقتصادی و انسانی خود را برای دست یافتن به ماده‌ای مخدر/ محرک هزینه می‌کنند و پس از وارد کردن آن ماده به بدنشان، بازده اقتصادی و اجتماعی خود را به شکلی چشمگیر از دست می‌دهند، به تعبیری عامیانه، اما درست و دقیق، اعتیاد شکلی فراگیر از خودکشی تدریجی است.
اسماعیلی گفت: «کنترل مهاجرت افراد از روستا به شهر، گسترش سازمان‌های غیر دولتی برای مبارزه با اعتیاد، ایجاد زمینه مشارکت اجتماعی و سیاسی جوانان و غنی‌سازی اوقات فراغت برای آنان، آگاه‌سازی معلمان از طریق کارگاه‌های آموزشی برای ایجاد رابطه عاطفی با دانش‌آموزان و القای قدرت تصمیم‌گیری از جمله راهکارهای موثر در عدم سوق‌دهی افراد به چرخه اعتیاد می‌باشد.»
مبارزه با این پدیده مستلزم شناخت همه ابعاد آن (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و...) است، بنابراین برنامه‌هایی در امر مبارزه با موادمخدر موفق مي‌شود که با شناخت واقع‌گرایانه از این مسئله طراحی و اجرا شوند.
