حاشیه‌سازی دوباره بیلبورد میدان ولیعصر؛ زنان بازهم حذف شدند

‌دیوار‌نگاره جدید میدان ولیعصر باز هم حاشیه‌ساز شد. این بار هم برای نادیده‌گرفتن زنان. باز هم تصاویری از مردان در کنار محصولات تولید داخل بدون حضور زنان متخصص و تکنیسین و کارگر. این نخستین بار نیست که طراحان این دیوارنگاره بزرگ زنان را نایده می‌گیرند. انگار تعمدی در کار باشد.

به گزارش شرق، این بیلبورد بزرگ متعلق به سازمان رسانه‌ای اوج است و بار‌ها شهردار تهران توضیح داده است که در طرح‌های منتشرشده نقشی ندارد؛ اما اعتراض‌های پی‌درپی باعث نشده طراحان آن باز هم زنان را نادیده نگیرند. چند سال پیش هم نصب تصویری در میدان ولیعصر تهران در حمایت از تیم ملی فوتبال ایران که در آن هیچ زنی حضور نداشت، با انتقاد‌های گسترده‌ای به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد.

عنوان این بیلبورد «با هم قهرمانیم، یک ملت یک ضربان» و بهانه آن حضور تیم ملی فوتبال ایران در مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه بود که در آن تصویر بیلبورد مردانی با پوشش‌هایی از قومیت‌های مختلف ایران در حال شادی دیده می‌شدند. این اعتراض‌ها منجر به تغییر طرح و توجه به زنان در طراحی جدید شد. مدتی بعد طراحان باز هم تصویری با شعار «نسل روشن» منتشر کردند که زنان در آن بدون چهره ترسیم شده بودند. موضوعی که مورد انتقاد برخی از اعضای وقت شورای شهر تهران قرار گرفت.

آن زمان الهام فخاری، رئیس کمیته اجتماعی شورای پنجم شهر تهران، از حذف چهره زنان از دیوارنگاره جدید میدان ولیعصر انتقاد کرد و نوشت: انتظار می‌رفت حساسیت بیشتری نسبت به دیوارنگاره میدان ولیعصر وجود داشته باشد؛ از‌این‌رو امیدوارم اگر این تصویر از سر سهل‌انگاری بوده، دیگر تکرار نشود و اگر سهل‌انگاری نبود اصلاح و عذرخواهی شود. دیوارنگاره‌ای که در میدان ولیعصر (عج) تهران قرار دارد، متعلق به سازمان فرهنگی هنری اوج است و طرح «هوادار ساخت ایرانیم» در حمایت از لوازم خانگی ایرانی از سوی خانه طراحان انقلاب بر روی دیوار‌نگاره میدان ولیعصر (عج) به نمایش درآمده، این تصویر واکنش‌های زیادی هم در فضای مجازی داشته.

برخی آن را یک بیانیه سیاسی – اجتماعی توصیف کرده‌اند که به دنبال حذف زنان از عرصه‌های عمومی است. عده‌ای هم به شهردار تهران کنایه زده‌اند که شهردار همه مردان تهران است و بسیاری هم از نادیده‌گرفتن هزاران کارگر زن در کارخانه‌ها و تولیدی‌ها انتقاد کرده‌اند.

مهدی عباسی، عضو شورای شهر تهران، درباره طرح جدید دیوار‌نگاره خیابان ولیعصر می‌گوید: اگر زنان در این تصویر دیده نشده‌اند، اشتباه است و باید جبران اشتباه شود.

او درباره اینکه پیش از این نیز موارد این‌چنینی در طراحی‌های دیوارنگاره خیابان ولیعصر دیده شد و مدیریت شهری هم تذکر داده و در مواردی هم منجر به اصلاح طرح شده، چرا باید این موارد دوباره تکرار شود، می‌گوید: اگر واقعا چنین چیزی باشد، این نیاز به یک بررسی کارشناسی دارد. تهیه این طرح هزینه سنگینی داشته؛ اما اگر اثر جدی بر جامعه دارد و می‌تواند بر قشر بانوانی که در عرصه تولید هستند، تأثیر منفی بگذارد، قطعا باید جابه‌جا شود.

او درباره اینکه این تابلوی بزرگ بخشی از فضای شهری است؛ اما شهرداری در طراحی‌های آن نقشی ندارد، هم می‌گوید: باید این فرایند نظارت تعریف شود. علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران هم درباره طرح جدید دیوارنگاره میدان ولیعصر می‌گوید: دیوارنگاره‌های میدان ولیعصر را هنرمندانی که با مؤسسه فرهنگی رسانه‌ای اوج همکاری می‌کنند، انجام می‌دهند و کار‌های خوبی هم تا امروز شده است و مشخص است که خلاقیت پشت آن است. یک اثر هنری آفرینش یک فرد است. گاهی اوقات ممکن است توجه نسبت به خیلی از موضوعات در یک اثر هنری اتفاق بیفتد؛ اما ممکن است از یک جهتی هم غفلت شود. بار‌ها و بار‌ها اتفاق افتاده است.

او درباره اینکه وقتی طرحی در میدان ولیعصر به این بزرگی به نمایش در‌می‌آید، نباید احتیاط‌های لازم درباره آن انجام شود، هم می‌گوید: من به دلیل اینکه در آن مجموعه‌ها رفت‌و‌آمد داشتم و مدام نسبت به این کار‌ها مداقه کردم، تعداد زیادی کار‌های مختلف با مفاهیم متنوع در همان‌جا نصب شده که اتفاقا تنوع مختلف افراد را در نظر گرفته است. حالا فرض کنید یک بار در دیوارنگاره‌ای که مسائل انقلابی را می‌خواسته بگوید، یک روحانی به طور مثال در نظر گرفته نشده است یا از یکی از اقشار جامعه غفلت شده؛ ولی مطمئنا تغافل نیست.

نادعلی اضافه می‌کند: بالاخره در ایران اسلامی زنان هم در همه صحنه‌ها دوشادوش در کنار مردان کار می‌کنند. حتما به این طرح نقد وارد است؛ اما من، چون این دیوارنگاره‌ها را دائم نگاه کردم، موارد بسیار زیادی هم بوده که خانم‌ها در آن از مردان هم بیشتر بوده‌اند. به گفته نادعلی وقتی آدم می‌خواهد نسبت به آخر و فرجام یک ماجرایی قضاوت کند، به همه کار‌ها نگاه می‌کند. وقتی من ۱۰ تا مورد را دیدم رعایت کردند و یک مورد را دیدم رعایت نکردند، نمی‌گویم این‌ها به خانم‌ها توجه ندارند؛ اما می‌توان برای این بی‌دقتی یک توییت زد و بگوییم این بی‌دقتی‌تان جا دارد که اصلاح شود.

نادعلی اضافه می‌کند که مطلب عمومی جامعه بی‌توجهی به خانم‌ها نیست که شورا به موضوع آن وارد شود. او در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌آید برخی با تغییر مدیریت شهری گمان می‌کنند فضا برای چنین بی‌دقتی‌هایی باز شده، می‌گوید: نه. این خبر‌ها نیست. مسئولیت کمیته فرهنگی و اجتماعی را یک خانم بر‌عهده دارد و با نیرو‌ها و مدیران زن زیادی در مدیریت شهری در حال فعالیت هستند، خانم‌ها در فضا مؤثر هستند و می‌دانیم در شهر اگر بخواهد اتفاقی بیفتد، ۵۰ درصد جمعیت نه در شهر بلکه در کشور خانم‌ها هستند. هنرمندان ما اتفاقا به خاطر رقت نگاه‌شان حتما نگاه ویژه به خانم‌ها دارند؛ یعنی توجهشان نسبت به نیمی از جمعیت حتما برقرار است.

من نمی‌خواهم از این کار دفاع کنم؛ اما نسبت به کل این آلبوم که در دیوارنگاره ولیعصر منتشر شده، اتفاق کمی است و، اما جا دارد اصلاح و به آن توجه شود. خانم‌ها وقتی پای آقایان ایستاده‌اند و همه کار‌ها را دارند انجام می‌دهند و همه بار‌ها را به دوش می‌گیرند، حیف است که به آن‌ها بی‌توجهی شود.