قارچ سیاه چیست و آیا قارچ سیاه به ایران راه یافته است؟

فرارو- مدتی است خبر‌هایی درباره گسترش بیماری نادر قارچ سیاه در هند و شناسایی این بیماری در ایران به گوش می‌رسد. این موضوع سبب نگرانی عده‌ای از مردم شده است. اما به تازگی وزارت بهداشت و متخصصان عفونی اعلام کرده اند که این بیماری جدیدی نیست، در سال گذشته ۵ مورد ابتلا در ایران گزارش شده، بیماری مسری نیست و بیش از همه بیماران مبتلا به دیابت یا بیماران دارای نقص ایمنی شدید که دارو‌های خاصی مصرف می‌کنند و درگیری عفونی شدیدی ناشی از ابتلا به کرونا دارند، در خطر قرار می‌گیرند.

 

به گزارش فرارو، مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا و متخصص بیماری‌های عفونی درباره بیماری قارچ سیاه می‌گوید «برخی از بیماران کرونایی که کورتون با دوز فوق فیزیولوژیک مثل دگزامتازون را برای مدت زمان طولانی دریافت می‌کنند، ممکن است این قارچ به دستگاه تنفسی، چشم، مغز و اعصاب آن‌ها ورود پیدا کرده و منجر به عفونت شود، این بیماری هم بسیار کشنده است.»

 

 

به گفته پزشکان، عفونت موکورمایکوزیس باعث مرگ ۵۰ درصد مبتلایان می‌شود و برخی از بیماران فقط بعد از خارج کردن چشم یا استخوان آرواره نجات پیدا می‌کنند.

 

موکورمایکوزیس یک عفونت تهاجمی است که ناشی از دسته‌ای از قالب‌ها به نام موکورمیست است، این عفونت از طریق استنشاق یا بریدگی و زخم‌های پوستی وارد بدن انسان می‌شود. انسان با استنشاق اسپور‌های قارچ که در هوای غبار آلود شناور هستند، به این عفونت مبتلا می‌شود. این هاگ‌ها در مجاری بینی و سینوس‌ها قرار می‌گیرند و باعث ایجاد بیماری در آن محل می‌شوند.

دکتر آکشای نایر، جراح چشم ساکن مومبای (بمبئی) معتقد است که این قارچ همه جا هست، در خاک، هوا و در بینی و مخاط افراد سالم هم دیده می‌شود. او می‌گوید که این قارچ می‌تواند سینوس، مغز و ریه را عفونی کند و جان مبتلایان به دیابت یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مثل مبتلایان به سرطان و اچ‌آی‌وی/ایدز را به خطر بیندازد.

براساس پژوهش‌های انجام شده، بیماران کووید ۱۹ که تحت حمایت اکسیژن رسانی طولانی مدت قرار دارند نیز در معرض خطر عفونت موکورمایکوز هستند. منابع آب آلوده ضعیف که برای تولید اکسیژن پزشکی استفاده می‌شود، می‌توانند مقصر ایجاد عفونت قارچی سیاه باشند.

طبق رهنمود‌های ICMR، بیماران مبتلا به بیماری‌های معلولیت یا کسانی که برای مقابله با عوامل بیماری زای محیطی از دارو‌های سرکوب کننده ایمنی استفاده می‌کنند، به بیماری قارچ سیاه حساس هستند.

همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که این بیماری، خطرناک‌ترین بیماری برای مبتلایان کووید ۱۹ که با دیابت شدید دست و پنجه نرم می‌کنند، باشد. پزشکان معتقدند که سطح کنترل نشده قند خون باعث می‌شود بیماران به بیماری شدیدتری مبتلا شوند، همچنین کنترل ضعیف قند خون  هم باعث می‌شود قارچ بتواند سطح ساده تری داشته و علائمش را گسترش دهد.

براساس گفته‌های متخصصان عفونی، به طور عامیانه به دلیل رنگدانه‌های تیره‌ای که این عفونت ایجاد می‌کند قارچ سیاه نامیده می‌شود. این عفونت بالقوه کشنده از بینی شروع می‌شود و به چشم و سپس مغز گسترش می‌یابد، اما از طریق فرد به فرد قابل سرایت نیست.

متخصصان بهداشت عمومی، استفاده بی رویه از استروئید‌ها برای درمان کووید ۱۹ را به عنوان علت احتمالی مقصر می‌دانند. استروئید‌ها باعث کاهش التهاب در ریه‌ها می‌شوند، اما استفاده بیش از حد از این دارو‌ها در بیماران کرونایی می‌تواند منجر به کاهش ایمنی و افزایش سطح قند خون شود. این شرایط باعث می‌شود برخی از بیماران، به ویژه بیماران دیابتی کنترل نشده، مستعد ابتلا به چنین عفونت‌هایی باشند. 

موکورمیکوز یا سیاه قارچ معمولاً بر سیستم مغزی یا ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. موکورمیکوز روده یا دستگاه گوارش یک بیماری بسیار نادر است و معمولاً معده یا روده بزرگ را درگیر می‌کند. اکثر موکورمیکوز‌های دستگاه گوارش در روده گیرندگان پیوند اعضا دیده می‌شود.  

جدا از آن، این بیماری ممکن است بر روی عبور سینوس تأثیر بگذارد و باعث تورم و التهاب حاد شود. در اینجا برخی از علائم مشخص وجود دارد که بیماران باید مراقب آن‌ها باشند. بیشترین صحبت درباره تغییر شکل صورت بر اثر علائم بیماری است. موکورمایکوز در صورت عدم درمان کاملاً خطرناک است و بینی و فک بیمار را مثله کرده و یا ساختار حیاتی صورت را تغییر می‌دهد.

ایجاد پوسته‌های سیاه، تورم در مجرای بینی و اطراف آن و چشم از ویژگی‌های عجیب و غریب عفونت قارچی است. در بسیاری از موارد شدید که عفونت تمام نواحی صورت را درنوردیده است، حتی ممکن است برای برداشتن استخوان فک یا بینی به جراحی نیاز باشد.

یکی از شدیدترین عوارض قارچ سیاه هنگامی اتفاق می‌افتد که به مغز گسترش یابد و باعث التهاب عصبی شود. سردرد حاد، تورم، قرمزی، درد در پیشانی می‌تواند از اولین علائم آن باشد. پزشکان همچنین هشدار می‌دهند که عفونت می‌تواند عملکرد شناختی را مختل کند و علائم حیاتی مانند از دست دادن حافظه، هذیان و تغییرات در وضعیت روانی فرد را به وجود آورد که در این موارد نیاز به توجه اولیه دارد.

تورم، درد موضعی در استخوان گونه یا احساس درد یک طرفه صورت یا نوعی بی حسی نیز می‌تواند از علائم اصلی عفونت قارچی در حال حاضر باشد. جدا از تورم، عفونت قارچی می‌تواند بر سلامت پوست نیز تأثیر بگذارد و ضایعات متعددی همچون نکروز ایجاد کند.

برخی بیماران گزارش می‌کنند که علائمی مانند خارش، قرمزی چشم، درد چشم، کوری نسبی و از دست دادن بینایی دارند. در برخی موارد، عفونت همچنین می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی دائمی شود.

از آنجا که قالب‌ها توسط بیمار قابل استنشاق هستند، رشد قارچ می‌تواند به صورت پراکنده در مجرای تنفسی گسترش یابد و ریه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و علائم شدید ایجاد کند. این همان چیزی است که پزشکان از آن به عنوان "موکورمیکوز ریوی" یاد می‌کنند.

عوارض ریوی باعث ایجاد خونریزی بینی، انسداد بینی می‌شود. سرفه، تب، درد قفسه سینه، که برخی دیگر از علائم تنفسی مرتبط با کووید ۱۹ است، با موکورمیکوزیس نیز مشاهده می‌شود. اما اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود می‌توان به خوبی آن را درمان کرد.

«آمفوتریسین ب» داروی بسیار موثر در مداوای قارچ سیاه است. اما دستیابی به این دارو در هند کمیاب و مشکل بوده و دولت هند و صنعت داروسازی این کشور در تلاش هستند میزان تولید آمفوتریسین ب را افزایش دهند. براساس گفته‌های پزشکان، این دارو باید به مدت دو ماه تزریق شود و هر تزریق ۳۵۰۰ روپیه (۴۸دلار) هزینه دارد.

شماری از پزشکان و کارکنان حوزه درمان هند انتقاد می‌کنند که دولت در تهیه دارو‌های کرونا مثل رمدسیور موفق نبود و این مشکل اکنون در تامین داروی قارچ سیاه نیز صدق می‌کند.  مشکل تامین دارو در حالی است که دولت هند از  ۲۹ ایالت خواسته همه‌گیری قارچ سیاه را اعلام کنند.

پیتر کولیگنون، که در کمیته تخصصی سازمان بهداشت جهانی در بخش مقاومت آنتی بیوتیکی و بیماری‌های عفونی عضو است، می‌گوید: «ما معمولا افراد مبتلا به سیستم ایمنی سرکوب شده را هنگام بستری شدن در بیمارستان در اتاق‌هایی با فشار مثبت قرار می‌دهیم تا خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند موکورمیکوزیس را کاهش دهیم، زیرا با افزایش فشار در اتاق، هوا از داخل اتاق به راهرو خارج می‌شود و کمتر احتمال دارد که قارچ یا چیز‌های دیگری در هوا گردش کند که بیمار بتواند آن را تنفس کند.»