ثروتمندترین زن آفریقا چگونه از لیست میلیاردر‌ها خارج شد

هشت سال پیش، مجله فوربس ایزابل دوسانتوس را با ۵/ ۳ میلیارد دلار ثروت، به‌عنوان ثروتمندترین زن آفریقا معرفی کرد. دختر رئیس‌جمهور سابق آنگولا، با غارت یک کشور، ثروتمند شد. حالا که پدرش از قدرت کنار رفته، امپراتوری او تنها سایه‌ای است از آنچه قبلا بوده و او مانده و اتهامات فساد، مسدود شدن دارایی‌ها از سوی دادگاه در سه کشور مختلف و شکایت یک کشور چهارم بابت صد‌ها میلیون دلار بدهی پرداخت نشده. ظاهرا او دیگر هیچ شانسی برای بازگرداندن ثروت خود ندارد و دیگر میلیاردر نیست. او که در لیست ثروتمند‌های ۲۰۲۰ فوربس ۲/ ۲ میلیارد دلار ثروت داشت، از لیست به‌روز شده این مجله حذف شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد به نقل از Forbe، اما این‌ها باعث نشده «پرنسس» سابق آفریقایی مفلس شود. می‌گویند خانه‌ای در یک جزیره خصوصی در دبی دارد، یک ملک مسکونی در لندن و یک قایق تفریحی ۳۵ میلیون دلاری. همچنین حساب‌های بانکی و دارایی‌هایی دارد که مقامات قانونی هنوز به آن دسترسی پیدا نکرده‌اند. او همواره درحال رفت و آمد به دبی- جایی که همسرش سیندیکا دوکولو را در ماه اکتبر به‌دلیل حادثه رانندگی از دست داد- و لندن- جایی که مراسم تشییع دوکولو برگزار شد- است.

مسیر رسیدن به ثروت

ایزابل دوسانتوس، بزرگ‌ترین دختر رئیس‌جمهور سابق آنگولا، خوزه ادواردو دوسانتوس است که از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۷ در این کشور حکومت کرد. ایزابل در آوریل ۱۹۷۳ در باکو آذربایجان متولد شد. مادرش تاتیانا کوکانووا، روسی‌الاصل و همسر اول خوزه ادواردو بود و آن‌ها زمانی که ادواردو در آذربایجان عضو شوروی آن موقع درس می‌خواند، با هم آشنا شدند. ایزابل در کینگز کالج لند، مهندسی برق خواند و همان جا با سیندیکا که اهل زئیر بود، آشنا شد.

ایزابل در اوایل دهه ۹۰ به‌عنوان مهندس و مدیر پروژه در یکی از شرکت‌های تابعه شرکت «جمباس» (Jembas group) که پیمانکار پاکسازی شهری بود، مشغول به کار شد. بعد از آن، سراغ یک کسب‌وکار حمل‌ونقل رفت و استفاده گسترده از ابزار‌های ارتباطی، راه را برای ورود او به صنعت مخابرات باز کرد. او در سال ۱۹۹۷ کسب‌وکار خودش را راه‌اندازی و به تدریج شرکت‌هایی را در آنگولا و خارج از کشور تاسیس کرد.

درحالی‌که خوزه ادواردو یک کشور فقرزده، اما غنی نفتی را اداره می‌کرد، ایزابل سهم‌های قابل توجهی در صنایع استراتژیک آنگولا مثل بانکداری، سیمان، الماس و مخابرات برای خود می‌اندوخت و به یکی از اثرگذارترین تاجران کشورش تبدیل می‌شد. بیش از نیمی از دارایی‌های او به سهام در شرکت‌های پرتغالی تبدیل شد. وقتی مجله فوربس در ژانویه ۲۰۱۳ ایزابل را وارد لیست میلیاردر‌ها کرد، دولت این خبر را به‌عنوان افتخار ملی منتشر کرد.

آنا گومز، از اعضای سابق پارلمان اروپا و عضو حزب سوسیالیست پرتغال، می‌گوید آن دسته از شرکت‌های پرتغالی که ایزابل در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده بود- از جمله چند بانک، یک شرکت تلویزیون کابلی و یک شرکت مهندسی- چشم خود را به منابع سرمایه سوال‌برانگیز او بسته بودند. «وقتی او سهام بانک‌ها در پرتغال را می‌خرید، برای من سوال ایجاد شده بود که منشأ پول او کجاست؟ چرا به او اجازه می‌دهند از طریق سیستم‌های ما پولشویی کند؟»

آغاز تزلزل امپراتوری

با شروع ریاست‌جمهوری یوئو لورنکو که در سپتامبر ۲۰۱۷ و بعد از بازنشستگی پدر ایزابل سر کار آمد، امپراتوری او متزلزل شد. لورنکو وعده داد با فساد گسترده‌ای که آنگولا به خاطر آن معروف شده بود، مبارزه کند. او دو ماه بعد از رئیس‌جمهور شدنش، ایزابل را از ریاست شرکت نفت دولتی آنگولا، سونانگول (Sonangol) عزل کرد؛ سمتی که دولت پدرش در ژوئن ۲۰۱۶ به او داده بود.

اما اقدام مهم‌تر در دسامبر ۲۰۱۹ رخ داد. دادگاه آنگولا در بخشی از فعالیت ضد فساد خود، دارایی‌های دوسانتوس و همسرش در داخل آنگولا را مسدود کرد- از جمله سهام شرکت مخابراتی یونیتل (Unitel) و چند بانک. طبق حکم دادگاه، شرکت اگزم انرژی (Exem Energy) که تحت مالکیت ایزابل و دوکولو بود، حداقل ۷۵ میلیون دلار به سونانگول بدهی داشت، اما این بدهی را پرداخت نمی‌کرد. همچنین دادگاه ادعا کرده بود که این زوج و یکی از شرکای تجاری آنها، باعث شده بودند دولت آنگولا حداقل ۱/ ۱ میلیارد دلار ضرر کند.

در ژانویه ۲۰۲۰ دادستان کل آنگولا، از ایزابل دوسانتوس و دوکولو به‌خاطر اختلاس و پولشویی شکایت کرد. در همان زمان، او بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت اتهاماتی که علیه او اعلام شده، «کاملا گمراه‌کننده و نادرست هستند» و او یک تاجر خصوصی است که همواره مطابق قانون رفتار کرده است.

اما در همان ماه، جزئیاتی که شامل مجموعه‌ای از بیش از ۷۰۰ هزار سند در دست «کنسرسیوم بین‌المللی خبرنگاران تحقیقی» بود، در مورد دوسانتوس و دارایی‌های او علنی شد. این اسناد ثابت می‌کرد که او از راه فساد سهامی را در شرکت‌های آنگولایی به دست آورده است. یکی از بارزترین این فساد‌ها اسنادی مربوط به سال ۲۰۰۶ است که نشان می‌دهد همسر ایزابل، در ازای گرفتن سهام در شرکت نفت پرتغالی گالپ (Galp) که ۹۹ میلیون دلار ارزش داشته، فقط ۱۵ میلیون دلار پرداخته است.

دوسانتوس تنها فرد در محافل دولتی آنگولا نیست که این‌گونه ثروت جمع کرده است. در چند ماه گذشته، لورنکو مبارزه علیه فساد را با جدیت پیگیری کرده و افراد دیگری در خانواده دوسانتوس را هدف گرفته است. مقامات دولت پرتغال نیز اقداماتی را برای بازیابی دارایی‌های تحت مالکیت ایزابل انجام داده‌اند.

در مجموع، دارایی‌های مسدود شده در آنگولا حداقل ۳۰۰ میلیون دلار و دارایی‌های مسدود شده از سوی دولت پرتغال و هلند درحال‌حاضر حدود ۳/ ۱ میلیون دلار ارزش دارند و مشخص نیست آیا ایزابل می‌تواند آن‌ها را پس بگیرد یا نه.