سیمرغ حاشیه‌دار جشنواره فیلم فجر شفاف است؟

حاشیه‌های سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر در آخرین روز جشنواره بیشتر شده و دوباره اعتبار این جایزه ارزشمند را مورد تردید قرار داده است.

به گزارش ایسنا، در سال‌های قبل خانه سینما مسئول انجام رأی‌گیری در سینما‌های مردمی بود، ولی با توجه به سامانه تدارک دیده شده برای بلیت‌فروشی، شیوه رأی‌گیری هم تغییر کرد و برعهده سامانه سمفا زیرنظر سازمان سینمایی قرار گرفت.

پیش‌تر تهیه‌کننده «ابلق» از بروز مشکل و وجود باگ در سیستم رای‌گیری جشنواره انتقاد کرده بود که البته برخی از این اشکال‌ها با پیگیری دست اندرکاران جشنواره برطرف شدند و ساعتی قبل هم تاکید شد که آرای ناصحیح حذف می‌شوند، اما با این حال این سوال همچنان مطرح است که آیا امکان دخل و تصرفی خارج از روال عادی در رأی‌گیری جشنواره وجود دارد یا خیر؟

در این باره علی آشتیانی‌پور که به مدت پنج سال عهده‌دار رأی‌های مردمی جشنواره فیلم فجر با مسئولیت خانه سینما بود و سال قبل تاکید داشت که آخرین دوره کاری خود را در این سمت انجام داده و به دلیل سنگینی این مسئولیت دیگر حاضر نیست آن را بپذیرد، ضمن تاکید بر اهمیت و جایگاه سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر می‌گوید: «شفافیت» آن است که اسنادِ قابل دفاع برای ارائه به معترض‌ها وجود داشته باشد و آنچه در دوره‌های قبل بویژه سال قبل انجام شد، بیشترین میزان دقت و اعتبار و کمترین میزان دخل و تصرف را داشت.

او درباره حاشیه‌های رأی‌های تماشاگران جشنواره امسال در سینما‌های مردمی و اینکه گفته می‌شود تاثیرگذاری در رأی‌ها در سال‌های قبل هم محتمل بوده، چون کار به شیوه اینترنتی انجام می‌شد، توضیح داد: از جزئیات آنچه امسال انجام شده کامل مطلع نیستم که بخواهم دفاع کنم یا رد، ولی درباره گذشته می‌توانم بگویم که سال‌های قبل یکی از ویژگی‌هایی که سعی کردیم وجود داشته باشد و از آن مراقبت هم می‌کردیم، این بود که دخل و تصرف را به شدت پایین آوردیم و آماری را که می‌گرفتیم در سبد‌های مختلف قرار می‌دادیم و آنچه در اصطلاحاً «پاک‌ترین سبد» می‌نامیدیم، ملاک آمار نهایی محسوب می‌شد و دقیقا شامل رأی‌هایی می‌شد که بیننده‌ی کاملاً بدون ذهنیت، بدون تاثیرگذاری و وابستگی به فیلم توانسته بود رأی دهد. البته بقیه آمار را هم داشتیم، ولی سال گذشته خوشبختانه آن قدر تاثیرگذاری کم شده بود که آمار سبد پاک ما با بقیه رای‌ها یکسان بود.

آشتیانی‌پور در پاسخ به اینکه این شیوه چه بوده و اگر دخل و تصرف در کمترین حد بوده چرا ابراهیم حاتمی‌کیا برای فیلم «خروج» آن همه اعتراض داشت؟ گفت: توضیح پروسه کار بسیار مفصل است و مجال گفتن آن در اینجا نیست، اما اعتراض آقای حاتمی‌کیا بخاطر تصور اشتباهی بود که ایشان داشتند. من همان زمان پاسخ دادم و خواستم بیایند تا به طور کامل و شفاف برایشان توضیح داده شود. بعد‌ها برای برخی دیگر هم گفتم که اگر ایشان و دوستان دیگر بیایند و این اسناد را ببینند متوجه می‌شوند که چقدر قضاوتشان اشتباه بوده است.

او تاکید کرد: ارزشی که سیمرغ مردمی پیدا کرده حاصل دل‌نگرانی و دل‌مشغولی‌هایی بود که ما داشتیم و در تمام پنج سالی که در این حوزه مسئولیت داشتم با همراهی خانه سینما و دوستان دیگر سعی کردیم این جایزه استقلال خود را داشته باشد که هیچ کس از مسئولان یا صاحبان اثر و یا حتی مردم نتوانند بر آن تاثیر گذارند، چون من خودم هم پخش‌کننده بودم، هم تهیه‌کننده و هم سینمادار. همه چیز را می‌شناختم و می‌دانستم کجا، چه کسی می‌تواند تاثیر بگذارد. ما همه راه‌ها را بسته بودیم تا به یک مجموعه رفتار قابل اعتماد برسیم که حداقل برای خودمان حجت باشد و انصافا هم، از میان مسئولان یا صاحبان آثار نه کسی خواست و نه کسی توانست در رأی‌ها تاثیر بگذارد.

وی ادامه داد: اگر نگرانی‌هایی که ما داشتیم و در این سال‌ها از بابت آن‌ها پیشگیری‌هایی را می‌کردیم، امسال اتفاق نیفتاده باشد پروسه رأی‌گیری کاملا می‌تواند قابل تصرف باشد. من درباره شیوه رأی‌گیری جشنواره امسال نمی‌توانم قضاوتی کنم، چون در جریان جزئیات نیستم، اما آنچه ما انجام می‌دادیم حاصلش این شد که این سیمرغ مردمی هویت پیدا کرد و مخاطب و صاحب فیلم را به این باور رساند که این جایزه حائز ارزش و تاثیر زیادی در روند اکران است. من دوست داشتم این استقلال حفظ شود تا تحت تاثیر قضاوت نابجا قرار نگیرد.

آشتیانی‌پور درباره اینکه شیوه امسال و اعلام رأی‌های کلی طبق تاکید رییس سازمان سینمایی برای شفافیت بوده است و آیا این شفاف سازی به معنای کسب آرای مطمئن نیز خواهد بود؟ گفت: سال قبل هم این بحث مطرح بود و آقای انتظامی روی آن تاکید داشت. در همان زمان ما هم تاکید داشتیم که اینجا بحث منفعت مطرح است. اگر منفعتِ منِ فیلمساز این باشد که سیمرغ مردمی را به دست بیاورم ممکن است هر گونه دخل و تصرف در رأی‌ها انجام دهم چرا که در شرایط عادیِ فعالیت سینماها، تاثیر سیمرغ مردمی حداقل ۱۰ میلیارد تومان بر فروش است و اگر فیلمی جایزه بهترین اثر از نگاه تماشاگران جشنواره را می‌گرفت، می‌توانست زمان خوب اکران بگیرد، پخش‌کننده قدرت مانور خوبی پیدا می‌کرد و سینما‌ها هم برای اکران ترغیب می‌شدند.

ولی وقتی شفاف سازی را از زاویه‌ای که دوستان اشاره می‌کنند، نگاه کنیم در واقع فرصتی را می‌بینیم که امکان تقلب ایجاد می‌کند، یعنی اگر من به عنوان صاحب فیلم بدانم جایگاهم در رأی‌های مردمی کجاست، تلاش خود را برای اول شدن انجام خواهم داد؛ بنابراین بر اساس مشخص بودن آراء در طول جشنواره، رقابت نابرابری میان دو فیلم برتر شکل می‌گیرد در حالی که اگر میزان روشن بودن جایگاه خود را ندانند حتی اگر برای تاثیرگذاری تلاش کنند هم، آن‌قدر نمی‌توانند موفق باشند.

وی تاکید کرد: ما شفافیت را در سلامتی اجرا می‌دیدیم. شفافیت این نیست که من بگویم شما نفر دوم هستید و بعد شما «بدانید» که دوم هستید و اگر یک تاثیر کوچک بگذارید می‌توانید اول شوید. درواقع من با این اطلاعات استعداد شما را برای رسیدن به جایگاه اول تحریک می‌کنم. البته شفاف‌سازی در رده‌های آخر تاثیری ندارد، ولی بین فیلم‌های اول و دوم شرایط را کاملا تغییر می‌دهد و اگر این اتفاق بیفتد برای صاحب اثر سهل و ممکن است که همه را فریب دهد و رأی‌ها را تحت تاثیر قرار دارد؛ بنابراین این شفافیتی که از آن صحبت می‌شود استنباط غلط ایجاد می‌کند، چرا که بستر خراب شدن کار را به وجود می‌آورد.

او ادامه داد: شفافیت زمانی معنا پیدا می‌کند که اسناد، معتبر باشد و هر کسی اعتراض داشت اسناد و اطلاعات قابل رویت را به او ارائه کنید. آنچه ما فکر می‌کردیم پنج سال برایش خون جگر خورده‌ایم، برای این بود که فقط کسانی تأثیر داشته باشند که بیننده بی‌واسطه هستند و کسانی که حتما در سالن نمایش فیلم حضور دارند. هر کسی که می‌توانست در رأی‌ها تاثیر بگذارد از سبد رأی‌ها خارج می‌شد و نتیجه نهایی چیزی بود که با چشم بسته می‌توانستیم قسم بخوریم پاک است. در پروسه شفافیت، وجود اسناد معتبر باید برای مسئولان اهمیت داشته باشد، چون به هر حال از میان صاحبان فیلم‌ها یک نفر که جایزه را می‌گیرد راضی است و بقیه ناراضی و این که آن یک نفر چنان صاحب حق باشد که خدای او هم راضی باشد، از هر چیزی باید بیشتر اهمیت داشته باشد.