پیروزی بایدن و سه سناریو برای اقتصاد ایران

فرارو- پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا تاثیر مهمی بر بازار‌ها در ایران نهاده است. از اواخر هفته گذشته شاهد کاهش قیمت ارز، سکه و طلا و خودرو بودیم، هرچند که روز گذشته نرخ ارز دوباره روند صعودی گرفته است، اما به عقیده تحلیلگران خوشبینی به بازار‌ها نسبت به بهبود وضعیتی اقتصادی بازگشته است. احتمال بازگشت دولت آمریکا به برجام، کاهش تحریم‌ها و افزایش فروش نفت ایران کمی امید به جامعه تزریق کرده است.

به گزارش فرارو، روز شنبه نتیجه انتخابات آمریکا قطعی شد و جو بایدن با کسب آرای الکترال لازم رییس جمهور منتخب ایالات متحده شد. این اتفاق با استقبال مقامات ایران روبه رو شده است. اغلب ایرانی‌ها نیز که از چند روز قبل پیگیر انتخابات آمریکا بودند، از نتیجه کسب شده خوشحالند.

جو بایدن پیشتر اعلام کرده بود که اگر رییس جمهور شود به برجام بازخواهد گشت. البته ممکن است او شروطی در این رابطه داشته باشد، اما به هر حال انتخاب او بن‌بست شکن است و می‌تواند مسیر گفتگو‌ها را هموار کند. از طرف دیگر قطعا با حضور بایدن در کاخ سفید از فشار‌های تحریمی علیه ایران کاسته خواهد شد که این خبر خوبی است.

اما سوال بسیاری از ایرانیان این است که پس از پیروزی بایدن چه اتفاقی برای اقتصاد کشور خواهد افتاد؟ آیا قیمت دلار که اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده کاهش پیدا خواهد کرد؟

صادق زیباکلام: چشم‌انداز مذاکره با آمریکا در ۱۴۰۰ وجود دارد
توضیح وزارت خارجه ایران درباره شروط و تهیه لیست برای بایدن

میثم رادپور تحلیلگر بازار ارز درباره چشم انداز دلار پس از پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا  به فرارو گفت: " فعلا نمی‌توان با قطعیت در این باره اظهار نظر کرد، اما به نظر می‌رسد افق اقتصاد ایران کمی روشنتر شده است. بازار‌های ایران اینگونه برداشت کرده‌اند که با بایدن فرصتی برای خروج از بحران اقتصاد ایران به وجود آمده و شانس توافق با بایدن بیشتر از ترامپ است."

او افزود: «مشکلات اقتصاد ایران بسیار عمیق است، اقتصاد ایران آسیب زیادی دیده، فشار تحریم‌ها سنگین است، درآمد‌های ارزی کم است. درآمد‌های نفتی از سه سال پیش کاهش یافته و درآمد غیرنفتی هم با بحران کرونا به شدت کاهش یافته است. در حال حاضر یک چالش بزرگ پیش روی اقتصاد ایران است و آن هم کسری بودجه دولت است، دولت امسال ۲۵۰ هزار میلیارد تومان کسری آورده است و این کسری در سال آینده هم ادامه خواهد داشت و چه بسا بیشتر هم شود. کسری بودجه تورم را افزایش می‌دهد. با این کسری بودجه چشم انداز اقتصاد از بابت نرخ تورم بدتر از گذشته می‌شود. به خاطر کسری بودجه، تورم ایران از ۲۰ درصد به ۵۰ درصد هم نزدیک شده است.»

این تحلیلگر باز‌های مالی معتقد است این وضعیت کسری بودجه ودر ادامه تورم اقتصاد ایران را به نقطه‌ای می‌رساند که "فروپاشی نظام پولی کشور" است.

رادپور گفت: «نشانه‌های فروپاشی الان هم وجود دارد. افزایش افسار گسیخته قیمت دارایی‌ها در سال جاری بسیار هشدار آمیز است و معنای آن این است که پول ملی به طور کلی ارزشش را از دست می‌دهد. حل کسری بودجه به سادگی امکانپذیر نیست، دولت می‌تواند مخارج را کم کند و یارانه‌ها را حذف نماید مثلا کل یارانه انرژی را حذف کند، این فشار سنگینی به مردم وارد می‌کند و به صورت تورم و تهدید نظام پولی اثرات خود را بر جا می‌گذارد. در واقع در وضعیت کنونی هیچ راهی برای جبران کسری بودجه تقریبا ۳۵۰ هزار میلیاردی سال آینده وجود ندارد. کسری بودجه سال جاری هم سر جای خود هست. بیشتر این کسری بودجه از محل درآمد‌های نفت جبران می‌شد، اما حالا درآمد نفتی هم وجود ندارد که بتواند آن را جبران کند.»

این تحلیلگر بازار ارز افزود: «در این شرایط در دسترس‌ترین اتفاقی که ممکن است با تغییرات سیاسی در واشنگتن به سود ایران رخ دهد این است که فشار سیاسی و اقتصادی کاهش یابد و ایران بتواند فروش نفتش را افزایش دهد و در ادامه دولت از این طریق کسری بودجه خود را کمی پوشش دهد. راه دیگری وجود ندارد. این هم در بهترین شرایط ایران را به سه سال پیش خود می‌رساند. زمانی که می‌توانستیم نفت بفروشیم و کسری بودجه خود را جبران کنیم.»

او سناریو دوم را اینگونه توضیح داد: "ایران همه مشکلاتش را با ایالات متحده حل کند که در ادامه همه تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه ایران برداشته شود، امنیت سرمایه گذاری خارجی و داخلی در ایران تضمین شود و... که این سناریو به رویا شباهت دارد.»

به عقیده این تحلیلگر سناریو سومی هم وجود دارد، "همین مسیر کنونی تداوم یابد و در دوران بایدن هم اتفاق خاصی نیافتد. این سناریو جدی است چرا که مطالبات بایدن کمتر از مطالبات ترامپ نیست، او اتفاقا حساسیت بیشتری بر مسائل حقوق بشری دارد و درباره منطقه نیز رویکرد خنثی نخواهد داشت، بحث تسلیحات موشکی ایران هم هست که بایدن همه این‌ها را می‌خواهد روی میز بیاورد. با این اوصاف توافق با بایدن هم به سادگی صورت نخواهد گرفت. اگر ایران نتواند با بایدن کار کند و روند کنونی ادامه یابد، فروپاشی نظام مالی ایران قریب‌الوقوع خواهد بود، چرا که اقتصاد نمی‌تواند چند سال متوالی تورم‌های سنگین را تجربه کند و مسیر ونزوئلا را در پیش می‌گیرد."

رادپور افزود: «باید این نکته را در نظر گرفت حالا بازار تصور می‌کند که ایران با بایدن راحت‌تر توافق می‌کند به همین خاطر جو خوش‌بینی به وجود آمده است. اما اگر در آینده نزدیک در عمل اتفاقی رخ ندهد این جو خوشبینی به سرعت از بین می‌رود.»

او درباره اینکه اگر دولت آمریکا به برجام بازگردد چه می‌شود؟، گفت: "در بهترین حالت به سه سال پیش باز می‌گردیم. با برجام هم بسیاری از مشکلات ایران حل نمی‌شود. ما حتی در دوران برجام با بسیاری از بانک‌های جهان نمی‌توانستیم همکاری کنیم. چرا که بانک‌های معتبر زیر بار دردسر همکاری با ایران نمی‌روند و معامله با ایران را همراه با ریسک بالا می‌دانند. با برجام ایران می‌تواند خوب نفت بفروشد و این اتفاق فوری‌ترین مشکل اقتصاد یعنی کسری بودجه را حل می‌کند. بانک‌های بین‌المللی زمانی با ایران همکاری می‌کنند که همه تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران برداشته شود."

رادپور در ادامه درباره آینده قیمتی دلار گفت: «فعلا بازار منتظر است و البته مدت زیادی دوام ندارد چرا که منتظر دستاورد‌های عملی خواهد بود. اگر با گذر زمان انتظارات بازار برآورده شود دلار ثبات نسبی پیدا می‌کند. تاکید می‌کنم "ثبات نسبی" چرا که اقتصاد ایران در شرایطی نیست که نرخ ارز در آن کاملا تثبیت شود. سال بعد حداقل مطابق افزایش حجم نقدینگی نرخ دلار هم گران می‌شود. یک زمانی ذخیره ارزی داشتیم و دولت دوره‌های تثبیت را طولانی می‌کرد، اما حالا ذخیره ارزی وجود ندارد و دولت نمی‌تواند ارزپاشی کند.»

او ادامه داد: "بازار چند ماه بیشتر منتظر اقدامات عملی نمی‌ماند. در بهترین حالت اگر امسال نرخ دلار نهایتا به ۲۰ هزار تومان برسد، سال آینده نقدینگی ۳۰ درصد رشد کند نرخ دلار هم ۳۰ درصد رشد خواهد داشت. هر چقدر نقدینگی بیشتر رشد کند قیمت دلار هم افزایش خواهد داشت."

این تحلیلگر بازار ارز درباره کف قیمتی دلار گفت: "اگر قیمت دلار در سال گذشته را ۱۵ هزار تومان بدانیم، ۳۰ درصد نقدینگی را به این رقم اضافه کنید، قیمت دلار به حدود ۲۰ هزار تومان می‌رسد اگر بحث عرضه و بخش واقعی اقتصاد را هم در نظر بگیرید، مسئله کاهش تولید و صادرات و از طرف دیگر اینکه بخش زیادی از درآمد ارزی نیز به کشور بازنگشته است، در خوشبینانه‌ترین حالت کف قیمت دلار حدود ۲۵ هزار تومان است. تاکید می‌کنم این در شرایط خوب است، اما اگر خبر‌های خوب نرسد دلار دوباره به روند پیشین خود باز می‌گردد."