دو زن برنده‌ی جایزه نوبل شیمی شدند

فرارو- جایزه نوبل رشته شیمی در سال ۲۰۲۰ به طور مشترک به "امانوئل شارپنتیر"و "جنیفر‌ای دودنا" برای توسعه روشی برای ویرایش ژنوم (قیچی ژنتیکی کریسپر/cas ۹) تعلق گرفت. امانوئل شارپنتیر و جنیفر دودنا دو بانوی برنده نوبل رشته شیمی در سال ۲۰۲۰، یکی از تیزترین ابزار ویرایش ژن را کشف کرده‌اند که یک قیچی ژنتیکی "کریسپر/کَس۹" (CRISPR/Cas ۹) است. محققان با استفاده از این ابزار می‌توانند دی. ان.‌ای حیوانات، گیاهان و ریزموجودات یا میکروارگانیسم‌ها را با دقت بسیار بالایی تغییر دهند.

قیچی ژنتیکی "کریسپر/کَس۹" انقلابی در علوم زندگی مولکولی ایجاد کرده است. این ابزار، فرصت‌های جدیدی برای اصلاح نباتات به ارمغان آورده است، به درمان‌های نوآورانه سرطان کمک می‌کند و ممکن است رویای درمان بیماری‌های ارثی را به واقعیت تبدیل کند.

هنگامی که "امانوئل شارپنتیر" و "جنیفر دودنا" برندگان جایزه نوبل شیمی امسال، سیستم ایمنی باکتری "استرپتوکوک" (Streptococcus) را بررسی کردند، یک ابزار مولکولی را کشف کردند که می‌تواند برای ایجاد برش‌های دقیق در مواد ژنتیکی مورد استفاده قرار گیرد و بازنویسی کد حیات را به راحتی امکانپذیر می‌کند.

"امانوئل شارپنتیر" (Emmanuelle Charpentier) برنده نوبل شیمی ۲۰۲۰ در سال ۱۹۶۸ در فرانسه متولد شده است. وی مدیر واحد علوم عوامل بیماری زا در موسسه "مکس پلانک" در برلین آلمان است.

قیچی‌های ژنتیکی "کریسپر/کَس۹" در شکل طبیعی خود، دی. ان.‌ای را از ویروس‌ها تشخیص می‌دهند، اما "امانوئل شارپنتیر" و "جنیفر دودنا" ثابت کردند که می‌توان آن‌ها را کنترل کرد، به طوری که بتوانند هر مولکول دی. ان.‌ای را در یک مکان از پیش تعیین شده برش دهند.

"جنیفر‌ای دودنا" (Jennifer A. Doudna) دیگر برنده نوبل شیمی ۲۰۲۰ نیز در سال ۱۹۶۴ در واشنگتن دی سی آمریکا متولد شده است. وی استاد دانشگاه "کالیفرنیا برکلی" (UCBerkeley) در ایالات متحده و محقق موسسه "HHMINEWS" است.

پیش از این فقط پنج زن برنده جایزه نوبل شیمی شده بودند که ماری کوری معروف‌ترین آن‌ها بود.

دانستنی‌هایی درباه جایزه نوبل شیمی

- از سال ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۹ میلادی، ۱۱۱ جایزه نوبل شیمی اهدا شده است.
- ۶۳ جایزه نوبل فقط یک برنده داشته است (به صورت مشترک نبوده است). ۲۳ جایزه به دو نفر تعلق گرفته و ۲۵ جایزه بین سه نفر مشترک بوده است.
- تاکنون هفت زن موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شده‌اند.
- یک دانشمند انگلیسی به نام فردریک سانگر دوبار در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰ میلادی موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد.
- جوان‌ترین برنده جایزه نوبل شیمی، فردریک جولیت نام دارد. این دانشمند فرانسوی زمانی که در سال ۱۹۳۵ میلادی موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد، تنها ۳۵ سال سن داشت.
- مسن‌ترین برنده جایزه نوبل شیمی جان بی گودایناف نام دارد. این دانشمند آلمانی در زمان دریافت جایزه، در سال ۲۰۱۹ میلادی، ۹۷ سال سن داشت.

علت این که جایزه نوبل در مواردی به طور مشترک به چند نفر اهدا شده، اساسنامه بنیاد نوبل است که در آن آمده: ممکن است مبلغ جایزه بین دو کار تحقیقاتی که هر کدام به تنهایی مستحق دریافت جایزه هستند، به طور مساوی تقسیم شود. اگر کار تحقیقاتی که جایزه را دریافت می‌کند، حاصل کار دو یا سه نفر باشد، جایزه باید به طور مساوی بین آن‌ها تقسیم شود. تحت هیچ شرایطی جایزه نوبل بین گروهی که بیش از سه نفر باشند، تقسیم نخواهد شد.

در طول جنگ جهانی اول و دوم، تعداد جوایز نوبل اهداشده کاهش یافت؛ چراکه در آن دوران، جهان درگیر جنگ و خونریزی بود و دقیقا برخلاف مسیر صلح (که هدف غایی نوبل از اهدای جایزه بود) گام برمی‌داشت.

آلفرد نوبل در تاریخ ۲۱ اکتبر سال ۱۸۳۳ در شهر استکهلم کشور سوئد به دنیا آمد. خانواده او از نوادگان اولاف رودبک، یک‏ نابغه مشهور سوئدی بودند که در قرن هفدهم، دوران پرشکوه قدرت‌نمایی سوئد در اروپای شمالی، می‌زیستند.

نوبل در ۱۷ سالگی به پنج زبان زنده دنیا کاملا مسلط بود و اشعار و داستان‌هایی از وی به جای مانده است. وی همچنین به موضوعات اجتماعی و صلح علاقمند بود.

بنیاد نوبل نهادی است که در سال ۱۹۰۰ میلادی در پی تنظیم وصیت نامه آلفرد نوبل، شکل گرفت. نوبل بخش عمده ثروتش را برای جایزه‌ای درنظر گرفت که با نام خود او به برجسته‌ترین تلاش‌ها در پنج زمینه فیزیک‏، شیمی، علوم‏ پزشکی‏ یا فیزیولوژی، ادبیات و برقراری صلح اهدا می‌شود.