فرارو- در سال‌های اخیر چندین بار صحبت از تغییر نظام سیاسی جمهوری اسلامی به پارلمانی به میان آمده است. آخرین آن پیشنهاد عباس عبدی مبنی بر احیای نهاد نخست وزیری است که صبح روز شنبه در روزنامه اعتماد آن را مطرح کرده است.
به گزارش فرارو، عبدی در یادداشت خود می‌نویسد: «اگر به جای انتخابات غیر راهگشای سال بعد، نهاد نخست وزیری را در قانون زنده کنند، خیلی بهتر است. حداقل رییس جمهور منتخب و دولت او ۴ یا ۸ سال روی دست ساختار نمی‌ماند. به نحوی که نه می‌توانند آن را قورت دهند، و نه می‌توانند آن را بالا بیاورند. ولی نخست وزیری این مشکل را ندارد. می‌توان هر ماه یا هر سال یک نخست وزیر جوان و زبده و انقلابی را امتحان کرد، و پس از مدتی، یا تجربه کسب می‌کنند و پیچ و خم کار‌ها دست آنان می‌آید و مشکلات حل می‌شود. اگر هم نتوانستند مثل اب خوردن می‌توان او را تغییر داد و یک امید کاذب و سراب دیگر به روی مردم گشود. حداقل از حالا کمتر دچار مشکل خواهند شد.»
وی همچنین می‌آورد: «با احیای نهاد نخست‌وزیری، حوصله مردم هم از این فرآیند‌های پرهزینه و بی‌ثمر و البته پر سر و صدا، دیگر سر نمی‌رود. بعلاوه پس از ۴۰ سال باید پیشرفتی کرده باشیم و خلاصه ببینیم که اصلا انتخابات به معنای غربی لازم است یا خیر؟ در اسلام هست؟ این روز‌ها برخی از دانشمندان جدید و حاضر در ساختار قدرت فرصت پیدا کرده‌اند تا چنین پرسش‌هایی را جهت رفع چنین شکاف‌هایی برای اولین بار طرح کنند.»
عبدی پیشنهاد احیای نهاد نخست وزیری را با توجه به ساخت دوگانه قدرت می‌دهد در شرایطی که رکن اسلامیت بنای فشار بر رکن جمهوریت را برمی‌دارد و آن را به تحدید وا می‌دارد.
اما این نخستین بار نیست که چنین پیشنهادی مطرح می‌شود. سال ۹۰ بود که رهبر انقلاب در سخنرانی با اشاره به ظرفیت‌های قانونی اساسی جمهوری اسلامی گفتند: «امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رای مستقیم خودشان رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه بسیار خوب و تجربه‌شده‌ای است. اگر یک روز در آینده‌های دور یا نزدیک - که احتمالا در آینده‌های نزدیک، چنین چیزی پیش نمی‌آید - احساس بشود که به جای نظام ریاستی مثلا نظام پارلمانی مطلوب است - مثل اینکه در بعضی از کشور‌های دنیا معمول است - هیچ اشکالی ندارد.»
هر چند رهبری در دیدار با دانشجویان در خرداد ۹۸ مشکلات نظام پارلمانی را برای کشور بیش از مشکلات نظام ریاستی دانستند، اما در سال‌های اخیر به ویژه در پاییز ۹۶ نمایندگان مجلس از نظام پارلمانی و احیای نخست وزیری استقبال کردند چرا که آن را برابر با افزایش قدرت مجلس می‌دانستند. در این میان علی لاریجانی با دفاع صریح از تبدیل نظام ریاستی کشور به نظم پارلمانی، حرکت از نظام ریاستی به سوی نظام پارلمانی را منظم‌تر شدن ساختار کشور دانست. او نظام پارلمانی را «ضد دیکتاتوری» خواند و انتخاب رئیس‌جمهور به وسیله نخبگان منتخب مردم را تحت نظر گرفتن رئیس‌جمهور توسط نمایندگان مردم عنوان کرد.
ولی محمد هاشمی حقوقدان و نویسنده کتاب حقوق اساسی در این باره در گفتگو با فرارو گفت: ما تجربه نخست وزیری را داشتیم. اختیارات نخست وزیر بیشتر از رئیس جمهور بود و برای همین قانون اساسی را عوض کردند و نخست وزیری را حذف کردند.
او این مسئله را بیشتر از آن که حقوقی بداند یک مسئله سیاسی برشمرد و تصریح کرد: مسئله قدرت است. صحبت از اختیارات است. در شرایط فعلی اختیارات در دستان رئیس جمهور متمرکز شده است یعنی اختیارات از نخست وزیر گرفته شد و به رئیس جمهور داده شد.
وی افزود: کسانی که ایده نظام پارلمانی را می‌دهند دنبال قدرت هستند. او همچنین افزایش اختلافات را از وجوه منفی احیای نخست وزیری برشمرد.
ادامه وضع موجود تبخیر سرمایه‌های این کشور است
اما عباس عبدی در این باره در گفتگو با فرارو اظهار کرد: نه نهاد ریاست جمهوری نه نهاد نخست وزیری با وضعیت کلی قانون اساسی و عملکرد عمومی سیاست در ایران سازگاری ندارند. نهاد نخست وزیری نیازمند یک نظام حزبی قدرتمند است که در ایران وجود ندارد و اجازه شکل‌گیری به آن داده نمی‌شود. نهاد ریاست جمهوری نیز نیازمند حدی از ساختار حزبی و نیز تلازم جدی میان قدرت و مسئولیت است که آن هم در ایران نیست.
وی افزود: اما اینکه این پیشنهاد به نفع اصولگرایان است یا نه؛ اصلا ممکلت در خطر است. اصولگرا، اصلاح طلب و ... اهمیتی در موضوع ندارند و الان وضعیت مملکت است که باید اصلاح شود، چون وضعیت موجود به ضرر همه است، مهم نیست که این به نفع چه جناحی است. مهم این است که با ادامه وضع موجود در حال آب شدن و سپس تبخیر سرمایه‌های این کشور هستیم. جلوگیری از این زیان به سود همه است.
نظام پارلمانی به سود اقلیت است
داریوش قنبری نیز در گفتگو با فرارو در این باره گفت: احیای نهاد نخست وزیری مستلزم تغییر در قانون اساسی است و همانطوری که بحث احیای این نهاد مطرح می‌شود باید مانند سال ۶۸ بحث بازنگری در قانون اساسی نیز پی گرفته شود و نظام به پارلمانی تغییر کند و نخست وزیر به عنوان رئیس دولت مطرح شود.
وی افزود: نظام پارلمانی مزایای و معایب خاص خود را دارد. عیب نظام پارلمانی این است که رئیس دولت با رای مستقیم مردم انتخاب نمی‌شود، اما حسنش این است که در نظام پارلمانی انتخابات تناسبی است و هر جریان سیاسی متناسب با وزن خودش می‌تواند در مجلس کرسی داشته باشد و حتی اقلیت هم می‌تواند نقشی در مجلس ایفا کند.
قنبری اضافه کرد: همچنین در نظام پارلمانی انتخابات حزبی می‌شود و هر حزبی متناسب با وزن خودش در انتخابات رای می‌گیرد. نمونه کامل نظام پارلمانی، انگلیس و نمونه نظام ریاستی آمریکا است. ما در شرایط فعلی نه ریاستی کامل و نه پارلمانی کامل هستیم. نظام مختلطی هستیم که ویژگی‌های نظام ریاستی و پارلمانی را داریم. وقتی به انتخابات ریاست جمهوری می‌رسیم شبیه نظام ریاستی هستیم، اما خیلی از اختیارات نظام ریاستی از جمله حق وتوی مصوبات مجلس را رئیس دولت ندارد.
او تاکید کرد: رژیم‌های پارلمانی سازوکار‌هایی دارند مانند مسئولیت مشترک وزرا در قبال رئیس دولت و نمایندگان مجلس. این ویژگی در نظام پارلمانی ما وجود دارد وزرا در مقابل رئیس دولت و مجلس مسئول و پاسخگو هستند. سوال از وزرا، استیضاح آن‌ها و رای اعتماد به وزرا مکانیسم‌های نظام پارلمانی است که این مکانیسم‌ها در کشور ما هم وجود دارد. کشور ما از بسیاری از جهات شبیه نظام پارلمانی است و تنها تفاوت نحوه انتخاب رئیس دولت است که شبیه نظام ریاستی است.
وی بیان کرد: اگر نظام پارلمانی به معنی واقعی مد نظر است بایستی انتخابات به سمت حزبی شدن برود و روش انتخاب احزاب اساسا تناسبی باشد و هر حزبی به تناسب آرا صاحب کرسی‌های مجلس بشود. در همین راستا باید نظام انتخاباتی از حالت ۲۰ درصد فعلی خارج شود. در حال حاضر فردی با بیست درصد رای مردمی که پای صندوق بیایند نماینده می‌شود. این با تعریف اکثریت مغایر است. اکثریت یعنی بیش از نصف انتخاب کنندگان.
او افزود: در نظام فعلی، بخش‌های زیادی از مردم و افکار نمی‌توانند نماینده داشته باشند، اما وقتی به سبک نظام پارلمانی انتخابات تناسبی باشد و کرسی‌های نمایندگی به تناسب آرا تقسیم شود جامعه احساس می‌کند رایش موثر است مشارکت بیشتر معنا پیدا می‌کند و افزایش می‌یابد و معادله به نفع یک جریان نخواهد بود. البته اگر بحث توجه به معیار‌های قانونی در انتخاب افراد مورد توجه قرار بگیرد انتخاب صلاحیت افراد بر اساس گرایش سیاسی آن‌ها صورت نمی‌گیرد و اگر مشکلی در این زمینه هم هست باید اصلاح شود.
ویدیو | کنایه سنگین عادل فردوسی‌پور به جواد خیابانی 
سفر با غافله‌های شاه عباسی: زیباترین کاروانسراهای تاریخی اصفهان که باید ببینید 
ویدیو | مبارزه کامل علی اکبری با فایتر برزیلی 
سفری هیجان‌انگیز به یک کویر تاریخی؛ ۶ گنجینه‌ی پنهان بم که از آن بی‌خبرید 
بیوگرافی بازیگران سریال دودکش + عکس شخصی و داستان سریال 
