ژن چه نقشی در ابتلا به کووید-۱۹ دارد؟

دانشمندان می‌گویند دی. ان.‌ای مرتبط با بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ از انسان‌های نئاندرتال به ما ارث رسیده است.

به گزارش ایسنا و به نقل از نیویورک تایمز، براساس نتایج یک مطالعه جدید، یک قطعه دی. ان.‌ای مرتبط با کووید-۱۹ از ۶۰ هزار سال پیش از نئاندرتال‌ها به ما منتقل شده است.

دانشمندان هنوز نمی‌دانند که چرا این بخش خاص از دی. ان. ای، خطر ابتلا به بیماری شدید کووید-۱۹ را افزایش می‌دهد، اما یافته‌های جدید آن‌ها که روز جمعه به صورت آنلاین منتشر شده و هنوز در یک مجله علمی منتشر نشده است، نشان می‌دهد که چگونه برخی از سرنخ‌های مربوط به سلامت مدرن از تاریخ باستان سرچشمه می‌گیرد.

"جاشوا آکی" متخصص ژنتیک در دانشگاه پرینستون که در این مطالعه جدید مشارکت نداشته است، گفت: این تأثیر واسطه‌ای که ۶۰ هزار سال پیش اتفاق افتاده است، هنوز هم تأثیر دارد.

براساس این مطالعه، این قطعه از ژنوم که دارای شش ژن در کروموزوم سه است، در طول تاریخ حیات بشر سفری معماگونه داشته است. این ژن در حال حاضر در بنگلادش رایج است، جایی که ۶۳ درصد از مردم حداقل یک نسخه از این ژنوم را در خود دارند و در تمام آسیای جنوبی، تقریباً یک سوم مردم این قطعه را به ارث برده‌اند.

اما در نقاط دیگر زمین، این قطعه بسیار کمتر متداول است و تنها هشت درصد اروپایی‌ها آن را حمل می‌کنند، فقط چهار درصد از مردم آسیای شرقی دارای آن هستند و تقریباً در آفریقا یافت نمی‌شود.

یک سوال با جایزه ۱۰ هزار دلاری

هنوز مشخص نیست که چه الگوی تکاملی این توزیع را در ۶۰ هزار سال پیش ایجاد کرده است. "هوگو زبرگ" متخصص ژنتیک در موسسه کارولینسکا در سوئد که یکی از نویسندگان این مطالعه جدید است، گفت: این یک سؤال با جایزه ۱۰ هزار دلاری است.

یک احتمال این است که نسخه نئاندرتال مضر است و با گذر زمان نادر شده است. همچنین ممکن است این قطعه سلامت مردم را در جنوب آسیا بهبود بخشد و شاید واکنش ایمنی قدرتمندی را به ویروس‌ها در آن منطقه فراهم می‌کند.

"سوانته پابو" محقق مسئول مطالعه دکتر "زبرگ" و مدیر موسسه ماکس پلانک در بخش انسان شناسی تکاملی در لایپزیگ آلمان می‌گوید: باید تأکید کرد که در این مرحله این‌ها تنها گمانه زنی محض است.

محققان تازه شروع‌کرده‌اند به دریافتن اینکه چرا کووید-۱۹ برای بعضی از افراد خطرناک‌تر از دیگران است، افراد مسن بیشتر و شدیدتر از افراد جوان بیمار می‌شوند و چرا مردان بیشتر از زنان در معرض خطر هستند.

نابرابری اجتماعی نیز اهمیت دارد. در ایالات متحده، افراد سیاه پوست به مراتب بیشتر و شدیدتر از سفید پوستان به بیماری کروناویروس مبتلا می‌شوند که به احتمال زیاد به دلیل نژاد پرستی سازمان یافته در این کشور است. همین موضوع موجب نرخ بالاتر ابتلای افراد سیاه پوست به بیماری‌های مزمن مانند دیابت شده است و همچنین شرایط زندگی و شغلی آنان به گونه‌ای است که این افراد بیشتر در معرض کروناویروس قرار می‌گیرند.

پای یک ژن در میان است

ژن‌ها نیز نقش دارند. ماه گذشته، محققان افرادی را در ایتالیا و اسپانیا که بسیار شدید به کووید-۱۹ مبتلا شده بودند با کسانی که ابتلای خفیفی داشتند، مقایسه کردند. آن‌ها دو جا را در ژنوم پیدا کردند که با خطر بیشتر همراه است. یکی روی کروموزوم ۹ و شامل "ABO" یعنی ژنی است که گروه خونی را تعیین می‌کند. بخش دیگر بخش نئاندرتال در کروموزوم ۳ است که از انسان‌های نخستین به ما ارث رسیده است.

داده‌های جدید ارتباط قوی‌تری را بین بیماری کووید-۱۹ و بخش کروموزوم ۳ نشان می‌دهد. افرادی که دو نسخه از این نوع را حمل می‌کنند، سه برابر بیشتر از افرادی که آن را ندارند، احتمال ابتلای شدید دارند.

پس از به دست آمدن این اطلاعات جدید، دکتر "زبرگ" تصمیم گرفت که دریابد آیا بخش کروموزوم ۳ از نئاندرتال‌ها به ما منتقل شده است یا خیر.

حدود ۶۰ هزار سال پیش، بعضی از اجداد انسان‌های مدرن از آفریقا مهاجرت کردند و در اروپا، آسیا و استرالیا پخش شدند. این افراد با نئاندرتال‌ها روبرو شدند و آمیزش جنسی داشتند. هنگامی که دی‌ان‌ای نئاندرتال‌ها وارد استخر ژن ما شد، در طول زمان و حتی حالا که نئاندرتال‌ها منقرض شده‌اند، در نسل‌های ما در حال انتقال است.

اغلب ژن‌های نئاندرتال برای انسان‌های مدرن مضر بوده‌اند، در نتیجه ژن‌های نئاندرتال به مرور زمان در روند تکاملی نادرتر شده و بسیاری از آن‌ها اکنون از استخر ژن ما ناپدید شده‌اند.

اما به نظر می‌رسد برخی از این ژن‌ها بسیار رایج شده‌اند. در ماه مه، دکتر "زبرگ"، دکتر "پابو" و دکتر "جنت کلسو" از موسسه مکس پلانک کشف کردند که یک سوم زنان اروپایی دارای گیرنده‌های هورمون نئاندرتال هستند که با افزایش باروری و کاهش سقط جنین همراه است.

دکتر "زبرگ" می‌دانست که دیگر ژن‌های نئاندرتال که امروزه رایج هستند، حتی به ما در مبارزه با ویروس‌ها کمک می‌کنند. هنگامی که انسان‌های مدرن به آسیا و اروپا گسترش یافتند، ممکن است با ویروس‌های جدیدی روبرو شده باشند که نئاندرتال‌ها از قبل دیوار دفاعی را در مقابل آن‌ها توسعه داده بودند و ما از آن زمان تاکنون این ژن‌ها را نگه داشته‌ایم.

دکتر "زبرگ" در پایگاه داده آنلاین ژنوم‌های نئاندرتال به کروموزوم ۳ نگاه کرد و دریافت که نسخه‌ای که خطر ابتلای شدید به بیماری کووید-۱۹ را افزایش می‌دهد، همان نسخه بجا مانده از نئاندرتال‌ها است که ۵۰ هزار سال پیش در کرواسی زندگی می‌کردند.

این احتمال وجود دارد که یک واکنش ایمنی که علیه ویروس‌های باستانی کار می‌کرده است، اکنون در برابر کروناویروس جدید بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. افرادی که ابتلای شدیدی به کووید-۱۹ دارند به طور معمول این را تجربه می‌کنند، زیرا سیستم ایمنی بدن آن‌ها حملات کنترل نشده‌ای را تجربه می‌کند که منجر به زخم شدن ریه‌ها و ایجاد التهاب می‌شود.

دکتر "پابو" می‌گوید: این قطعه دی‌ان‌ای ممکن است تا حدودی دلیل این امر باشد که چرا بنگلادشی تبار‌ها نرخ مرگ و میر بیشتری بر اثر ابتلا به کووید-۱۹ در انگلستان دارند.