فرارو- پس از ۳۰ ماه، بحران سیاسی میان قطر و برخی کشورهای عربی به پایان خود نزدیک میشود. در چند هفته گذشته، نشانههایی در خصوص احتمال پایان قریب الوقوع بحران شورای همکاری خلیج فارس آشکار شده است.
به گزارش فرارو، حدود دو هفته پیش، در بحبوحه رفتوآمدهای واسطهها میان قطر از یک طرف و عربستان، امارات، بحرین و مصر از طرف دیگر، عبدالخالق عبدالله، مشاور پیشین ولیعهد ابوظبی، در توئیتی جنجالی از نزدیکی حل و فصل بحران سیاسی خلیج فارس خبر داد. وی مدعی شد که این بحران «زودتر از آنچه پیش بینی میکنید»، حل خواهد شد.
مقارن با همین توئیت، فدارسیونهای فوتبال عربستان، امارات و بحرین، مشارکت خود در بیست و چهارمین مسابقات قهرمانی جام خلیج فارس را اعلام کردند. این مسابقات در ماه جاری میلادی در دوحه پایتخت قطر برگزار میشود. حضور تیمهای فوتبال این سه کشور در قطر، در شرایطی اتفاق میافتد که این کشورها از ۳۰ ماه پیش تمام روابط سیاسی و دیپلماتیک خود با قطر را قطع کرده بودند. از این رو، مسابقات ورزشی به عنوان نشانهای از احتمال آشتی قطر با امارات، عربستان، بحرین و مصر ارزیابی شد. چون اعزام تیمهای عربستان، امارات و بحرین به دوحه به معنای هموار شدن راه برای سفر هوداران این تیمها به قطر است. امری که در اثر بحران قطع روابط دیپلماتیک ممنوع بود. عبدالخالق عبدالله گفته است تصمیم مشارکت تیمهای یادشده در مسابقات دوحه، یک تصمیم سیاسی نیز هست.
علاوه بر این، دو طرف منازعه از شدت حملات رسانهای علیه یکدیگر کاستهاند. به طوری که این روزها، به ندرت در رسانههای دو طرف مطلبی انتقادی علیه یکدیگر منتشر میشود. این در حالی است که در ماههای پس از شعلهور شدن بحران، جنگ رسانهای سختی بین دو طرف درگرفته بود.
هر چه برادران کویتی صلاح بدانند
همزمان، رفت و آمدها در چارچوب شورای همکاری خلیج فارس هم بیشتر شده است. اخیرا، وزاری کشور این شورا جلسه گرفتند تا برای جلسه وزرای خارجه و همچنین برگزاری نشست سران این شورا در ماه دسامبر زمینه سازی کنند. حضور همه سران شورای همکاری خلیج فارس در نشست آینده این شورا نقطه عطفی در بحران سیاسی خلیج فارس خواهد بود. چنانچه امیر قطر تصمیم گیرد در نشست آتی شورای همکاری خلیج فارس، که در عربستان برگزار خواهد شد، حاضر شود، این به معنای پایان بحران خواهد بود.
در هفتههای اخیر، تحرکات دیپلماتیک واسطهها، مانند کویت، عمان و آمریکا، بیشتر شده و به نظر میرسد این بار کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مصمم هستند که به اختلافات خود پایان دهند. در جدیدترین نشانه نزدیکی پایان بحران، امیر قطر به رئیس کشور امارات به خاطر درگذشت بردارش تسلیت گفت.
عمان و کویت و نیز آمریکا تلاش میکنند بحران چند ساله میان قطر و همسایگاناش را حل کنند. آمریکاییها، با هدف ایجاد جبهه واحد در برابر ایران، به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس فشار میآورند تا اختلافاتشان را کنار بگذارند.
در طول بحران، آمریکا و کویت همواره مشغول وساطت بودند، اما هر بار به دلایلی این وساطت به نتیجه نمیرسید. ولی ظاهرا این بار شرایط متفاوت است. سعودیها و اماراتیها، بیش از قطریها به حل و فصل بحران علاقمند شدهاند. شاهزاده سلطان بن سعد آل سعود، سفیر عربستان در کویت، با اشاره به مشارکت تیمهای کشورهای مخالف قطر در مسابقات دوحه اخیرا گفت: «ممکن است ورزش آنچه سیاست خراب کرد را اصلاح کند. هم اکنون کویت وساطت میکند و برای نزدیک سازی دیدگاهها تلاش میکند. آنچه برادران در کویت ... صلاح بدانند، ما هم ان شاء الله، آن را صلاح میدانیم.»
پیش از این، خالد الجار الله، معاون وزیر خارجه کویت، مشارکت عربستان و متحدانش در مسابقات دوحه را «سیگنالی مثبت» دانسته بود و افزود: «تاکید میکنیم که ما در مسیر درست حرکت میکنیم تا به نتایج مثبتی برسیم.»
پس از چند سال، بحران دیپلماتیک قطر به پایان خود نزدیک میشود
ماموریت سری آقای سفیر
پیش بینی میشود که در صورت حصول توافق میان کشورهای عربی، نشست آتی سران شورای همکاری خلیج فارس، نقطه پایان بحران دیپلماتیک قطر خواهد بود. این نشست در ماه دسامبر آینده برگزار میشود و در ابتدا قرار بود در امارات برگزار شود. اما پس از خودداری امارات از میزبانی از این نشست، عربستان – به عنوان مقر شورای همکاری خلیج فارس- میزبانی آن را پذیرفت. یک دلیل این امر میتواند این باشد که قطریها مایل نیستند آشتی در خاک امارات صورت گیرد. چرا که امارات و قطر رقیب سرسخت یکدیگر هستند. جدای از این، در ماجرای بحران قطر، عربستان رهبری کشورهای مخالف قطر را برعهده داشت. بنابراین، طبیعی است که پایان بحران از خاک عربستان اعلام شود. خصوصا که عربستان، بزرگترین کشور شورای همکاری خلیج فارس است.
اما آنچه پایان بحران قطر را محتملتر میکند، تحرکات پشت پرده آمریکا در خلیج فارس است.
گزارشهای رسانهای حاکی از این است که چند هفته پیش، جان ابی زید، سفیر آمریکا در عربستان، از سوی کاخ سفید ماموریت یافته است تا بدون سروصدا و به طور سری برای آشتی دادن کشورهای عربی تلاش کند. یک مقام دولتی در واشنگتن ضمن تایید این ماموریت، به شبکه آمریکایی الحره گفته است وساطتها میان محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر، و شیخ تمیم بن حمد، امیر قطر، در جریان است. به گفته این مقام، وساطت به مرحله پیشرفتهای رسیده است.
گفتنی است که السیسی اخیرا به امارات سفر کرد. رسانههای عربی میگویند یکی از محورهای این سفر، بحران قطر بود. مقام یادشده آمریکایی نیز اعلام کرده که این سفر در چارچوب زمینهسازی برای برگزاری یک نشست سران میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و آمریکا انجام شد. گفته میشود که آمریکا قصد دارد سال آینده در کمپ دیوید نشستی با حضور سران عرب خلیج فارس و رئیس جمهور آمریکا برگزار کند. عمان، کویت، امارات و مصر با این ابتکار موافق هستند. ظاهرا گفتگوها با قطر در این زمینه هنوز ادامه دارد. اخیرا، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، به واشنگتن سفر کرد و با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، دیدار و گفتگو کرد. پمپئو در این دیدار بر اهمیت وحدت شورای همکاری تاکید کرده است.
در ژوئن ۲۰۱۷، چهار کشور عربی امارات، عربستان، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و خواستار تغییر سیاست خارجی آن شدند. تعطیل کردن شبکه الجزیره و سایر رسانههای تحت حمایت قطر، قطع روابط با ایران، پایان دادن به حضور نیروهای نظامی ترکیه در قطر و قطع روابط با گروههای «تروریستی» مهمترین شروط چهار کشور عربی برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک با قطر بود. دوحه فعلا با هیچکدام از این شروط موافقت نکرده است. بندر بن سلطان، شاهزاده متنفذ سعودی، زمانی گفته بود که قطر اصرار دارد «آل اول» باشد، ولی ما اصرار داریم که «آل ثانی» (اشاره به نام خانوادگی خاندان حاکم قطر) باقی بماند. باید منتظر ماند و دید که در مصالحه قریب الوقوع عربستان و قطر، آیا قطریها قبول خواهند کرد که «آل ثانی» بمانند یا نه.