وقت خداحافظی کاربران ایرانی با گوشی‌های آیفون رسیده؟

فرارو- موبایل‌های گرانقیمت آیفون این روز‌ها حسابی کاربرانشان را کلافه کرده‌اند. دور جدید سخت‌گیری‌های اپل که از آن با عنوان تحریم‌های ظالمانه یاد می‌شود دلیل اصلی این اتفاق است. مشکل از روزی شروع شد که اپلیکیشن‌های ایرانی پرکاربرد یکی یکی از کار افتادند. این اولین بار نیست که اپل جلوتر از سیاستمداران آمریکایی به کابران ایرانی چنگ و دندان نشان می‌دهد، اما هر بار به طریقی امکان دور زدن تحریم‌ها به وجود می‌آمد. این بار، اما به نظر نمی‌رسد راهی وجود داشته باشد. کار تا جایی بالا گرفته که شرکت‌های بزرگ خدمات‌دهنده به سمت استفاده از وب اپلیکیشن‌ها روی آورده‌اند اگر چه این کار هم مشکلات خاص خودش را دارد. به نظر می‌رسد به زودی شاهد موجی از مهاجرت خواهیم بود که در آن ایرانی‌ها گوشی‌های آیفون خود را خاموش می‌کنند و برای استفاده از طبیعی‌ترین حق و حقوق خود به سراغ سیستم‌عامل رقیب یعنی اندروید بروند. در گفتگو با علی وحدانی مدیر محصول کافه بازار تلاش کرده‌ایم بخشی از ماجرای مربوط به محدودیت‌های تازه اپل و دردسر‌های آن برای کاربران ایرانی را بررسی کنیم. همچنین از او به عنوان یک کارشناس پرسیده‌ایم آیا اندروید و گوگل گزینه قابل اعتمادی برای مهاجرت کاربران و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن ایرانی به حساب می‌آیند یا نه؟

دردسر‌های گوشی‌های آیفون با اپلیکیشن‌های ایران این سری همه را خسته کرده؛ برای چندمین بار در مدتی کوتاه اپلیکیشن‌های ایرانی از کار افتاده‌اند و با توجه به قیمت ۱۷،۱۸ میلیون تومانی گوشی‌های جدید آیفون به نظر می‌رسد این بار باید شاهد موج مهاجرت کاربران iOS به اندروید باشیم.
جواب: تحریم‌های اپل چیز جدیدی نیست و در اصل بیشتر از یک سال پیش اتفاق افتاده. سیاست‌های اپل به طور کلی همیشه در عمل حتی از تحریم‌های دولت آمریکا یک قدم جلوتر بوده و خودش کاسه داغ‌تر از آش بوده مقابل کاربر ایرانی. اتفاق جدید این است که مسیر دور زدن تحریم‌های اپل بسته شده و اگر قبلا ممکن بود توسعه‌دهنده ایرانی بتواند این تحریم‌ها را دور بزند الان این راه تقریبا به سمت غیرممکن رفته. آن کسانی هم که می‌توانند این تحریم‌ها را دور بزنند معمولا هزینه‌های سنگینی می‌دهند که در طول زمان پرداخت این هزینه دیگر برای خیلی‌ها به صرفه نخواهد بود.

تعداد کاربران آیفون در ایران را می‌شود تخمین زد؟
جواب: آمار دقیقی نداریم، اما به طور کلی تعداد کاربران iOS نسبت به اندروید خیلی کمتر است. از روی آمار اپلیکیشن‌های مشهور می‌توان تخمین زد الان چیزی در حدود شش، هفت میلیون کاربر اپل در ایران داریم. هر چند این آمار دقیق نیست.

•  بیشتر بخوانید: شورش سامسونگ علیه صنعت اپلیکیشن‌‌های ایرانی

طرفدار‌های اپل را حتما بهتر می‌شناسی؛ به سختی حاضر هستند نقطه ضعف‌های iOS را قبول کنند و گوشی آیفون را کنار بگذارند. همین الان خیلی‌هایشان معتقدند مشکل مدتی بعد حل می‌شود. آیا هیچ راهی وجود ندارد که توسعه‌دهنده‌ها و مارکت‌های ایرانی بتوانند کاری شبیه کافه بازار سال ۹۰،۹۱ انجام بدهند و هر طور شده مشکل را دور بزنیم؟
جواب: سال‌ها پیش از ما می‌پرسیدند چرا کافه بازار وارد ساخت اپ استور برای iOS نمی‌شود. الان جواب این سوال در عمل برای همه مشخص شده است. جواب ما همیشه این بود که روی اکوسیستمی محدود و تحت کنترل اپل با سخت‌گیری‌های زیاد که عملا اجازه وجود هیچ اپ استوری جز خودش را نمی‌دهند، فعالیت کردن به خاطر میزان ریسک بالا عاقلانه نیست. در اندروید این مسئله متفاوت است؛ اکوسیستم مجموعا خیلی بازتر است. اندروید یک سیستم عامل متن باز  است و گوگل استور‌های غیر از خودش را به رسمیت می‌شناسد و به آن‌ها اجازه فعالیت می‌دهد. الان که کاربران iOS با این مشکل روبرو شده‌اند به نظر می‌رسد اندروید گزینه معقولی باشد. اینجا اصلا بحث طرفداری از شرکتی مثل اپل و سامسونگ یا iOS و اندروید نیست. الان مسئله منافع کاربر ایرانی است که نه تنها او را به رسمیت نمی‌شناسند بلکه رسما دارند محدود و محدودترش می‌کنند.

اما بعضی از مارکت‌های ایرانی فعال در حوزه iOS مثل سیبچه هنوز دارند تلاش می‌کنند راه‌حل‌هایی پیدا کنند.
جواب: در حال امتحان روش‌های مختلفی هستند. اینترپرایس سرتیفیکیت می‌گیرند که جلویش گرفته می‌شود. آخرین صحبت مطرح شده در حال حاضر موضوع استفاده از روش دولوپر لایسنس است که روش عجیبی است، چون هزینه زیادی دارد و مطمئن نیستم جواب بدهد. نکته این است که برای استفاده از هر لایسنس به این روش باید ۱۰۰ دلار پرداخت کرد تا اپلیکیشن روی ۱۰۰ دستگاه نصب شود. در این روش قیمت تمام شده برای هر کاربر یک دلار خواهد بود و حتی اگر این روش جواب بدهد باز هم روشی گران است.

استفاده از وب اپلیکیشن‌ها که بعضی خدمات‌دهنده‌ها مثل اسنپ توصیه کرده‌اند چطور؟ آیا این کار مشکلی را حل می‌کند؟
جواب: این کار خیلی فرقی با باز کردن سایت خدمات‌دهنده ندارد. در حقیقت آیکونی است که با هر بار کلیک کردن روی آن کاربر به سایت سرویس‌دهنده منتقل می‌شود، اما از نظر کیفیت خدمات فکر نمی‌کنم بتواند کاربر را راضی کنند. تازه اگر اتفاق عجیب دیگری رخ ندهد و اپل برای آن هم محدودیت ایجاد نکند!

پس به نظر تو این مسئله قطعی است که وقتش رسیده آیفون‌هایمان را خاموش کنیم و به سراغ یک گوشی اندرویدی برویم؟
جواب: به نظر این طور می‌آید که به عنوان یک کاربر ایرانی اگر می‌خواهیم از خدمات ایرانی و اپلیکیشن‌های ایرانی استفاده کنیم مجبوریم این کار را انجام دهیم. توسعه‌دهنده‌های ایرانی هم برای دسترسی به کاربران ایرانی راهی جز کنار گذاشتن اکوسیستم اپل ندارند.

گاهی وقت‌ها در بحث آیفون و اندروید دچار اشتباه می‌شویم؛ مثلا خیلی‌ها فکر می‌کنند اپل مال استکبار جهانی و آمریکای جهانخوار است و اندروید مال آزادی‌خوا‌هان جهان، اما نباید فراموش کنیم که هم اپل و هم گوگل هر دو مال آمریکایی‌ها هستند و اگر دستوری از بالا برسد به هرحال مجبورند حرف گوش‌کن باشند. از نظر تو آیا تضمینی وجود دارد بعد کنار گذاشتن آیفون و مهاجرت به اندروید مشکلات مشابهی با اندروید پیدا نکنیم؟
جواب: در کل هیچ تضمینی وجود ندارد. ما به طور قطعی نمی‌توانیم چنین ادعایی کنیم، اما واضح است که مسیر حرکت شرکتی مثل اپل با شرکتی مثل گوگل متفاوت است. سیستم عامل اپل یک سیستم عامل بسته است و تنها روی دستگاه‌های ساخته شده توسط خودش کار می‌کند. اختیار اپ استور iOS تنها دست خودش است. اپلیکیشن‌ها باید فقط از مسیر شرکت اپل تایید شوند. اپل این قدرت را دارد، اپلیکیشنی که شما قبلا روی گوشی‌تان نصب کرده بودید را از کار بیندازد تا دیگر اجرا نشود. در اندروید قضیه مقداری بهتر است؛  سیستم‌عامل متن‌باز است. روی گوشی‌ها و تبلت‌ها مختلف عرضه شده توسط شرکت‌های دیگر ارائه می‌شود. علاوه بر این در تمام دنیا به جز پلی ستور گوگل مارکت‌هایی مثل کافه بازار هستند که خدمات اپلیکیشن‌ها را عرضه می‌کنند. گوگل هم وجود آن‌ها را پذیرفته است. فراتر از این خود سیستم‌عامل متن‌باز اندروید اجازه می‌دهد حتی وقتی گوگل محدودیتی ایجاد می‌کند، شرکت‌های بروند از تکنولوژی اپن سورس استفاده کنند. مشابه این کار را الان آمازون انجام می‌دهد؛ دیوایس‌هایی تولید می‌کند با سیستم‌عامل اندورید که ارتباطی به گوگل و سرویس‌های گوگل ندارد و تنها از سیستم‌عامل متن‌باز موجود اندروید استفاده می‌کند. مجموع شرایط به ما نشان می‌دهد روی اندروید فضا و آزادی بیشتری برای فعالیت وجود دارد.

علاوه بر این‌ها از نظر فنی اندروید اجازه می‌دهد بدون وابستگی به فروشگاه رسمی گوگل هر اپلیکیشنی را روی گوشی یا تبلت نصب کنیم.
جواب: بله. اگرچه روش اصلی نصب نرم‌افزارها همچنان گوگل پلی است ولی شما می‌توانید از روش‌هایی دیگر هم نرم‌افزارهایی که می‌خواهید نصب کنید. 

آیا این نکته مثبتی برای اندروید و گوشی‌های اندرویدی به حساب می‌آید؟
جواب: جنبه‌های مثبت و منفی دارد که قابل بحث است. ولی در حال حاضر برای کاربر ایرانی این آزادی عمل یک مزیت محسوب می‌شود. گوگل پلی همین حالا هم محدودیت‌هایی برای اپلیکیشن‌های ایرانی ایجاد کرده و انتشار اپلیکیشن روی این بستر برای توسعه دهنده ایرانی دشواری‌های زیادی دارد. در مورد اپلیکیشن‌هایی با پرداخت‌های درون برنامه‌ای، توسعه‌دهنده ایرانی عملا نمی‌تواند از آن استفاده کند. چون حتی اگر محدودیت‌ها را دور بزند به محض اینکه بفهمند حساب مربوط به یک ایرانی است تمام فروش اپلیکیشن از دست می‌رود. مسئله تحریم پلی استور این نیست که امروز تصمیم بگیرد به کاربر ایرانی سرویس ندهد، آن‌ها در اصل به توسعه‌دهنده ایرانی سرویس نمی‌دهند.

برای همین به حضور استور‌های اندرویدی ایرانی نیاز داریم؟
جواب: کاربر باید مطمئن باشد از منبع معتبری اپلیکیشن‌های خود را دریافت می‌کند. اگر کافه بازار نبود شاید اتفاقی که الان در مورد جابجایی فایل‌های مشکوک APK در کانال‌های تلگرامی شاهدش هستیم شدت بیشتری پیدا می‌کرد. خیلی از این فایل‌ها برای انتشار بدافزار‌ها دست به دست می‌شوند. کار مهم کافه بازار این بوده که منبع معتبر نصب اپلیکیشن‌های ایرانی محسوب شود. علاوه بر این کافه بازار به توسعه دهنده ایرانی هم خدماتی قابل مقایسه با گوگل پلی می‌دهد.

• بیشتر بخوانید: کافه‌ای به بزرگی نصف ایران؛ نصب بازار از ۴۰ میلیون دستگاه گذشت

با فرض اینکه گوگل هم مثل اپل تصمیمی برای همراهی با تحریم‌ها نگیرد، آیا توسعه‌دهنده‌ها و مارکت‌های ایرانی فعال در حوزه اپلیکیشن‌های موبایل توانایی پاسخ دادن به این سیل مهاجرت از iOS به اندروید را دارند؟
جواب: در حال حاضر کافه بازار به ۴۰میلیون کاربر سرویس می‌دهد. هر سال رشد چشمگیری داشتیم. مثلا سال پیش همین موقع تعداد کاربران حدود ۳۵میلیون نفر بود که این عدد الان به ۴۰میلیون رسیده و برای همین فکر می‌کنیم به راحتی بتوانیم پذیرای کاربران iOS که به سمت اندروید می‌آیند باشیم.

اپ استور‌های ایرانی چه کار‌هایی می‌توانند انجام دهند که علاوه بر تعداد اپلیکیشن‌های ایرانی، کیفیت آن‌ها هم بالا برود؟
جواب: کیفیت و امنیت برای ما بسیار اهمیت دارند. ما برای حفظ منافع کاربرانمان سخت‌گیری‌هایی برای انتشار برنامه‌ها داریم. البته اگر سخت‌گیری‌ها بیش از حد باشد، قطعا نارضایتی‌هایی برای توسعه‌دهنده‌ها به همراه دارد. برای همین باید با تعادل پیش برویم. در مواردی هم مرکز ماهر گزارش‌هایی درباره تکراری بودن یا مشکلات امنیتی اپلیکیشن‌ها تهیه می‌کند که ما بررسی و روی آن‌ها اقدام می‌کنیم. این مشکلات روی پلی استور هم وجود دارد. ولی ما نیاز کاربر ایرانی را دقیق‌تر  می‌شناسیم و روی آن تمرکز کرده‌ایم. مثلا وقتی اپلیکیشنی ناخواسته شما را در سرویس ارزش افزوده عضو می‌کند ما این را به عنوان یک تهدید امنیتی شناسایی می‌کنیم ولی این اتفاق در گوگل پلی نمی‌افتد چون مسئله‌ی خاص کاربر ایرانی است و آنجا اصلا موضوعیتی ندارد.

فکر می‌کنی دسترسی نداشتن به اپلیکیشن‌ها باعث شود، کسی آیفونش را خاموش کند و سراغ گوشی اندرویدی برود؟
جواب: شرایط بازار و اتفاقی که می‌افتد روی این مسئله تاثیر‌گذار خواهد بود. کاربر‌ها به اپلیکیشن‌های ایرانی روز‌به‌روز بیشتر به وابسته می‌شوند و بخش قابل توجهی از مراجعه کاربران به گوشی‌شان برای استفاده از این اپلیکیشن‌ها است. من حدس می‌زنم این موضوع در کنار محدودیت‌های اپل باعث خواهد شد رشد استفاده از دستگاه‌های اندرویدی نسبت به قبل بیشتر شود.

در کنار این مصائب و مشکلاتی که برای کاربران آیفون رخ داد، بانک مرکزی خیلی جدی برای محدود کردن کد‌های USSD تلاش می‌کند و می‌خواهد بانک‌ها و شرکت‌های فعال در بخش پرداخت الکترونیک به سمت ساخت و طراحی اپلیکیشن‌های موبایل بروند. مسئله اپل و رو آوردن شرکت‌های پرداخت الکترونیک به اپلکیشن‌های موبایلی می‌تواند نشانه‌های خوب برای صنعت ساخت اپلیکیشن‌های ایرانی باشد؟
جواب: استفاده از اسمارت‌فو‌ن‌ها در ایران روزبه‌روز بیشتر می‌شود. بخشی از رشد کافه‌بازار به همین مسئله مربوط می‌شود. تقریباً هر اسمارت‌فون اندرویدی که آمده به خاطر اعتماد کاربر کافه‌بازار هم روی آن نصب شده. در کل ما این صنعت را رو به رشد می‌بینیم و جدید نیست. از خیلی قبل‌تر بانک‌ها شروع کردند به ساخت و عرضه اپلیکیشن خودشان. نگهداری و به‌روزرسانی این اپلیکیشن‌ها هم مسائل خودشان را دارند که باعث می‌شوند توسعه‌دهنده‌ها با بازار رو‌به‌رشدی مواجه باشند.