موشکافی فاجعه در دانشگاه آزاد

فرارو- یک فاجعه اتوبوسی عجیب دیگر این بار در شهر، در تهران و عجیب‌تر از همه در محوطه یک دانشگاه. واژگونی شدید و تکاندهنده روز گذشته سرویس اتوبوس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات بازهم مقامات مسئولان کشور را به تقلا انداخته است، دستور‌های پیگری از سوی مجلس، دولت، قوه قضائیه و دیگر نهاد‌ها صادر شده است. دستورهایی که در تصادف‌های قبلی نیز صادر شده بود...، اما اتفاقات فاجعه بار همچنان ادامه دارد.

به گزارش فرارو، صبح امروز شمار قربانیان حادثه تلخ دانشگاه آزاد به ۱۰ تن رسید، حال سه تن از دانشجویان نیز وخیم گزارش شده است. حسن روحانی رییس جمهور با صدور پیام تسلیتی خواستار بررسی دقیق علت حادثه شده است. او همچنین گفته است که راهکار‌های لازم برای عدم تکرار چنین حوادثی تمهید و اجرا شود.

 

آیت الله آملی لاریجانی رییس قوه قضائیه نیز در پیام تسلیتی تاکید کرده است "ضروری است دادستان کل کشور نظارت لازم را در رسیدگی سریع به پرونده حادثه بعمل آورده و نتیجه را اعلام نمایند."

مجلس شورای اسلامی هم کمیته ویژه‌ای برای بررسی این حادثه تشکیل داده است.

 

تاکنون دو نفر از جمله پایمانکار حمل و نقل دانشجویان در این رابطه بازداشت شده اند.

علت حادثه و حواشی و پرسش‌هایی درباره آن
سوال مهم و اساسی این است که این حادثه تلخ به چه دلیل رخ داده است. از روز گذشته روایت‌های مختلفی در این باره منتشر شده است. در ابتدا مسئولان دانشگاه آزاد بحث سکته راننده اتوبوس را پیش کشیدند، ابراهیم کلانتری معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد به خبرگزاری فارس اعلام کرد: «به گفته شاهدان عینی، راننده این اتوبوس دچار سکته شده و کنترل اتوبوس را از دست داده و همین موضوع سبب واژگونی اتوبوس شده است.».

اما به سرعت این ادعا از سوی اورژانس رد شد.

روایت شاهدان عینی نیز نشان می‌دهد که موضوع ارتباطی با سکته راننده ندارد و اساسا راننده تا لحظات آخر سعی کرده کنترل اتوبوس را در دست بگیرد.

خبرگزاری برنا بدون اینکه نامی از یکی مجروحان حادثه ببرد، از وی نقل کرده است: "سر پیچ ترمز اتوبوس برید. راننده سکته نکرده بود، تمام سعی خود را کرد که اتوبوس در دره سقوط نکند تا همه نمی‌رند، با همین قصد تلاش کرد اتوبوس چپ کند. بعد از چپ شدن اتوبوس دو بار دور خود چرخید. راننده اولین نفری بود که از شیشه به بیرون افتاد و جان باخت."

خبرگزاری ایسنا هم به نقل از یک دختر سانحه دیده در این حادثه نوشت: «سوار اتوبوس که شدیم نزدیک ایستگاه کتابخانه دست اندازی بود که وقتی اتوبوس از روی آن رد شد سرعتش زیاد بود و همه بچه‌ها به بالا و پایین پرتاب شدند. پسر‌ها داد و بیداد کردند که چقدر تند می‌روی، آروم برو، اما دیدیم که سرعتش همینطور تندتر و تندتر می‌شد. من هندزفری داشتم و وقتی درآوردم دیدم بچه‌ها از جلوی اتوبوس به عقب می‌آیند، به سرشان می‌زنند و مدام داد می‌زنند: ترمز نمی‌گیره، اتوبوس ترمزش نمی‌گیره. اتوبوس همینطور سرعتش زیاد می‌شد. از روی پیچ که رد شد افتاد پایین و من دیگه چیزی متوجه نشدم و وقتی چشمام رو باز کردم دیدم بیرون اتوبوسم.»

دیگر شاهدان نیز بحث بریدن ترمز اتوبوس را تائید می‌کنند.

امروز نیز قاضی شهریاری معاون دادستان تهران پیرامون خبری مبنی بر سکته راننده اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه علوم تحقیقات، گفت: "مطابق کالبدشکافی که امروز با حضور پزشکان قانونی در محل پزشکی قانونی کهریزک صورت گرفت، علائمی که نشان‌دهنده سکته قلبی یا مغزی راننده اتوبوس باشد، یافت نشد، گرچه نمونه‌ی قلب و مغز جهت انجام آزمایش پاتولوژی (آسیب شناسی) به آزمایشگاه ارسال گردید."

بسیاری معتقدند مطرح شدن بحث سکته راننده در راستای پنهان کردن علت حادثه بوده است با این حال رضا مسعودی سرپرست واحد علوم و تحقیقات روز گذشته در گفتگو با خبرگزاری مهر روایت سکته را رد کرد و گفت: «ظاهرا مشکل فنی باعث واژگونی این اتوبوس در محل دانشگاه شده است، اما دلیل دقیق‌تر آن پس از بررسی کارشناسی اعلام می‌شود.»

تا اینجا کار تقریبا قطعی شده است که اتوبوس دچار نقص فنی بوده و باتوجه به شیب تند مسیر راننده در کنترل آن ناموفق بوده است.

سردار محمدرضا مهماندار، رییس پلیس راهور تهران بزرگ در بیان علت تعداد قابل توجه فوتی‌های حادثه، گفته است: "حادثه در معابر دانشگاه آزاد و دقیقا در محوطه داخلی بوده است. این معابر در شیب بوده و اتوبوس به سمت جنوب دانشگاه در حال حرکت بوده و توقف اتوبوس در شیب کار سختی بوده است."

او افزود: «متاسفانه پس از این حادثه، اتوبوس با تاسیسات آب که از جنس بتنی بوده است برخورد می‌کند و علت افزایش کشته‌شدگان همین برخورد با پایه بتنی بوده است. البته پلیس مشغول بررسی دقیق حادثه است و همکاری‌ها با مسئولان قضایی هم در این رابطه ادامه دارد.»

شیب مسیر‌های دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات آنچنان زیاد است که می‌توان آن را با جاده چالوس هم مقایسه کرد با این تفاوت که این مسیر پرپیچ و خم کاملا ناایمن است. هیچ گارد ریلی در آن دیده نمی‌شود، سرعت‌گیری ندارد و هیچ پلیسی و ماموری هم بر رفت و آمد در این مسیر نظارت نمی‌کند.

پلیس روز گذشته اعلام کرد وظیفه کنترل راه‌های داخل دانشگاه بر عهده دانشگاه است و پلیس براساس قانون حق ورود به محوطه دانشگاه را ندارد. این در حالی است که در شبکه‌ها اجتماعی به این اظهار نظر نقد کرده اند که پس چرا ورود پلیس هنگام اعتراضات به دانشگاه، منعی ندارد. نکته جالب توجه دیگر این است که پس از حادثه دیروز واحد علوم تحقیقات تعطیل شد، دانشجویان زیادی در محل حادثه تردد می‌کردند که برای پراکنده کردن آن‌ها پلیس وارد دانشگاه شده بود.

مسئله دیگر فرسودگی ناوگان حمل و نقل و اتوبوس‌های دانشگاه آزاد است. شاهدان عینی و دانشجویان دانشگاه علوم تحقیقات معتقدند ناوگان حمل و نقل این دانشگاه کاملا فرسوده است و پیش‌تر هم بریدن ترمز اتوبوس‌ها سابقه دار بوده است.

یکی از کارمندان دانشگاه آزاد در همین رابطه به خبرگزاری ایسنا گفته است: "اتوبوس برای انتقال دانشجویان زیاد است؛ اما همه آن‌ها فرسوده هستند."

روابط عمومی شرکت واحد اتوبوسرانی تهران هم اعلام کرده است که اتوبوس واژگون شده در دانشگاه علوم تحقیقات تحت نظارت شهرداری نبوده است.

در شبکه‌های اجتماعی روایت‌های مختلفی از وضعیت نامناسب حمل و نقل درداخل دانشگاه مطرح شده است.

 

امروز نیز سردار مهماندار اعلام کرد: «در تاریخ 22 آذر معاینه فنی این خودرو منقضی شده و در زمان تصادف معاینه فنی نداشته، ضمن اینکه سن فرسودگی اتوبوس‌های شهری 10 سال است که این خوردو تولید سال 1381 است و از سال 1391 در سن فرسودگی قرار داشته است.»

انتقال دانشجویان در محوطه دانشگاه آزاد از سوی دانشگاه به یک پیمانکار واگذار شده است، این پیمانکار روز گذشته با دستور دادستانی بازداشت شد، اما سوال مهم این است که آیا نظارت لازم بر عملکرد این پیمانکار وجود داشته است؟

در کنار این موارد روز گذشته بحث عدم بهره برداری از پروژه تله کابین واحد علوم تحقیقات هم از جمله مسائلی بود که مورد نقد رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گرفت. براساس گزارش‌ها قرار بوده که سال ۹۲ تله کابین در این دانشگاه نصب شود که دانشجویان با آن تردد کنند. با اجرای این پروژه مسافت هفت کیلومتری به ۱۸۰۰ متر کاهش پیدا می‌کرد. گفته می‌شود ۸۰ درصد این پروژه تا تابستان سال ۹۵ تکمیل شده و تمام تجهیزات آن وارد کشور شده بود، اما با تغییرات در مدیریت دانشگاه آزاد این پروژه نیز متوقف شد. تجیزات وارد شده هم در انبار خاک می‌خورد. گفته می‌شود با اجرای این پروژه در یک ساعت امکان انتقال ۴۰۰۰ دانشجو فراهم می‌شود.

سوالی که مطرح است چرا پروژه تله کابین با وجود پیشرفت زیاد متوقف شده است؟ مسئولان دانشگاه آزاد تاکنون در این باره توضیحی ارائه نکرده اند.

این خلاصه آن چیزی است که باید در بررسی علت حادثه مورد توجه قرار گیرد، قطعا مسائل دیگری نیز وجود دارد از جمله وضعیت آسفالت جاده، اهلیت راننده‌های اتوبوس‌ها و... حتی کار به مسائل پیچیده تری هم رسیده است گفته می شود اساسا ساخت دانشگاه در آن مناطق مصداق کوه خواری است و یا اینکه سخن از این مطرح است که چرا دانشگاه آزاد با وجود دریافت شهریه های سنگین خدمات بسیار ضعیفی ارائه می کند؟

آیا تصادف‌های تلخ متوقف می‌شود؟
حادثه دانشگاه آزاد بسیار تلخ بود، اما بی سابقه نبود در همین یک سال اخیر چند حادثه دلخراش دیگر در جاده‌های و خیابان‌های کشور برای اتوبوس رخ داده است. شهریور ماه امسال بود که در برخورد اتوبوس با تانکر حامل سوخت در اتوبان کاشان- نطنز، ۴۶ نفر دچار حادثه شدند، ۱۹ نفر جانباختند و ۲۷ نفر مصدوم شدند.

۲۰ تیر ماه نیز اتفاقات وحشتناک دیگری رخ داد، این بار در ترمینال سنندج. بر اثر انفجار و آتش سوزی در پی برخورد اتوبوس و تانکر حامل قیر در ورودی ترمینال شهر سنندج ۱۵ نفر در آتش سوختند. در این حادثه فقط دو نفر جان سالم به در بردند.

پس از این حوادث رییس جمهور، رییس مجلس و رییس قوه قضائیه دستور بررسی ماجرا و برخورد با عوامل موثر و چاره جویی اساسی برای پیشگیری از این حوادث دادند. اما دومینوی تصادف‌های دلخراش و تکاندهنده اتوبوس‌ها متوقف نشد. گویی دستورات فقط صادر می‌شوند.

 

---

سالهاست که راه‌های ناایمن و خودرو‌های ناایمن بزرگترین قاتلان شهروندان ایرانی بدل شده اند، اما اراده‌ای قوی برای چاره جویی در برابر این مسئله وجود ندارد. سوختن مسافران در جاده نطنز و ترمینال سنندج و تکه تکه شدن دانشجویان در سیمون بولیوار بخش کوچک، اما بسیار تکان دهنده ماجراست که تجربه نشان داده است که با دستور‌ها و پیام‌ها پایان نمی‌یابند.