فرارو- با وجود اینکه به عقیده بسیاری از کارشناسان کمک ۱۸ میلیون یورویی (۵۰ میلیون دلار) اروپا به ایران در خصوص حمایت فنی در زمینه چالشهای زیست محیطی و کاهش آسیب مواد مخدر مبلغ قابل توجه و تاثیرگذاری نیست، اما موجب شده است که مقامات اسرائیلی و امریکایی به آن واکنش نشان دهند و این اقدام اروپا را محکوم کنند.
به گزارش فرارو؛ کمیسیون اروپا ۱۸ میلیون یورو برای اجرای پروژههای توسعهای در ایران تخصیص داد که این میزان بخش اول از بودجه ۵۰ میلیون یورویی است که به همین منظور از سوی کمیسیون اروپا اختصاص داده شده است. البته بنا بر گفته سخنگوی وزارت امور خارجه این مسئله هیج ارتباطی به برجام ندارد و این بودجه مربوط به همکاریهای ایران با نهاد اتحادیه اروپایی است که در سال ۲۰۱۶ به امضا رسیده بود.
اما زمان تخصیص این بودجه برای حمایت فنی در زمینه چالشهای زیست محیطی و کاهش آسیب مواد مخدر است موجب شده که مقامات اسرائیلی و آمریکایی سریعا به آن واکنش نشان دهند و نارضایتی خود از این اقدام اتحادیه اروپا اعلام کنند. نتانیاهو در این باره گفت: این اقدام اتحادیه اروپا اشتباهی بزرگ است. زیرا این کمک به مردم ایران نمیرسد و کمک اروپا را قرص سم برای مردم ایران نامید. از سوی دیگر برایان هوک، رئیس کارگروه بررسی مسائل ایران در بیانیهای کمک مالیات دهندگان اروپایی به ایران را باعث تداومبخشی به توان این کشور برای اهمال در قبال نیازهای مردم و مانع از تغییر در سیاستهای ایران خواند. وی در ادامه این بیانیه با ادعای این که مردم ایران با فشارهای اقتصادی مواجهند، گفت که آمریکا و اتحادیه اروپا باید در جهت یافتن راه حل دائمی برای حمایت از مردم ایران و پایان دادن به آنچه آن را تهدیدهای بیثباتکننده منطقهای و جهانی ایران خواند، با یکدیگر همکاری کنند.
به نظر میرسد مقامات آمریکایی و اسرائیلی حالا بیشتر از گذشته نگران کم اثر شدن تحریمها علیه ایران هستند و سعی دارند به نوعی همکاریها و حمایتهای اروپا از ایران را کاهش دهند. البته آنها تنها مشکلشان اروپاییها نیست و روز گذشته دو بانک بزرگ این کشور یعنی جی. پی مورگان و سیتی بانک که عضو شبکه مالی سوئیفت هستند و کاخ سفید امیدوار بود دو نهاد مالی جی. پی مورگان و سیتی بانک در قانع کردن سایر اعضای سوئیفت برای تبعیت از تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران نقشی محوری ایفا کنند، اعلام کردند که قصد ندارند از تحریمهای ایالات متحده علیه ایران حمایت کنند.
کمک اروپاییها برای آرام کردن جو روانی است
در همین خصوص اسماعیل بشری تحلیلگر مسائل اروپا طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «به طور کلی اروپاییها به دنبال این هستند که با برخی اقدامات برجام را حفظ و وفاداری خود به این توافق هستهای را ثابت کنند. از سوی دیگر آنها در تلاش هستند که با گامهایی که برمیدارند ایران را نیز ترغیب کنند که به این توافق پایبند بماند. به همین دلیل است که چنین کمکهایی را انجام میدهند. البته نباید این نکته را نادیده گرفت که این مبالغ واقعا قابل توجه و ارزشمند نیستند، اما میتواند از لحاظ روانی کمی فضای موجود را آرام کند و حسن نیت خود را نشان دهند.»
وی افزود: «اما درست است که این مبلغ ۵۰ میلیون دلاری اهمیت زیادی ندارد، اما با توجه به هدف اروپاییها، موجب شده که ایالات متحده و اسرائیل نسبت به آن واکنش منفی نشان دهند. زیرا آنها میدانند که ادامه حمایتهای اروپاییها شاید نتواند تحریمهای ایالات متحده را به طور کلی بیاثر کند، اما میتواند فشارهای آن را تا حدود زیادی کاهش دهند. به همین دلیل هم بود که آمدند کارگروه ویژه ایران را تشکیل دادند تا با اروپاییها رایزنی کنند و آنها را به سمت خود جلب کنند.»
او تصریح کرد: «البته نباید خیلی خوشبینانه به این مسائل نگاه کنیم. زیرا تحریمهای ایالات متحده علیه ایران بسیار گسترده است و این قبیل اقدامات اروپاییها بیشتر شبیه قرص مسکن است. یعنی خیلی تاثیرات بلند مدت ندارد و میتواند کاملا موضعی فشارها را کاهش دهد. اما همانطور که عرض کردم به هیچ عنوان نمیتواند تمام تحریمهای آمریکا را بیاثر کند. آنها در حال تلاش هستند، اما میبینید که ما مداوم در حال مشاهده خروج شرکتهای بزرگ از ایران هستیم و این سیاستهای اروپاییها نتوانسته تا اینجای کار مانع از این مسئله شود.»
این تحلیلگر مسائل سیاسی ادامه داد: «الان حتی شرکتهای هواپیمایی هم قصد دارند پروازهای خود به ایران را قطع کنند و از سوی دیگر هنوز مشخص نیست که وضعیت روابط بانکی ما چگونه میشود که اصلا ما میتوانیم پول فروش نفت خودمان را دریافت کنیم یا خیر؛ بنابراین ما الان با مشکلات بسیاری مواجه هستیم و این کمکهای اروپا بسیار ناچیز است. اما آنها سعی دارند حداقل این ژست خود را حفظ کنند و مانع از خروج ایران از برجام شود.»
بشری در خصوص عدم تمکین دو بانک بزرگ ایالات متحده به تحریمها علیه ایران عنوان کرد: «من همچنان تاکید دارم که هیچ کدام از این اقدامات نمیتواند تحریمها علیه ایران را بیاثر کند، اما این قبیل رویدادها میتوانند تحریمهای ایالات متحده را بسیار تحت تاثیر قرار دهند. با این حال آمریکا همه توان خود را متمرکز بر تحریمهای ایران کرده است و اهرمهای فشار بسیاری در اختیار دارد و قطعا برای اینکه به هدف خود برسد از همه آنها استفاده خواهد کرد، ولی با توجه به اینکه شرایط ایران نسبت به دوره قبل از برجام بسیار تغییر کرده و همچنان کشورهای بسیاری از ایران حمایت میکنند، کارشکنیها و مخالفتهایی با کاخ سفید انجام میدهد و این باعث شده مقامات این کشور بسیار نگران اعمال تحریمها باشند.»
وی در پایان تاکید کرد: «البته همه این مخالفتها به دلیل حمایت از برجام نیست. دونالد ترامپ طی این مدت که در کاخ سفید حضور دارد چالشهای همه جانبهای را با دنیا آغاز کرده است و موجب شده اختلافات بسیاری میان ایالات متحده و کشورهای متحد خود به وجود بیاید. این چالشها زمینه ساز اختلافات و نارضایتیهای بسیاری شده است و این نیز یکی دلایلی است که کشورهای مختلف و حتی به عنوان مثال همین دو بانک مطرح آمریکایی، حاضر به همکاری با دولت این کشور نباشند.»
ایران گروگان اروپا در برابر آمریکا است
همچنین علی بیگدلی مدرس روابط بین الملل در گفتگو با فرارو اظهار کرد: «هنوز اطلاعاتی درباره جزئیات این کمک اروپاییها منتشر نشده، اما اتحادیه اروپا به چند دلیل نمیخواهد برجام را از دست بدهد. اول به دلیل حفظ پرستیژش در برابر آمریکا است. زیرا ترامپ در یکی از توئیتهای خود عنوان کرده بود که اروپا دیگر پیر شده است و این به شدت برای مقامات اروپایی توهین آمیز بود. دلیل دیگر این است که هم آقای ماکرون و هم خانم مرکل به این نکته اشاره کرده بودند که اگر از برجام خارج شوند، نظارتشان بر ایران از دست خواهد رفت و ایران ممکن است به سمت غنی سازی برود و این روند به کشورهای دیگر هم تسری پیدا کند؛ لذا اصلا با این مسئله موافق نیستند.»
وی ادامه داد: «مسئله سوم که از همه اینها مهمتر است این است که اتحادیه اروپا ما را گروگان گرفته تا بتواند با توجه به جنگ تجاری که به وجود آمده از آنها امتیاز بگیرند. به همین دلیل هم بود که دیدیم وقتی خانم مرکل با آقای پوتین دیدار داشتند، گفتند که ما برجام را حفظ میکنیم، اما گسترش آزمایشهای موشکی ایران و حضور جمهوری اسلامی در منطقه باعث نگرانی ما است. این دو مقوله دقیقا همان خواستههای آمریکا است و اروپاییها در کنار حفظ برجام سعی میکنند که با این دو مورد از ایالات متحده امتیاز بگیرند. به همین دلیل است که میگویم آنها ما را به گروگان گرفته اند.»
او افزود: «مسئله چهارم این است که اروپاییها نمیخواهند بازار ایران را به طور کلی از دست بدهند. آنها به خوبی میدانند که این مسئله میتوانند بر بازار ۱۲۰۰ میلیاردی اروپا در آمریکا و بالعکس، تاثیر بگذارد، اما تقریبا با توجه به دلیل اول که عرض کردم مسئله پرستیژ اروپا مطرح است، این ماجرا به نوعی برای آنها حیثیتی شده است و خانم موگرینی هم در این ماجرا خیلی تاثیرگذار هستند و عمق بی اعتمادی به ترامپ موجب شده که به این سمت حرکت کنند؛ بنابراین یک نوع رقابت میان اروپا و آمریکا به وجود آمده که ایران نقش مهمی در آن ایفا میکند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «البته این ۵۰ میلیون دلار هم خیلی مبلغ ناچیزی است و اهمیت خاصی ندارد. ضمن اینکه قرار است صرف حوزههایی شود که الان خیلی موضوعیت ندارد و ما عمده مشکلاتمان در حوزه اقتصاد است و نیاز داریم که اروپاییها در این اقتصاد فلج شده ما سرمایه گذاری کنند تا ما بتوانیم از این وضعیت خارج شویم. ما الان نیازمند سه عامل هستیم که بتوانیم از شرایط فعلی خارج شویم. یکی سرمایه، دوم تکنولوژی و سوم نیروی متخصص است. اما اروپاییها با وجود اینکه این امتیازات را دارا هستند، اما اینکار را انجام نمیدهند.»
وی در خصوص اینکه دو بانک بزرگ آمریکا حاضر نشدند از تحریم ایران حمایت کنند و این چه پیامی دارد، عنوان کرد: «ببینید ترامپ الان در یک وضعیت خطرناکی قرار دارد. زیرا از یک سو انتخابات نوامبر در پیش است و به احتمال زیاد دموکراتها پیروز این انتخابات خواهند بود. از طرف دیگر مسئله استیضاح ترامپ مطرح است که هرچند این ماجرا پیچ و خم بسیاری دارد، اما به هرحال او را در شرایط بدی قرار داده است و با حضور دموکراتها در کنگره و سنا میتواند برای او دردسرساز شود؛ بنابراین هرآنچه میبینید که اتهاماتی علیه ترامپ مطرح میشود کاملا از سمت دموکراتها است، زیرا انها سیستم اطلاعاتی قوی دارند و همین بلا را سر نیکسون آوردند و کارش نهایتا به استعفا ختم شد.»
بیگدلی در پایان گفت: «مجموع این عوامل موجب شده است که شرایط کاخ سفید بسیار مبهم شود و اگر حالا بانکی مثل مورگان اعلام میکند که قصد ندارد از تحریمها علیه ایران حمایت کند به این دلیل است که سعی دارد به گونهای عمل کنند که بعد از پیروزی دموکراتها در انتخابات، آنها را از دست ندهد و آینده خود را تضمین کند. واقعیت این است که نه تنها مثلث میان ایران و اروپا و امریکا بسیار پیچیده شده است بلکه افزایش پیچیدگی و ابهامات در خصوص آینده آمریکا نیز بر این مثلث تاثیر گذاشته است. اما با اینحال من خیلی به اروپاییها امیدوار نیستم و تا امروز هم کار خاصی انجام ندادهاند.»