عباس عبدی: نمی‌توانید برجام را آتش بزنید

عباس عبدی، روزنامه‌نگار، در سرمقاله روزنامه شهروند نوشت: «هنگامی که در‌ سال ١٣٦٧، ایران قطعنامه ٥٩٨ را پذیرفت، برخی از نیروهای سیاسی و کشورها زمزمه این را بلند کردند که ایران به این قطعنامه پایبند نخواهد بود و در اولین فرصت آن را نقض خواهد کرد ولی رهبری انقلاب در پیامی که به مناسب حج در همان‌ سال صادر کردند، اعلام نمودند که «ما به شما اعلام می‌کنیم که هدف ما تاکتیک جدید در ادامه جنگ نیست.»

تجربیات بعدی نشان داد که علی‌ رغم آن‌ که بعدها عراق در موضع بسیار ضعیفی قرار گرفت، ایران هیچ‌گاه درصدد فراتر رفتن از قطعنامه ٥٩٨ برنیامد و همواره بر آن متعهد ماند. چرا؟ به این دلیل ساده که مهم‌ترین پایه اخلاقی در رابطه انسانی و نیز در روابط بین‌الملل، التزام به عهد و پیمان است. اگر یک فرد یا کشور این قاعده را نقض کند، در روابط انسانی و بین‌المللی ایجاد اختلال جدی می‌کند. توجه به عهد و پیمان در حدی است که گفته می‌شود اگر در جنگ، یک سرباز خودی بدون مشورت با فرمانده خود، به سرباز دشمن، تضمین و امنیت داد، باید آن را رعایت کنیم.

اکنون این رفتار را می‌توان مقایسه کرد با رفتار رئیس‌جمهوری آمریکا که بی‌هیچ منطقی و مجوزی اعلام خروج یک‌جانبه از توافقی می‌کند که در درجه اول چندجانبه و مورد توافق مسئولان قبلی دولت آمریکاست و دوم این که قطعنامه‌های شورای امنیت حامی آن است و سازوکارهای دقیق برای رسیدگی به تخلفات احتمالی وجود دارد و تاکنون نیز ایران به شهادت نهاد نظارت‌کننده، ملتزم به تعهدات خود باقی مانده است و پذیرش این توافق را تاکتیک جدید در ادامه سیاست گذشته‌اش انتخاب نکرده است. همین رفتار است که در نهایت منجر به آن شده است که قریب به اتفاق کشورها به جز اسراییل و عربستان این رفتار ترامپ را محکوم کنند، زیرا همه می‌دانند با نقض عهد سنگ روی سنگ بند نمی‌شود و کل قواعد و نظام‌های اخلاقی دچار مشکل خواهند شد.

حال باید پرسید در برابر این پیمان‌شکنی ایالات متحده چه باید کرد؟ اول از همه نباید اجازه داد اتحادی که در جهان علیه ترامپ شکل گرفته است، دچار شکاف شود. ما نباید کارهایی کنیم که به لحاظ تبلیغی توجیه‌گر نقض پیمان مذکور باشد. ما باید اصرار کنیم که خروج از برجام اگر چه مسأله‌ای بر ضد ایران است ولی اصل ماجرا علیه همه کشورها و نظام بین‌الملل نیز هست و همه کشورها باید در برابر چنین تصمیمی ایستادگی کنند. ما نباید به‌ گونه‌ای رفتار کنیم که تمامی یا حتی جزیی از بار این رفتار متوجه ایران شود. خوشبختانه بلافاصله پس از خروج ترامپ از برجام، عموم کشورها و به‌ طور ویژه، اتحادیه اروپا و سایر قدرت‌های جهانی، علیه این اقدام موضع‌گیری صریح کردند و تاکنون همه مسئولیت متوجه ایالات متحده شده است.

دوم و مهم‌تر این‌ که اتحاد خود را در داخل کشور حفظ کنیم. تنها عاملی که برای خنثی‌ شدن این گونه اقدامات خارجی وجود دارد، انسجام و اتحاد داخلی همه نیروهاست. همه کسانی که به یکپارچگی و بقا و سربلندی ایران اعتقاد دارند، باید در برابر این زیاده‌خواهی ترامپ هم‌صدا و یکپارچه و متحد باشند. خروج از برجام بدون تردید عوارضی را برای ایران و مردم دارد ولی این عوارض به هر میزانی هم که باشد، با پذیرش حرف زور و تن‌دادن به نقض پیمان برابری نمی‌کند. هنگامی که یک طرف نقض پیمان کند، به این معناست که هیچ توافقی معنادار و معتبر نخواهد بود، حتی انسان‌های اولیه و بدوی نیز متوجه بودند که نقض پیمان بسیار خطرناک و زیانبار است، حال چگونه انسان متمدن نباید متوجه این مسأله باشد؟

در این میان هجوم سازمان‌یافته داخلی علیه دولت و برجام، روی دیگر سکه‌ رفتار آمریکاست که از برجام خارج شد. متاسفانه به جای آن‌ که به جهان نشان دهیم که بر پیمان خود هستیم و ایالات‌ متحده و رئیس‌جمهوری عجیب و غریب آن را منزوی کنیم، برخی از نیروها هر چند در اقلیت هستند، در داخل کشور چنان رفتار می‌کنند که گویی، تصمیم ترامپ به نفع آنان بوده و از این نظر خوشحال هستند. آنان که تا همین چند روز پیش مدعی بودند که «برجام برای آمریکا یک سند طلایی است که آمریکایی‌ها حتی احتمال تن‌‌ دادن ایران به این سند فاجعه‌بار را در خواب هم نمی‌دیدند‌، این سند بر خلاف ادعاهای اغراق‌آمیز برخی از دولتمردان‌، برای کشورمان غیر از خسارت و فاجعه، تقریبا هیچ دستاوردی نداشته است‌، بنابراین محال است که آمریکایی‌ها از برجام خارج شوند و امتیازات فراوانی را که مفت و مجانی به دست آورده‌اند‌، از دست بدهند.»

این افراد امروز نمی‌توانند بر واقعیت رفتار ترامپ و مخالفت یکپارچه جهانی چشم ببندند و نعل وارونه بزنند. آنان ابتدا باید برداشت‌ها و تحلیل‌های نادرست خود را اصلاح کنند. آنان نمی‌توانند برجام را آتش بزنند، در حالی که مواضع مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیرشان پس از اقدام ترامپ، در این مورد بسیار واضح و آشکار است و راه را برای تداوم و اجرای توافق با اروپا باز گذاشته‌اند. تنها راه برای انزوای بیشتر ایالات‌ متحده این است که نشان دهیم بر خلاف شرایط پیش از برجام، اکنون جهان یکپارچه علیه سیاست‌های ایالات متحده و هم‌زبان با ایران است و این ممکن نیست جز این که در مسیر تعیین‌شده حرکت کنیم. خروج ایالات‌ متحده از برجام در عین حال که یک تهدید مهم است، ولی نحوه عمل ما می‌تواند آن را به یک فرصت تاریخی تبدیل کند.»