با توجه به کاهش سریع باروری در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ و دستیابی به باروری پایین‌تر از سطح جانشینی در سال‌های قبل از ۱۳۹۰، این پرسش مطرح می‌شود که آینده باروری در ایران چه روندی در پیش خواهد داشت؟
به گزارش ایسنا، طبق گزارش «سند تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران»، بررسی‌های اخیر حاکی از آن است که قصد و نیت فرزندآوری زنان همچنان تداوم دارد و تعداد فرزندان ایده آل آنان نیز بیش ازدو فرزند است.تعداد فرزندان ایده آل برای زوجین در شهر تهران نیز که پیشگام باروری پایین بوده، ۲.۵ فرزند است علاوه بر آن در کشورهایی که باروری پایین‌تر از حد جانشینی را تجربه کرده‌اند، باروری ایده آل معمولا بالاتر از دو فرزند بوده است. این موضوع بدیهی است که باروری خواسته زوجین تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله سطح سن، سن و طول دوره ازدواج، سواد و تحصیلات، محل زندگی، شغل، درآمد و سایر عوامل قراردارد و برای همه گروههای سنی و تحصیلی یکسان نیست علاوه بر آن این ایده‌ها به دلایل مختلفی همواره در حال تغییر هستند.
فرزندآوری امری خصوصی است و قصد و نیت افراد برای داشتن فرزند با توجه به ایده‌ها و نگرش‌های آنان در مورد باروری شکل می‌گیرد و برنامه‌های تشویقی و اقناعی برای زوجین و ارائه برنامه‌های فرهنگی برای تشکیل خانواده و فرزندآوری تا اندازه‌ای می‌تواند در شکل گیری ایده‌های فرزندآوری موثرباشد. با این حال چنانچه زمینه‌های تحقق باروری ایده آل و خواسته زوجین فراهم نشود، دستیابی به باروری سطح جانشینی امکانپذیر نخواهد بود.
با توجه به تغییرات نگرشی خانواده‌ها و ارزش‌های فرزندآوری آنان حتی چنانچه خانواده‌ها از وضعیت بهتر اقتصادی نیز بهره‌مند شوند، بیشتر به دنبال بهبود کیفیت زندگی فرزندان خواهند بود تا افزایش تعداد آنان. از این رو حتی درصورت افزایش باروری دستیابی به باروری بیش از ۲.۵ فرزند دور از انتظار نیست. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد دستیابی به داشتن حدود دو فرزند، از ویژگی رفتار زنان ایرانی در دهه اخیر بوده است اما باید توجه داشت زمانی که باروری به سطح جانشینی و پایین‌تر از آن سوق پیدا می‌کند، نقش ازدواج افزایش پیدا می‌کند.
تاثیر سن ازدواج از جمله در ایران که فرزندآوری در محدوده ازدواج صورت می‌گیرد و هم‌خانگی رواج ندارد، بیشتر است. حدود ۳۵ درصد موارد کاهش باروری طی سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ از راه افزایش سن ازدواج تبیین شده است. با توجه به این موارد تثبیت و تداوم باروری حدود سطح جانشینی نیازمند وقوع ازدواج بین جوانان و نسل متولدین پس از انقلاب است. با وجود پایین بودن نسبی فرزندخواسته و مورد انتظار نسل حاضر، به دلیل ساختار جوان جمعیتی و حضور نسل متولدین دهه ۱۳۶۰ در سنین باروری در سال‌های آینده تعداد موالید هرچند رو به کاهش اما همچنان رشد مثبت جمعیت را تضمین می‌کند. در مجموع استفاده از فرصت‌های بالقوه موجود از جمله وجود جمعیت جوان در معرض ازدواج که قصد فرزندآوری دارند، می‌تواند در تثبیت یا افزایش نسبی باروری موثر باشد.
