آیا خلافت بعدی داعش در فیلیپین است؟

فرارو- داعش به دنبال گروه‌بندی مجدد چشم به شرق دوخته است.

به گزارش فرارو به نقل از فارین پالیسی، هم رهبران غربی و هم رهبران خاورمیانه پس از آزادسازی شهرهای بزرگ مانند موصل و رقه که از سال 2013 در دست داعش بود، مشتاقانه خبر شکست داعش را اعلام کردند. اما برای خوشحالی خیلی زود است. داعش در فکر گروه‌بندی مجدد است. فیلیپین از زادگاه این گروه در خاورمیانه خیلی دور است، اما افراطی‌ها سه ماه پیش شهری را در این کشور اشغال کردند و هزینه‌های سنگینی برای بازپس‌گیری شهر روی دست نیروهای امنیتی گذاشتند.

فیلیپین سابقه تاریخی دیرینه‌ای در ستیزه‌جویی اسلامی دارد که به دهه 1970 باز می‌گردد. در آن زمان "جبهه آزادی ملی مورو" برای استقلال بیشتر به جنگ با دولت مرکزی در مانیل پرداخت. پس از اختلافات و تقسیمات متعدد در جبهه آزادی ملی مورو، در سال 1984 "جبهه آزادی اسلامی مورو" ظهور کرد و به شورش‌های کم قدرت در مناطق جنوبی فیلیپین ادامه داد. یک گروه ستیزه جوی دیگر به نام "ابوسیاف" در اوایل دهه 1990 شکل گرفت و با القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی در سراسر جنوب شرقی آسیا ارتباط برقرار کرد، ازجمله با گروه "جماعت اسلامی".

داعش در این جزیره یکی از تازه واردان محسوب می‌شود. تا قبل از سال 2016 علاقه‌ای به فیلیپین نداشت. درحالی‌که بیش از نیمی از جناح‌های موجود در فیلیپین به داعش اعلام وفاداری کرند، اما این گروه حاضر به مصالحه نشد: داعش هرگز یک جناح یا ولایت در فیلیپین را به رسمیت نشناخت. در ویدئویی که در اواخر ژوئن 2016 منتشر شد، داعش بر رابطه رسمی میان هسته خود و شبه‌نظامیان فیلیپین تأکید کرد، اما این‌یک اعلام رسمی ولایت در فیلیپین نبود.

ستیزه جویان جنوب شرقی آسیا تجربه زیادی از مبارزه کنار داعش ندارند. 1600 ستیزه جوی خارجی از جنوب و جنوب شرقی آسیا که به عراق و سوریه سفر کردند، تنها 5 درصد از تعداد کل جنگجویان خارجی داعش را تشکیل می‌دهند. بنا به گزارش مرکز مشاوره بین‌المللی صوفان، تعداد جنگجویان خارجی داعش 30 هزار نفر تخمین زده می‌شود.

گروه‌های شبه‌نظامی حامی داعش در فیلیپین، علیرغم دریافت توجه کمتر (نسبت به دیگر گروه‌های افراطی در لیبی و افغانستان)، موفق شدند شهر بزرگ "ماراوی" با دویست هزار نفر جمعیت را تحت کنترل خود درآورند. بااینکه ستیزه جویان فیلیپین هرگز از داعش پایه ولایت دریافت نکردند، اما میانشان پیوندهای ایدئولوژیکی قوی‌ای وجود دارد. مبارزه مشترک علیه ستیزه جویان برای پس گرفتن ماراوی از چنگال گروه ابوسیاف و "جماعت مائوتی" شکست خورد. بنا به گزارش‌ها گروه مرکزی تقریباً دو میلیون دلار به فیلیپین فرستاد تا هزینه جنگ تأمین شود. فیلیپین زمینه و پیش‌نیازهای موردعلاقه داعش را دارد که به دنبال تحریک درگیری‌های قومی و اختلافات فرقه‌ای است. در این کشور می‌تواند مسلمانان جنوب و مسیحیان کاتولیک در شمال را به جان هم بیندازد.

علیرغم حملات شدید توسط نیروهای امنیتی فیلیپین، بازهم ستیزه جویان توانستند بیش از سه ماه شهر را در کنترل خود نگاه‌دارند. در حال حاضر وضعیت جنوب فیلیپین نامعلوم است. در 17 اکتبر و یک روز پس از کشته شدن دو تن از رهبران ارشد در ماراوی ("ایزنیلون هاپیلون" و "عمر مائوته")، "رودریگو دوترته" رئیس‌جمهور فیلیپین آزادی شهر را اعلام کرد. اما ناامنی‌های ناگهانی و بحران انسانی سد بزرگی بر سر راه بازسازی ماراوی خواهد بود. همچنین احتمال دارد براثر اقدامات خونی دولت در مقابله با تروریسم، گرایش به‌افراط‌گرایی افزایش پیدا کند و روند صلح میان مانیل و جبهه آزادی‌بخش مورو برهم بخورد. کارشناسان معتقدند ممکن است دوترته برای اعلام آزادی ماراوی آمار تلفات دشمن را افزایش داده باشد؛ بدین ترتیب ستیزه جویان فرصت بازگشت به مناطقی را پیداکرده باشند که از آن‌ها حمایت می‌شود.

ماراوی طعمی از حوادثی که در انتظار کشورش است را چشید. با تخریب مقرهای داعش در خاورمیانه، این گروه توجه بیشتری به مناطق جدید در جنوب شرقی آسیا و صحرای آفریقا خواهد کرد. جنگجویان خارجی که از سراسر جهان به عراق و سوریه رفتند، ممکن است منشأ جنبش‌های گسترده در کشورهایشان شوند. حال که داعش خلافتش را ازدست‌داده، ممکن است گروه‌های کوچکی به نمایندگی از خود در این مناطق ایجاد کند تا قدرت تازه‌ای به نام و اعتبار خود بدهد.

جنوب شرقی آسیا از دیرباز بستر مناسبی برای افراط‌گرایی و خشونت اسلامی بوده است. مثلاً اندونزی، پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان دنیا، خانه اصلی رهبران مهم القاعده قبل از حملات یازده سپتامبر بود. اخیراً شاهد افزایش دستگیری‌های افراط گریان و خنثی‌سازی توطئه‌های تروریستی آن‌ها بوده است. بااین‌حال، تعداد افراطی‌هایی که به فیلیپین و دیگر کشورهای جنوب شرقی آسیا بازمی‌گردند، در مقایسه با مناطقی مانند شمال آفریقا بسیار کم است. بااین‌حال، فیلیپین به سوپاپ اطمینان داعش در خارج از خاورمیانه تبدیل‌شده است.

فیلیپین به دلیل جمعیت بالای مسلمانان، حضور جنبش‌های حاشیه‌ای خشونت‌آمیز و اسلام افراطی، انعطاف‌پذیری نظام‌های مالی رسمی و غیررسمی، نهادهای محلی ضعیف و رئیس‌جمهور بی‌کفایت، یکی از بهترین گزینه‌ها برای داعش محسوب می‌شود.

در بخش عمده‌ای از پانزده سال گذشته، نیروهای عملیات ویژه آمریکا در این کشور فعال بوده‌اند و به واحدهای ضد تروریستی و مقامات پلیس آموزش می‌دادند. این تلاش یکی از موفق‌ترین کمپین‌های مبارزه با تروریسم بود است. اما آمریکا در سال 2015 به آن پایان داد و اکنون تمام موفقیت‌های حاصل‌شده از تلاش‌های پیشین در خطر نابودی قرار دارد. در اوایل سال 2017، گروه‌های مرتبط با داعش یکی از بزرگ‌ترین شهرهای این کشور را که آمریکا سال‌های در حفظ آن تلاش کرده بود، اشغال کردند.

نه ترامپ و نه دوترته اهل اقدامات سنجیده و بلند مدت نیستند. هر دو به اقدامات سریع‌تر و قاطع‌تر تمایل دارند. این نگرش احتمال رویکرد "غیرمستقیم" را از بین می‌برد که شمال آموزش، تجهیز و مشاوره واحدهای ضد تروریسم فیلیپین می‌شد. کشتارهای گسترده‌ای که توسط نیروهای امنیتی فیلیپین و با حمایت دوترته و تحت عنوان "مبارزه با مواد مخدر" صورت گرفت، تنها میزان گرایش به ‌افراط‌گرایی را میان مردم افزایش داد.

شورش‌های اسلامی و فعالیت‌های تروریستی در جنوب فیلیپین رو به افزایش است. بدون شک شاهد درگیری‌های بیشتری میان اسلام‌گرایان و دولت مرکزی خواهیم بود. بااینکه دولت دوترته متعهد شده به ین جنگ پایان دهد، اما تاریخ این کشور نشان می‌دهد پایان دادن به درگیری‌ها کار آسانی نخواهد بود.

حتی اگر فیلیپین به گره اصلی داعش در شبکه جهانی تبدیل نشود، اما بازهم مکان حاصلخیزی برای استخدام نیرو، تأمین مالی و تبلیغات افراطی خواهد بود.

منبع: فارین پالیسی

ترجمه: وب‌سایت فرارو