تکرار تحلیل گریزی در بورس؟

معاملات روز گذشته بورس تهران بار دیگر با ناکامی شاخص کل در عبور از کانال ۸۸ هزار واحدی مواجه شد. 

به گزارش دنیای اقتصاد، در حالی که شاخص سهام در ساعات ابتدایی معاملات، سطح ۸۷ هزار و ۹۲۵ واحدی را لمس کرده بود و فاصله اندکی تا یک کانال‌شکنی جدید دیگر داشت، اما تحت تاثیر افت قیمت سهام گروه فلزات اساسی عقب‌نشینی کرد. در نهایت این نماگر با افت ۱۰۲ واحدی (معادل ۱۲/ ۰ درصد) مواجه شد و در ارتفاع ۸۷ هزار و ۷۹۵ واحدی ایستاد. به نظر می‌رسد تردیدهای سیاسی ناشی از تنش‌های منطقه و همچنین نگرانی‌های برجامی مانع از توجه سهامداران به عوامل اقتصادی مثبت اثر‌گذار بر معاملات سهام شده است. به عبارت دیگر سیطره سایه سیاست، تحلیل زدایی از معاملات بورس را به دنبال داشته است. موضوعی که می‌توان آن را در معاملات این روزهای بازار سهام به وضوح مشاهده کرد.

این روزها سرمایه‌گذاران در حال تجربه معاملات فرساینده‌ای هستند که انگیزه خرید و فعالیت در بازار سهام را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. تردید‌های سیاسی ناشی از تنش‌های منطقه‌ای در کنار ابهامات پیرامون برجام در تداوم جو رکود و انتظار فعلی فعالان بازار سهام نقش اساسی داشته است. این فضا در شرایطی شکل گرفته است که روند نرخ ارز و سطوح قیمت‌ها در بازار‌های جهانی همچنان از معاملات بورس حمایت می‌کنند. تداوم نرخ دلار در مسیر صعودی همچنان یک عامل حمایت‌کننده از بخش بزرگی از صنایع فعال در بازارسهام است. سطوح قیمت‌ها در بازارهای جهانی نیز محرک مناسبی برای صعود بیشتر قیمت‌های سهام مربوطه است با این حال نگرانی‌های سیاسی مانع از توجه سهامداران به این عوامل شده است.

بورس تهران پیشتر در سال ۹۲ نیز با غلبه عامل سیاسی بر معاملات سهام مواجه شده بود. پس از یک دوره پرشتاب رشد قیمت‌ها از نیمه دوم دی‌ماه آن سال بحث‌های مربوط به توافق‌های هسته‌‌ای بر بازار سهام سیطره پیدا کرد. البته بخشی از ریزش قیمت‌ها در آن بازه زمانی به اصلاح قیمت بر‌می‌گشت. اما پس از مدتی بحث مربوط به توافقات هسته‌ای هدایت معاملات سهام را در دست گرفت. از آنجا که بحث مربوط به توافق هسته‌ای مساله زمانبری بود، این موضوع حدود دو سال وضعیت سهام کشور را با رخوت سنگینی مواجه کرد (این وضعیت تا زمستان ۹۴ ادامه داشت). 

به‌طوری که به جز نوسانات اندک قیمت‌ها در برخی مقاطع آن هم با اخبار مثبت مربوط به هر بار مذاکرات هسته‌ای، در مجموع بازار با یکی از رکودی‌ترین دوران فعالیت خود مواجه بود. از دی ماه ۹۴ مصادف با عملی شدن توافق هسته‌ای (برجام)، تاثیر متغیرهای سیاسی بر بورس تهران نسبتا کمرنگ شد تا جایی که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و انتخابات ریاست جمهوری ایران نیز به جز یک نوسان مقطعی نتوانستند نقش تعیین‌کننده‌ای در روند بازار سهام ایران ایفا کنند. به جای آن عوامل اقتصادی نقش غالب را در تعیین سمت و سوی قیمت سهام (به خصوص در دوره رونق اخیر) به خود اختصاص دادند. از اواسط مهرماه با موضع‌گیری رسمی ترامپ و ادعای او در مورد عدم پایبندی ایران به برجام بار دیگر نگاه‌ها به عوامل سیاسی در بورس تهران جلب شد.اواخر هفته گذشته نیز تنش‌های سیاسی بین ایران و عربستان بالا گرفت.تا نقش عوامل سیاسی در فضای بورس تهران بار دیگر پررنگ شود.

با معطوف شدن نگاه‌ها به عوامل سیاسی مربوط به تنش‌های ایران و عربستان و به‌طور کلی خاورمیانه و در کنار آن مساله مربوط به برجام و ابهام در تصمیم کنگره در رد یا تایید پایبندی ایران به برجام مانع از مد نظر قرار دادن عوامل اثر‌گذار به خصوص عوامل اقتصادی در معاملات سهام شده است. در این شرایط سهامداران انگیزه‌های داد‌وستد سهام را از دست داده‌اند. شاهد مدعا آنکه ارزش معاملات خرد سهام در معاملات روز گذشته به زحمت به ۹۰ میلیارد تومان می‌رسید. این امر نشان‌دهنده عمق کم بازار و تردید معامله‌گران نسبت به روند آتی بازار سهام است. نمونه این دست بی‌توجهی‌ها به وضعیت بنیادی سهام، دیروز در دو نماد «فملی» و «فولاد» رخ داد. 

در این دو شرکت نه تنها اتفاق خاصی که وضعیت سودآوری آن را با تهدید مواجه کند، رخ نداده است بلکه همچنان سطوح مطلوب قیمت‌ها در بازارهای جهانی امکان تعدیل مثبت سودآوری را به این شرکت‌ها می‌دهد. با این همه فعالان تالار شیشه‌ای دیروز تحت تاثیر فشار فروش سنگین معامله‌گران شاهد افت قیمت این نمادها بودند. این نمادها در صدر نمادها با بیشترین تاثیر منفی در محاسبه شاخص کل قرار داشتند.  هر‌چند سهامداران به سیگنال‌های مثبت اقتصادی بی توجه هستند اما کارشناسان معتقدند با فروکش کردن تلاطم‌های سیاسی، متغیر‌های بنیادی حمایت‌کننده از بورس می‌توانند شاخص کل را به سوی فتح قله تاریخی حرکت دهد. محرک‌های حرکت شاخص سهام به سوی قله تاریخی می‌تواند گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌های بورسی باشد. جایی که به اعتقاد کارشناسان افزایش نرخ دلار، افزایش قیمت نفت و همچنین سطوح مناسب قیمت فلزات در بازارهای جهانی احتمال تکرار گزارش‌های ۶‌ماهه شرکت‌ها را قوت بخشیده است.

در معاملات روز گذشته سهام زیر‌مجموعه پالایشی با حمایت معامله‌گران عمده با رشد قیمت مواجه شدند. این نمادها بیشترین تاثیر مثبت را در محاسبه شاخص کل داشتند و مانع از افت بیشتر این نماگر شدند. افزایش اخیر قیمت نفت و روند صعودی نرخ ارز مبادله‌ای خوش‌بینی‌ها نسبت به گروه فرآورده‌های نفتی (پالایشی) را افزایش داده است. 

در گزارش‌های پیشین به کرات به اثرگذاری این عوامل بر وضعیت سودآوری شرکت‌های پالایشی اشاره شده است. سایت تحلیلی «دنیای بورس» نیز در گزارشی با عنوان «سه بازی ساز سود در ۶ پالایشگاه» تحلیل جامعی از ریسک‌ها و پتانسیل این صنعت ارائه داده است. در این گزارش‌ها بر نرخ‌گذاری دستوری شرکت پالایش و پخش به‌عنوان مانعی در تحلیل و در نظر گرفتن یک رابطه یک به یک بین افزایش قیمت نفت و سود پالایشی‌ها تاکید شده بود. با این حال این احتمال نیز وجود دارد که سهامداران حقوقی از روند نرخ‌گذاری توسط پالایش و پخش تلقی مثبتی داشته‌اند. در نهایت باید دید تداوم افزایش قیمت نفت تحت تاثیر تنش‌های سیاسی در کنار نگرانی‌های ناشی از این موضوع چه شرایطی را پیش پای سهام پالایشی قرار می‌دهد.

همانطور که اشاره شد وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی همچنان از سهام شرکت‌های فلزی در بورس تهران حمایت می‌کند با این حال دیروز شناسایی سود در سایه تردید‌های سیاسی موجب ریزش قیمت سهام این شرکت‌ها شد. هر‌چند معاملات هفته گذشته فلزات در بازار‌های جهانی چندان پرقدرت نبود با این حال غالب کارشناسان به سطوح مناسب فعلی قیمت‌ها در حمایت از سودآوری شرکت‌های زیرمجموعه گروه فلزات اساسی تاکید دارند. هفته گذشته در بازارهای جهانی قیمت هر تن مس با افت ۵/ ۱ درصدی مواجه شد و در سطح ۶۷۸۶ دلار قرار گرفت. قیمت روی بدون تغییر خاصی نسبت به هفته ماقبل در همان سطح ۳۲۱۹ دلاری (در هر تن) باقی ماند. قیمت سرب اما با افزایش حدود ۴ درصدی به ۲۵۴۷ دلار در هرتن رسید.

در داد‌و‌ستدهای اولین روز از هفته جاری فعالان تالار شیشه‌ای بیش از ۴۹۷ میلیون برگه سهم، حق‌تقدم و سایر دارایی‌های مالی را دست به دست کردند. ارزش این دادوستدها بیش از ۱۱۷ میلیارد تومان بود. از این میزان حدود ۹۰ میلیارد تومان به معاملات خرد سهام اختصاص داشت. شاخص کل با ثبت افت ۱۲/ ۰ درصدی در سطح ۸۷ هزار و ۷۹۵ واحدی قرار گرفت و بازدهی خود را  از ابتدای سال به کمتر از ۷/ ۱۳ درصد محدود کرد. شاخص کل هموزن اما افت ۰۶/ ۰ درصدی را تجربه کرد. این موضوع نشان می‌دهد در معاملات دیروز شاخص سهام تحت تاثیر افت قیمت در نمادهای بزرگ‌تر با افت مواجه شده  است.

دیروز گروه‌های خودرو، فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی بیشترین ارزش معاملات صنایع را به خود اختصاص دادند و در صدر برترین گروه‌های بورسی قرار گرفتند. گروه‌های محصولات کاغذی، محصولات فلزی و ماشین‌آلات و تجهیزات نیز بیشترین بازدهی را به سهامداران خود اختصاص دادند. در مقابل گروه‌های استخراج زغال‌سنگ، قند و شکر و خدمات فنی مهندسی با بیشترین ریزش شاخص در انتهای جدول بازدهی گروه‌های بورسی قرار گرفتند. نمادهای فولاد مبارکه، ملی مس و مپنا بیشترین تاثیر منفی را در محاسبه شاخص کل داشتند. در مقابل معاملات مثبت در نمادهای صنایع پتروشیمی خلیج فارس، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و بانک‌خاورمیانه مانع از افت بیشتر این متغیر شدند.صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای معادن منگنز ایران، توسعه شهری توس‌گستر، کارتن ایران، موتوسازان تراکتورسازی، آبادگران ایران، تراکتورسازی و بانک خاورمیانه بود. 

در مقابل نمادهای صنایع شیمیایی سینا، لنت ترمز ایران، رینگ‌سازی مشهد، تکنوتار، کمک فنر ایندامین، پیاذر و قند لرستان با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند. دیروز برای خرید سهام کارتن ایران، تراکتورسازی، اوراق صکوک فولاد کاوه کیش، صکوک مرابحه سایپا، اوراق مشارکت رایان سایپا و اوراق مشارکت شهرداری تهران سنگین‌ترین صف‌های خرید شکل گرفت. در مقابل اوراق مشارکت شهرداری مشهد، اوراق صکوک سایپا، اوراق مشارکت رایان سایپا، اوراق صکوک ساخت توسعه ملی و سهام پارس دارو طولانی‌ترین صف‌های فروش را تجربه کردند. سایپا در معاملات دیروز با جا به جایی ۶۵ میلیون سهم به ارزش بیش از  ۷ میلیارد تومان بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص داد. معاملات بلوکی در شرکت ایران ترانسفو با معامله بیش از ۱۰ میلیون سهمی به ارزش ۶/ ۵ میلیارد تومان، این نماد را در جایگاه دوم نمادها با بیشترین ارزش معاملات قرار داد.