خطر افزايش دوباره ايدز از طريق اعتياد تزريقی

فرار مبتلايان از پوشش درماني كه صددرصد به رايگان ايجاد مي‌شود، حتي صرف‌نظر از اينكه اين پوشش درماني مشتمل بر داروهايي است كه كشورهاي پيشرفته دنيا، ديگر آنها را در پروتكل درمان ايدز توصيه نمي‌كنند، همان خط فاصله‌اي است كه روزبه‌روز، تيره‌تر و نگران‌كننده‌تر مي‌شود.

 

آخرين آمار مبتلايان ايدز در ايران اعلام شد. پروين افسر كازروني؛ رييس اداره ايدز وزارت بهداشت، در اعلام اين آمار خبر داد تا ابتداي فروردين ۹۶، از مجموع ٦٦ هزار و ٣٥٩ فرد مشكوك به آلودگي ويروس اچ‌آي‌وي، ٣٤ هزار و ٩٤٩ بيمار، شناسايي ‌شده كه از اين تعداد، ۸۴ درصد (٢٩ هزار و ٣٥٧ نفر) مرد و ۱۶ درصد (٥ هزار و ٥٩٢ نفر) زن هستند و ۵۳ درصد از كل بيماران شناسايي شده (١٨ هزار و ٥٢٣ نفر) در گروه سني ۲۱ تا ۳۵ سال قرار دارند.

 

در حالي كه تعداد مبتلايان، مربوط به كل بيماراني است كه از سال ١٣٦٥ تاكنون در كشور شناسايي شده‌اند، افسر كازروني اعلام كرد كه از مجموع مبتلايان، تا امروز و ظرف ٣١ سال گذشته، ٩ هزار و ٤٧٧ نفر فوت كرده‌اند.

 

بنابر اعلام رييس اداره ايدز وزارت بهداشت، تاكنون راه انتقال ويروس در ٦٦/٣ درصد از بيماران، استفاده از سرنگ مشترك و از طريق اعتياد تزريقي، ١٩/٣ درصد از طريق رابطه جنسي، ١/٥ درصد از طريق مادر به كودك و ۷ دهم درصد از طريق دريافت خون و فرآورده‌هاي خوني آلوده بوده اما افسركازروني به روال معمول اين اداره، در تشريح برخي جزييات درباره مبتلاياني كه طي ٥ ماه نخست امسال به عنوان بيماران جديد به فهرست مبتلايان اچ‌آي‌وي ايدز در ايران اضافه شده‌اند، توضيح داد كه از اين تعداد، ۳۰ درصد مبتلايان، زن و ۷۰ درصد مرد هستند و راه انتقال ويروس در ۳۹ درصد مبتلايان، اعتياد تزريقي، در ۴۱ درصد موارد ابتلا، رابطه جنسي و در ۳ درصد موارد ابتلا، از طريق مادر به كودك بوده ضمن آنكه به گفته وي، كمتر از ٨٥ درصد مبتلاياني كه وارد مرحله ايدز شده‌اند، تحت مراقبت‌هاي درماني و دارويي قرار گرفته‌اند.

نگراني‌هاي جديد در آمارهاي جديد
در آمارهاي رسمي وزارت بهداشت، دو نگراني پررنگ است؛ تداوم بالا بودن موارد ابتلا از طريق اعتياد تزريقي و امتناع بيماران براي دريافت پوشش درمان.

بنا بر آمار مدت مشابه كه سال ١٣٩٥ توسط مسعود مرداني؛ عضو كميته كشوري ايدز اعلام شد، تا ابتداي فروردين سال گذشته، ۳۲ هزار و ۶۷۰ نفر مبتلا به اچ‌آي‌وي در كشور شناسايي شده بودند كه از اين تعداد ۸۴ درصد (٢٧ هزار و ٤٤٣ نفر) مرد و ۱۶ درصد (٥ هزار ٢٢٧ نفر) زن بودند و ۵۴ درصد از اين تعداد (١٧ هزار و ٦٤٢ نفر) در گروه سني ۲۱ تا ۳۵ سال قرار داشتند.

 

تعداد موارد فوت از مجموع مبتلايان شناسايي شده از سال ١٣٦٥ تا سال گذشته، ۸هزار و ۳۱۱ نفر بود و مرداني، در توضيح علت انتقال ويروس و ابتلا اعلام كرده بود كه ٦٨/٢ درصد به دليل اعتياد تزريقي، ١٨/٥ درصد به دليل رابطه جنسي و ١/٥ درصد بر اثر انتقال ويروس از مادر به جنين، مبتلا شده بودند.

 

به گفته مرداني، از تعداد مبتلايان ثبت شده از ابتداي فروردين تا مرداد ٩٥، ۳۴ درصد موارد، زن و ۶۶ درصد، مرد بوده‌اند و راه احتمالي انتقال در ۳۴ درصد موارد، اعتياد تزريقي و در ٤٢ درصد موارد، رابطه جنسي بوده است.

مقايسه آمار، آن هم صرفا در دو سال پياپي، نشان مي‌دهد كه برخي اعداد، اگرچه جزيي و با تغييرات بسيار اندك، در حال افزايش است. اين افزايش كه در عدد و رقم نمودار مي‌شود درباره واقعيت پنهان و بسيار نگران‌كننده‌اي هشدار مي‌دهد.

 

موارد شناسايي شده از مبتلايان ايدز كه بر اثر اعتياد تزريقي يا رابطه جنسي مبتلا شده‌اند، يا افرادي هستند كه رفتارهاي پرخطر، بخشي از سبك زندگي آنهاست يا با يك بار لغزش ناشي از ناآگاهي، آلوده به ويروس شده‌اند كه هر دو گروه هم، بايد صرفا به عنوان بيمار و افراد نيازمند درمان و مراقبت‌هاي اجتماعي مورد توجه و حمايت جامعه و دولت قرار بگيرند.

در اين آمار، ابتلا به دليل اعتياد تزريقي با وجود تلاش‌هاي موفقيت‌آميز بيش از يك دهه تيم‌هاي سيار و مراكز گذري كاهش آسيب اعتياد در تغيير روش مصرف معتادان بي‌خانمان و خيابان‌خواب از تزريق به استنشاقي، همچنان سهم بالايي دارد ضمن آنكه از سه سال قبل و با تشديد سخت‌گيري‌ها براي واردات غيرقانوني پيش‌ساز شيشه – سودوافدرين – قيمت اين ماده روانگردان طي مدت زمان كوتاهي چنان افزايش يافت كه از يد توان اقتصادي معتادان خيابان خواب خارج شد و الگوي مصرف، دوباره به سمت هرويين سوق پيدا كرد كه با كاهش قيمتي قابل توجهي، جايگزين شيشه شده بود.

 

گرايش به مصرف هرويين (حتي از نوع استنشاقي) موج نگراني شديدتري را در جمع متوليان درمان اعتياد ايجاد كرد با اين توجيه كه مصرف‌كنندگان شيشه، اين‌بار به دليل اعتياد به يك ماده روانگردان كه تخريب بالاتري نسبت به مخدرها (حتي از نوع آزمايشگاهي) دارد، به‌شدت در معرض خطر گرايش به تزريق هستند چرا كه مصرف استنشاقي، پاسخگوي نياز آنها نخواهد بود بلكه اين‌بار، فقط ورود مستقيم ماده اعتيادآور به خون مي‌تواند تاثير مشابهي در رفع خماري مصرف‌كنندگان داشته باشد.

 

طي سه سال گذشته، اين نگراني از احتمال به يقين رسيد و گزارش‌ها از رصد روش و الگوي مصرف در پاتوق‌هاي خياباني، از رشد كند اما تدريجي تزريق هرويين حكايت دارد. جاافتادن دوباره اين روش مصرف، مترادف است با افزايش دوباره ابتلا به ايدز بر اثر اعتياد تزريقي و در واقع، هدر رفتن زحماتي كه مرهون تلاش تيم گسترده‌اي از كارشناسان، فعالان غير دولتي، همتايان بهبود يافته و حتي آن تعداد از معتادان خيابان خواب است كه با آگاهي از خطرات اعتياد تزريقي، حاضر به تغيير روش مصرف شدند.

 

سوي ديگر اين هشدار را بايد هم‌وزن نگراني از بابت پنهان ماندن بخش عظيمي از كوه يخ تعداد مبتلايان سنجيد. بيماري كه با وجود اطلاع از بيماري، براي درمان مراجعه نمي‌كند يا به هر دليل به توصيه‌هاي درماني و رعايت اصول درمان پايبند نيست، هيچ تفاوتي با بيمار شناسايي نشده ندارد.

 

در نگاه خرد و كلان، هر دو، بمب آماده انفجاري هستند براي جامعه سالم و تمام شركاي احتمالي و آتي در روابط جنسي پرخطر با اين بيماران و البته، دليل اول و اصلي براي اوج يافتن شيب ابتلا از طريق روابط جنسي پرخطر.

 

كازروني البته اين هشدار را از منظر يك مدير دولتي و به شكلي متفاوت تشريح مي‌كند؛ بنا بر تعهد بين‌المللي اعضاي سازمان ملل براي كنترل همه‌گيري ايدز تا سال ٢٠٣٠، ايران متعهد شده كه سياست ۹۰۹۰۹۰ را در كشور اجرا كند.

 

شناسايي ٩٠ درصد مبتلايان، ايجاد پوشش درماني براي ۹۰ درصد بيماران و منفعل كردن ويروس در بدن ٩٠ درصد بيماران با هدف پيشگيري از انتقال به ساير افراد، برنامه‌اي است كه جمهوري اسلامي ايران مانند ١٩٢ عضو ملل متعهد، به آن پايبند شده و هر گونه شكست يا انقطاع در مسير دستيابي به اين هدف و تحقق اين تعهد، مي‌تواند در دريافت كمك‌هاي بين‌المللي براي پروژه‌هاي نجات بخشي مبتلايان ايدز و برنامه‌هاي پيشگيرانه براي مصون‌سازي جامعه سالم، تاثير منفي داشته باشد.

 

فرار مبتلايان از پوشش درماني كه صددرصد به رايگان ايجاد مي‌شود، حتي صرف‌نظر از اينكه اين پوشش درماني مشتمل بر داروهايي است كه كشورهاي پيشرفته دنيا، ديگر آنها را در پروتكل درمان ايدز توصيه نمي‌كنند، همان خط فاصله‌اي است كه روزبه‌روز، تيره‌تر و نگران‌كننده‌تر مي‌شود.