"بازگردانیده"، "برگردیده"، "بازگشت داده شده"، "رجوع شده" و ... این‌ها بخشی از معانی کلمه مرجوع است که در فرهنگ لغت دهخدا آمده کلمه‌ای که با وجود روشن بودن جایگاه آن در طول ماه‌های گذشته بارها درباره قرارداد خرید هواپیماهای جدید ایران مورد استفاده قرار گرفته است.
به گزارش ایسنا، مرجوعی بودن در اصطلاح به کالا یا شی‌ئی گفته می‌شود که به دلیل عدم کارایی یا اشکال جدی در کیفیت به شرکت تولیدکننده بازگردانده می‌شود. از این‌رو مرجوعی بودن ترکیبی است که بار معنایی منفی دارد و معمولا در رابطه با کالاهایی اطلاق می‌شود که از نظر کیفیت با مشکلات و ابهام‌های جدی مواجه هستند.
این ترکیب در طول هفته‌های گذشته که بحث تحویل هواپیماهای جدید به ایران جدی‌تر شده، بارها از سوی برخی از رسانه‌ها مطرح شده است و مبنای اصلی آن نیز ترجمه یکی از خبرهای خبرگزاری بین‌المللی رویترز بوده است.
در متن خبر مربوط به این خبرگزاری درباره‌ی هواپیماهای تحویل داده شده به ایران‌ایر آمده است: هواپیمای ۲۳۸ نفره تحویل شده به ایران در اصل برای شرکت هواپیمایی اویانکا که در آمریکای جنوبی فعال است ساخته شده اما این شرکت به دلیل محدودیت به وجود آمده در قرارداد خود تغییراتی ایجاد کرده و همین امر سبب شده راه برای تحویل هواپیمای جدید به ایران هموار شود.
نگاهی به متن خبر رویترز نشان می‌دهد که نه‌تنها صحبتی از مرجوعی بودن هواپیماهای ایران مطرح نیست که حتی در توضیح این تغییر در قرارداد نیز کاهش سبد خرید ایرلاین کلمبیایی به عنوان تنها دلیل ذکر شده است. این اتفاق پس از انجام مذاکرات طولانی نهایی شده و به پس گرفته شدن هواپیماها از سوی ایرباس منجر شده است.
کاهش سفارشات این ایرلاین خارجی که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد تنها علت بازگشت هواپیما اعلام شده و هیچ صحبتی از مرجوع بود هواپیمای جدید ایران‌ایر مطرح نیست، موضوعی که در هفته‌های گذشته بارها از سوی مقامات ایرانی به صراحت اعلام شده است.
پرورش – مدیرعامل ایران‌ایر- نخستین بار در حاشیه ورود اولین ایرباس به ناوگان ایران اعلام کرد: ایران‌ایر از ۱۰ ماه گذشته هواپیماهای مورد نظر را انتخاب کرده و زیر نظر گرفته است. این هواپیماها نو بوده و از نظر ساعت پروازی صفر هستند و تنها چند ساعت پرواز تستی انجام داده‌اند که اصول ایمنی بین‌المللی است که درباره تمام هواپیماها اتفاق می‌افتد.
پس از آن نیز مقامات مختلف ایرانی توضیحات پرورش را تکرار کرده و کیفیت هواپیماهای جدید را دلیلی بر مرجوعی نبودن آنها اعلام کردند، موضوعی که آمارهای رسمی سفرهای نوروزی امسال نیز آن را تایید می‌کنند.
طبق گزارش‌های اعلام شده از سوی ایران‌ایر، این شرکت هواپیمایی در ایام نوروز حدود ۱۷۲۰ پرواز انجام داده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل رشدی ۱۰ درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که دو ایرباس تازه وارد این شرکت توانسته‌اند نقشی قابل توجه در کل فرآیندهای پروازی ایفا کنند.
ایران‌ایر اعلام کرده ایرباس ۳۲۱ در طول این مدت ۲۳۲ پرواز انجام داده و اولین ایرباس ۳۳۰ نیز ۷۵ پرواز داشته است که کنار هم قراردادن این دو عدد نشان می‌دهد این دو هواپیما به تنهایی ۱۷ درصد از کل پروازهای ایران‌ایر را در ایام نوروز به خود اختصاص دادند.
اگر عملکرد هواپیماهای جدید هما به عنوان دلیلی روشن برای کارایی آنها مطرح شود می‌توان تداوم ادبیات مرجوعی بودن هواپیماها را در دیگر زوایا بررسی کرد که یکی از اصلی‌ترین و شاید محوری‌ترین آنها بحث‌های سیاسی است.
ایران‌ایر در طول ماه‌های گذشته بارها اعلام کرده رسالت خود را به عنوان یک شرکت اقتصادی پیگیری می‌کند و تلاش برای وارد کردن هواپیماهای جدید در کوتاه‌مدت تنها برای باز پس‌گیری لااقل بخشی از بازار ایران صورت گرفته است.
همان‌طور که رییس جمهوری نیز در نشست خبری روز گذشته خود بار دیگر این سوال را مطرح کرد که وقتی مسافران ایرانی در طول یکسال چهار میلیارد دلار از ایرلاین‌های خارجی بلیت می‌خرند به چه دلیل وقتی شرایط برای ورود هواپیماهای جدید که می‌توان بخشی از این خروج منابع مالی از کشور را متوقف کند فراهم شده گروهی از آن رضایت ندارند.
این اتهام که ورود هواپیماهای جدید در کوتاه‌مدت با اهداف سیاسی انجام می‌شود پیش از آنکه در فضای داخلی اهمیت داشته باشد، می‌تواند نگاه به ایران را در بازارهای بین‌المللی تغییر دهد. رقابت جدی که میان ایرباس و بوئینگ بر سر بازار ایران شکل گرفته و این دو غول هواپیماساز را وارد رقابتی جدی برای به دست آوردن این بازار کلان کرده است، باعث شده در کنار برنامه‌ریزی آنها نهایی کردن قرارداد فروش هواپیما به ایران‌ایر در حوزه تحویل هواپیماهای جدید نیز اقداماتی جدی صورت دهند.
گزارش‌های رسمی این دو هواپیماساز بزرگ نشان می‌دهد بسیاری از هواپیماهای نوین آنها بیش از چندصد فروند سفارش رسمی دریافت کرده‌اند که احتمالا قرار گرفتن ایران در انتهای این صف طولانی منجر به آن خواهد شد که هواپیماهای جدید با چند سال فاصله به ایران‌ایر تحویل شود. نخست نشانه آن قرارداد با بوئینگ بود که این شرکت در ابتدا اعلام کرد که اولین هواپیمایش را بعد از حدود یکسال و نیم در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ به ایران‌ایر تحویل می‌دهد.
مذاکرات جدی مقامات ایرانی برای سرعت بخشیدن به فرآیند اجرای این قراردادها و البته تلاش بوئینگ و ایرباس برای جلب رضایت ایران باعث شد گشایشی جدی در این حوزه صورت گیرد تا جایی که هر دو هواپیماساز پس از ایجاد تغییرات در قراردادهایشان با دیگر ایرلاین‌ها ترجیه می‌دهند هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یکی از نخستین گزینه‌های جایگزین خود در تحویل فوری هواپیما قرار دهند تا جایی که پس از عملکرد قطعی ایرباس با تحویل سه هواپیما به نظر می‌رسد بوئینگ نیز مسیری را هموار کرده که تا ماه آینده لااقل یکی از هواپیماهای مدرن خریداری شده از سوی ایران‌ایر را تحویل دهد.
برد جدی اقتصادی، برداشتن نخستین گام‌ها برای بازپس گیری بازارهای بین‌المللی و البته به وجود آمدن فضایی برای آنکه مسافران ایرانی بتوانند بعد از چند دهه سفر با هواپیماهای نو را تجربه کنند، تنها بخشی از تاثیراتی است که ورود فوری هواپیماهای ایران‌ایر برای ایران به ارمغان خواهد آورد، موضوعی که به نظر می‌رسد نزدیک شدن به ایام انتخابات و باز شدن دوباره فضای رقابت‌های سیاسی باعث شده تردیدهای عجیب در دل آن به وجود بیاید و به مدرن‌ترین هواپیماهای فعال در سطح جهان انگ مرجوعی بودن زده شود.
