ایران میزبان تجار استرالیایی

وضعیت پناه‌جویان ایرانی در استرالیا مشخص نشده؛ اما قرار است دفتر تجاری این کشور در تهران بازگشایی شود. هرچه ‌باشد دوران پسابرجام است و فصل توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی با همه جهان. «استیون چیوبو»، وزیر تجارت این کشور، امروز (سه‌شنبه) همراه یک هیأت اقتصادی و تجاری به ایران می‌آید، زیرا فکر می‌کند ایران یک منبع بالقوه رشد اقتصادی است و در مسیر درستی حرکت می‌کند.

مقامات استرالیا بازسازی مناسبات تجاری خود با ایران را در دستور کار قرار داده‌اند؛ اما خیال ندارند در سیاست‌های خود درباره پذیرش هشت هزار پناه‌جوی ایرانی تغییر ایجاد کنند. همین هفته قبل بود که «مالکوم توروبول»، نخست‌وزیر این کشور، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با تأکید بر اینکه «معضل قاچاق افراد باید با قبول مسئولیت از سوی دولت‌ها برای شهروندانشان حل شود»، گفته بود: «این خیلی مهم است که ملت‌ها بازگشت این افراد را بپذیرند، چه اینها داوطلبانه خواهان بازگشت به کشورشان باشند، چه غیرداوطلبانه؛ به‌ویژه زمانی که شهروندانشان شرایط پناهندگی را نمی‌پذیرند».

اظهارات او در حالی عنوان شد که می‌دانیم، عده بسیاری از آن ٥١ ‌هزار پناه‌جویی که در سال‌های ٢٠٠٧ تا ٢٠١٣ خواهان پناهندگی به استرالیا شده‌اند، ایرانی ‌هستند. اکنون بیش از هشت ‌هزار ایرانی در کمپ‌های مربوطه و در شرایط سخت زندگی می‌کنند. گفتنی است دولت جمهوری اسلامی اعلام کرده در‌صورتی‌که خودشان مایل به بازگشت باشند؛ آنها را می‌پذیرد.

از سخت‌گیری تا کمک مالی
مذاکرات محمدجواد ظریف و جولی بیشاب، همتای استرالیایی‌اش نیز تاکنون در این زمینه چندان راهگشا نبوده و آن‌طور‌که وزیر خارجه استرالیا در آخرین اظهارات خود عنوان کرده است، ایرانیان يادشده در استرالیا به‌عنوان پناه‌جو شناسایی نشده‌اند و باید به ایران بازگردند. به گفته او استرالیا تا زمانی که ایران بازگشت شهروندانی را که قادر به حفاظت از خودشان نیستند، بپذیرد، به این وضعیت ادامه می‌دهد.

سیاست‌های سخت‌گیرانه استرالیا برای پذیرش پناه‌جو در حالی است که حتی اوباما نیز در سازمان از کشورهای غنی خواسته بود در مسئله پناه‌جويان سخاوتمندانه‌تر برخورد کنند. او گفته بود بسیاری از کشورها هم‌اکنون کارهای درست زیادی انجام می‌دهند؛ اما برخی ملت‌ها به‌ویژه آنهایی که از ثروت و مزایای جغرافیایی برخوردارند، باید کمک‌های بیشتری کنند؛ حتی اگر آنها اصرار مي‌كنند پناه‌جوهایی که به کشورشان می‌روند، باید ارزش‌ها و هنجارهای آن جامعه را بپذیرند.

به‌هر‌روی استرالیا با هر روشی که می‌تواند، برای بازگرداندن پناه‌جویان به کشورهای خود می‌کوشد. سایت «دیلی‌تلگراف» استرالیا همین تازگی‌ها از پیشنهاد مالی پنهانی به پناه‌جویان خبر داده و نوشته بود: «دولت استرالیا در اقدامی پنهانی به پناه‌جویانی که در بازداشتگاه این کشور در جزیره مانوس به سر می‌برند، پیشنهاد کرده است در صورت بازگشت داوطلبانه به کشورشان به آنها کمک ٢٠‌هزار دلاری ارائه کند». براساس همین گزارش هزینه نگهداری پناه‌جویان در مانوس به‌مراتب بیشتر از این رقم و حدود سالانه ٣٠٠‌ هزار دلار به‌ازای هر نفر است. با احتساب اینکه براساس آخرین آمار اکنون بیش از ٨٣٠ پناه‌جو که بخش زيادي از آنها ایرانی هستند، در بازداشتگاه مانوس در کشور پاپوا گینه‌نو نگهداری می‌شوند، پرداخت ٢٠‌ هزار دلار به هرکدام و شانه‌خالی‌کردن از این هزینه گزاف، کاملا منطقی است. به نظر می‌رسد این روش تا حد زیادی مؤثر بوده و در دو سال گذشته بیش از ٥٠٠ پناه‌جو در بازداشتگاه‌های مانوس و نائورو این رقم را پذیرفته و به کشور خود بازگشته‌اند.

ناگفته نماند «پیتر داتون»، وزیر مهاجرت استرالیا، تاکنون هیچ اظهارنظر رسمی درباره پیشنهاد مالی به پناه‌جویان نداشته و فقط تأکید كرد «آنهایی که تلاش می‌کنند با قایق به استرالیا بیایند، هیچ راهی برای اسکان در استرالیا نخواهند داشت و هیچ استثنائی نیز وجود ندارد».

سرنوشت نامعلوم پناه‌جویان
اوضاع برای پناه‌جویان بسیار سخت است و حتی در مواردی که موفق می‌شوند از کمپ‌های در نظر گرفته‌شده آزاد شوند، سرنوشت‌ پیش‌بینی‌شده‌اي ندارند؛ برای مثال مژگان شمس‌علیپور، پناه‌جوی ایرانی ٢٢ ساله، هفته گذشته بعد از دو سال حبس در اردوگاه‌های استرالیا با وساطت پیتر داتون، وزیر مهاجرت این کشور، ویزای موقت برای ماندن در استرالیا را فقط برای سه ماه دریافت کرد. این ویزای سه‌ماهه به او اجازه تحصیل و کار، پایان‌دادن به بازداشت نامعلوم خود را که به گفته وکیل مدافع وی براساس هیچ‌یک از اصول اخلاقی یا قانونی نبوده است می‌دهد. برادر بزرگ‌تر او نیز پس از سه سال حبس سرانجام آزاد شده؛ اما با سرنوشتی نامعلوم مواجه است.

مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند تا وقتی این پناه‌جویان برای بازگشت به کشور داوطلب نشوند، قادر نیستند به آنها کمک کنند؛ بنابراين سرنوشت این هشت ‌هزار ایرانی با حبس در کمپ‌ها و فردایی نامعلوم گره‌خورده است. بااین‌حال دو کشور از توسعه روابط خود در زمینه‌های دیگر غافل نیستند و هیأت استرالیایی به همین‌ دليل در تهران است. استیون چیوبو پیش از این سفر گفته بود: «فرصت‌های زیادی از کشاورزی و صنایع غذایی تا آموزش و مدیریت آب در ایران وجود دارد و واقعیت انکارنشدني این است که ما در واقع سابقه بسیار خوبی در زمینه منابع و انرژی داریم، چیزی که در ایران به‌وفور یافت می‌شود».

او با اعلام اینکه ایران در مسیر درستی حرکت می‌کند، گفت: «اقدامات اخیر در قالب برنامه جامع اقدام مشترک به ثمر نشسته و در حال نتیجه‌دادن است. ما شاهد ازبین‌رفتن تحریم‌ها علیه ایران هستیم و استرالیا و دیگر کشورها نیز به ایران به ‌عنوان کشوری با ٨٠‌میلیون جمعیت و دارای ظرفیت‌های بالقوه برای رشد اقتصادی در آینده نگاه می‌کنند».

وزیر تجارت استرالیا به موضوع حقوق‌ بشر و پناه‌جویان ایرانی نیز اشاره کرد و گفت: «ما به موضوعات مرتبط با حقوق ‌بشر و پناه‌جویان ایرانی که ترجیح می‌دهیم به ایران بازگردند، پشت نخواهیم کرد. موضع کانبرا درخصوص اسکان مجدد پناه‌جویان ایرانی در کشورشان کاملا مشخص است. ترجیح و اولویت ما بازگشت پناه‌جویان غیرواقعی ایران به کشورشان است. آنها باید به ایران بازگردند چون شهروند ایران هستند».

بازسازی روابط تجاری
آن‌طورکه این مقام استرالیایی گفته است، مأموریت او در این سفر بازسازی روابط تجاری این کشور با ایران به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای خاورمیانه است. او همچنین از بازگشایی دفتر کمیسیون تجارت خارجی استرالیا (آسترید) که نقش مهمی در کمک به افزایش مناسبات تجاری استرالیا و بازاریابی بازی می‌کند در تهران خبر داد. دفتری که از سال ٢٠١٠ میلادی تعطیل شده است.

گفتنی است این کشور از ١٢ اسفند سال گذشته به ‌طور رسمی، تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را لغو و اعلام کرد تجار و بازرگانان این کشور برای معاملات بالای ٢٠‌هزار دلار استرالیا نیازی به مجوز ندارند و این شامل تجار ایرانی نیز می‌شود. وزیر تجارت آنها امروز در اتاق بازرگانی ایران برای تجار و فعالان اقتصادی دو کشور سخنرانی و در این سفر با «محمدرضا نعمت زاده» وزیر صنعت، معدن و تجارت و نمایندگان کلیدی تجارت و بازرگانی کشورمان دیدار و رایزنی می‌کند.

عبدالحسین وهاجی، سفیر ایران در کانبرا، پیش از این در گفت‌وگو با ایرنا، سفر وزیر تجارت، سرمایه‌گذاری و گردشگری استرالیا به تهران را در صدر یک هیأت تجاری و اقتصادی بااهمیت دانسته بود و گفته بود: «بخش عمده‌ای از هیأت استرالیایی را در این سفر بخش خصوصی تشکیل می‌دهد. برخی از آنها پیش از اعمال تحریم‌های ناعادلانه غرب علیه کشورمان در ایران فعال بودند و اکنون به ‌دنبال احیای کارهای تجاری پیش از تحریم‌ها هستند».

تجار استرالیایی که در سال‌های تحریم ایران از سوی قدرت‌های غربی رقم بسیار پایین ٣٥٠‌میلیون دلاری را در تجارت با کشورمان تجربه کرده‌اند، اکنون پس از لغو تحریم‌ها مصمم هستند با استفاده از ظرفیت‌های بازار ایران با جمعیت بیش از ٨٠‌میلیون نفر، ارزش تجارت خود را افزایش دهند اما آنها نیز مانند دیگران با مشکلات حوزه بانکی مواجه هستند. مقامات دو کشور در تلاش‌اند تا این موانع را از سر راه بردارند و به گفته سفیر کشورمان، در جریان این سفر مذاکرات مهمی درخصوص همکاری‌های بانکی بین دو کشور انجام می‌شود.