پیدا و پنهان جلسه انتخاب رئیس‌جمهور لبنان

قرار است ۲۸ سپتامبر (هفتم مهر) پارلمان لبنان برای انتخاب رییس جمهور جدید این کشور تشکیل جلسه دهد. از ۲۵ مه ۲۰۱۴ که میشل سلیمان رییس جمهور پیشین قصر ریاست جمهوری "بعبدا" را ترک کرد، دروازه پارلمان لبنان تا کنون ۴۴ بار به روی نمایندگان باز شده است تا رییس جمهور جدید را انتخاب کنند اما هر بار به دلیل به حد نصاب نرسیدن ناکام مانده است.

به گزارش ایسنا، حالا در میان گمانه زنی های برتری نسبی میشل عون بر سلیمان فرنجیه، قرار است چهل و پنجمین جلسه پارلمان در تاریخ ۷ مهرماه ۹۵ برگزار شود تا شاید این بار دود سفید از برج پارلمان خارج و رییس جمهور جدید انتخاب شود.

در آستانه جلسه پارلمان، بسیاری از ناظران سیاسی لبنانی معتقدند در سایه مشکلات متعدد حزب المستقبل و شخص سعد حریری که با بحران شدید مالی روبرو است، شانس میشل عون بر سلیمان فرنجیه افزایش یافته است که معنای آن این است که سعد حریری و حزبش از حمایت از سلیمان فرنجیه دست برخواهند داشت و اگر چنین معادله ای شکل بگیرد می توان گفت که میشل عون می تواند با کسب اکثریت نسبی آراء(بیشتر از ۸۶ رای) عنوان سیزدهمین رییس جمهوری لبنان را از آن خود کند.

سعد حریری به دلیل سیاست های جدید سعودی‌ها در خاورمیانه و روبرو شدن با شکست های متوالی این پادشاهی در پرونده های سیاسی - نظامی سوریه، عراق و یمن و نیز عدم کسب توجه کامل جامعه اهل سنت لبنان، چاره ای ندارد تا در قالب نگاه دولت سعودی در لبنان رفتار کند.

پادشاهی سعودی در ماه های اخیر تلاش کرده است تا اداره سیاسی احزاب و جریانات سیاسی اهل سنت لبنان را از محوریت سعد حریری خارج کند. با روشن شدن نتایج انتخابات شوراهای شهرداری های لبنان و پیروزی لیست اشرف ریفی (وزیر مسعفی دادگستری و مدیرکل سابق اطلاعات داخلی لبنان) در شهر طرابلس این گمانه زنی ها رونق گرفت که آلترناتیو سعد حریری با رویکردی هجومی‌تر در مقابل حزب الله و جریان ۸ مارس در حال شکل گیری است که بی شک حمایت سعودی را با خود همراه دارد.

بحران مالی موسسات حریری در لبنان که آثار آن دامنه فعالیت های موسسات مالی و تجاری حریری در عربستان سعودی را نیز در پی گرفته، گویای آن است که دست سخاوت سعودی‌ها دیگر برای سعد حریری همچون  گذشته باز نیست و آل‌سعود هر آن ممکن است از طریق برخی عناصر سیاسی برجسته در میان اهل سنت لبنان با چشم پوشی از سعد حریری قطب جدیدی را مورد حمایت قرار دهند.

عقب نشینی حریری از سلیمان فرنجیه و حمایت از میشل عون برای او هزینه های سنگینی را بر جای خواهد گذاشت از جمله این که بسیاری از نیروهای سیاسی حزب المستقبل ممکن است از او جدا شده و به سوی ائتلاف های دیگر رفته یا خود در مقابل حریری به ایجاد دسته بندی سیاسی و حزبی جدید اقدام کنند.

این در حالی است که اگر میشل عون بدون حمایت سعد حریری به ریاست جمهوری لبنان برسد آنگاه او بی هیچ تردیدی شانس نخست وزیری لبنان را نیز در آینده از دست می دهد و این امر می تواند بحران مالی و سیاسی حریری در لبنان و سعودی را گسترده تر کند.

اختلاف دیدگاه ها در میان جریان ۸ مارس درباره رییس جمهور آینده لبنان نیز اکنون مزید بر علت در ادامه بحران سیاسی در لبنان است. نبیه بری رییس پارلمان و متحد استراتژیک حزب الله در پارلمان و دولت، گرایش آشکاری به انتخاب سلیمان فرنجیه دارد در حالی که حزب الله و بخش مهمی از جریان ۸ مارس خواستار ریاست جمهوری میشل عون می باشند. البته اختلاف دیدگاه در بین ۸ مارسی ها در قالب توافقات برای بعد از انتخاب رییس جمهوری جدید، سریع و بدون حاشیه قابل حل است امری که شخص نبیه بری هم بر آن تاکید کرده است اما در بین جریان ۱۴ مارس وضعیت دیگری حاکم است و عقب نشینی حریری از حمایت از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه نه تنها ۱۴ مارس را در آستانه فروپاشی کامل قرار می دهد که حتی حزب المستقبل را نیز ممکن است به دو شق تقسیم کند. با همه تحلیل های گوناگونی که در باره مواضع نبیه بری وجود دارد اما نباید از این نکته غفلت کرد که حمایت ضمنی وی از سلیمان فرنجیه در مقابل میشل عون عملا منجر به تقویت موضع حریری برای استمرار در حمایت از فرنجیه خواهد شد به همین دلیل برخی نیروهای سیاسی مستقل لبنانی، منتقد سیاست نبیه بری هستند و معتقدند وی باید به شکل صریح از میشل عون حمایت کند تا اتهام تعلل در انتخاب رییس جمهور جدید متوجه نبیه بری نشود.

در آن سوی گمانه زنی های موجود، برخی پا را فراتر از حد معمول گذاشته و می گویند حمایت از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه توسط حریری در حقیقت به مثابه تقسیم قالب پنیر بین سعد حریری، نبیه بری و ولید جنبلاط بوده است چه آن که حمایت نمایندگان وابسته به این مثلت به تنهایی می تواند ضامن انتخاب سلیمان فرنجیه در پارلمان باشد و البته این امر یک واقعیت انکار ناپذیر است. براساس این تحلیل ها، سلیمان فرنجیه رییس جمهور و سعد حریری نخست وزیر شده و وی با ورود به قراردادهای بزرگ اقتصادی دولتی می تواند بحران مالی و سپس سیاسی خود را حل کند. البته راه برای نخست وزیری سعد حریری در صورت انتخاب میشل عون و حمایت از او نیز باز خواهد بود. مقامات حزب الله در این روزها در آستانه چهل و پنجمین نشست پارلمان او را دعوت کرده اند تا به تردیدهایش پایان دهد و راه حمایت از میشل عون را در پیش گیرد تا در مقابل، حزب الله نیز از نخست وزیری وی حمایت کند البته حمایت مشروط نه مطلق. بی تردید شرط اولیه حزب الله تعهد حریری بر حمایت از مقاومت خواهد بود که دامنه آن حتما تا سوریه کشیده می شود در غیر این صورت حتی با انتخاب عون نه تنها مشکلی حل نمی شود که گره جدیدی پس از انتخاب رییس جمهور جدید در صحنه سیاسی لبنان ظهور می کند.

با همه شایعاتی که حول دیدار سعد حریری(یا نادر حریری) و جبران باسیل در پاریس وجود دارد اما نزدیکان حزب المستقبل و سعد حریری هرگونه توافقی بر سر میشل عون در جلسه آتی پارلمان را نفی می کنند و آن را بازار مکاره ای علیه سعد حریری ارزیابی می کنند که هدفش تضعیف نقش وی در نقشه سیاسی لبنان است.    

از سویی دیگر محصول چهل و پنجمین جلسه پارلمان هر چه باشد جدا از پرونده های منطقه خاورمیانه و به شکل خاص سوریه نخواهد بود. بسیاری از کارشناسان لبنانی معتقدند پرونده تعیین سرنوشت سیاسی لبنان به شکل عمیقی با پرونده سوریه گره خورده است و اگر تحولات سوریه به سوی حل سیاسی نرود آنگاه لبنان نیز شاهد حل سیاسی نخواهد بود اما اگر افق سیاسی در سوریه روشن باشد آنگاه لبنان نیز طلوع توافق و راه حل سیاسی را نظاره گر می باشد. اگر مبنا همین نظریه اخیر باشد باید گفت که افق سیاسی لبنان خیلی روشن نیست زیرا تاکنون پس از آتش بس توافقی بین روسیه و امریکا هیچ حرکت رو به جلویی برای حل و فصل سیاسی بحران سیاسی اتخاذ نشده و مشکلات و گره های کور میدان های سیاسی و نظامی در سوریه کاهش پیدا نکرده بلکه افزایش هم یافته است که یکی از مصادیق بارز آن حمله هوایی امریکا به نیروهای ارتش سوریه در فرودگاه دیرالزور است که آمریکایی ها از آن به عنوان یک اشتباه سهوی یاد می کنند که البته هرگز قابل پذیرش نیست و عذر بدتر از گناه است.

در میان بازار تحلیل ها و مواضع مختلف موجود، سلیمان فرنجیه خود را طرف قوی و صاحب شانس برتر برای ریاست جمهوری آتی لبنان می داند. وی معتقد است از نظر اقلیمی هم ایران و هم سعودی‌ها او را تایید می کنند زیرا حمایت سعد حریری به منزله حمایت سعودی از ریاست جمهوری وی است و در عین حال هم پیمان استراتژیک حزب الله در ۸ مارس می باشد و این نیز می تواند حمایت ضمنی ایران از وی را به دنبال داشته باشد. همچنین فرنجیه معتقد است که  اکثریت نیروهای سیاسی ۸ و ۱۴ مارس حامی او هستند از همین رو اگر همه نمایندگان به صحن علنی پارلمان بیایند حتما او پیروز می شود، از نظر عددی و تعداد آراء، سلیمان فرنجیه بیراه هم نمی گوید. با این همه فرنجیه تاکید دارد که بر سر قولش با میشل عون هست، وی پیشتر اعلام کرده بود که از عون حمایت می کند و تا اخر با او هست اما معتقد است اگر ریاست جمهوری برای میشل عون محال شود آنگاه عون باید از او حمایت کند. البته این دیدگاه فرنجیه و این که حریری همچنان با اوست و هیچ چیز تغییر نکرده، جلسه ۴۵ پارلمان را به اما و اگرهای جدیدی می برد و ظن عدم توفیق این جلسه را بالا می برد.

پیش از جلسه آینده پارلمان باید منتظر شد و دید که آیا جلسات گفتگوی حزب الله با حزب المستقبل ادامه می یابد یا متوقف می شود. از سویی دیگر باید دید که آیا جلسات هیئت دولت که این روزها بدون نمایندگان حزب الله و جریان آزاد ملی لبنان برگزار می شود بالاخره با حضور نمایندگان این دو جناح مهم به حد نصاب قانونی می رسد یا خیر؟ برگزاری این دو نشست می تواند چراغ سبزی برای موفقیت جلسه انتخاب رییس جمهور در جلسه آینده پارلمان باشد در غیر این صورت تشدید اختلافات سیاسی در لبنان و به هم ریختن بیشتر اوضاع را باید شاهد بود.

حالا کار به جایی رسیده است که انتخاب میشل عون می تواند متضمن نخست وزیری سعد حریری باشد اما او باید از عون زمانی حمایت کند که سعودی‌ها به او سیگنال مثبت داده باشد در غیر این صورت بسیار بعید است که حریری بدون نظر مثبت ریاض جرات حمایت از میشل عون را پیدا کند.

اوضاع منطقه‌ای نیز پس از پایان آتش‌بس در سوریه و عدم توفیق در استمرار آن بیشتر به هم ریخته است و انتظار می‌رود پس از یک دوره کوتاه مدت آتش بس آن هم به صورت نصفه و نیمه، شدت رویارویی های نظامی در سوریه افزایش پیدا کند که نشانه بارزی بر عدم وصول به حل سیاسی در سوریه است و همین جا این سوال پیش می آید که آیا بدون راه حل سیاسی در سوریه، بن بست سیاسی در لبنان شکسته می شود؟

با همه این گمانه زنی ها برخی به خصوص در جناح جریان ملی آزاد لبنان وابسته به میشل عون بسیار امیدوارند که جلسه چهل و پنجم پارلمان منجر به انتخاب وی شود در حالی که فواد سینیوره، از اعضای برجسته حزب المستقبل و احمد فتفت فرد دیگر مقرب به حریری که اخیرا به سوی اشرف ریفی تمایل پیدا کرده است، معتقدند میشل عون راهی به سوی قصر بعبدا پیدا نخواهد کرد. اشرف ریفی که اکنون به مرد پرقدرت شهر طرابلس تبدیل شده است در آخرین اظهاراتش حمله شدیدی به سعد حریری کرده است که از نگاه کارشناسان لبنانی به منزله پایان دوره اقتدار حریری در جامعه اهل سنت لبنان است. ریفی یکی از سرسخت ترین مخالفان میشل عون برای پست ریاست جمهوری لبنان است.