آیا محمود عباس واقعاً جاسوس روس‌ها بود؟

تاریخ انتشار: ۱۱:۳۰ - ۱۸ شهريور ۱۳۹۵

در شرایطی که طی روزهای اخیر بحث درباره ازسرگیری مذاکرات صلح میان فلسطین و رژیم اسرائیل بار دیگر جدی شده بود، شب گذشته انتشار گزارشی از سوی رسانه های صهیونیستی سبب به راه افتادن جنجالی شده که همچنان ادامه دارد. بر اساس ادعای این رسانه ها، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، سال ها پیش جاسوس اتحاد شوروی و مأمور «کا گ ب» بوده است.

به گزارش «تابناک»، رسانه های رژیم اسرائیل با انتشار گزارشی مدعی شده اند بر اساس یک سند مربوط به دوران اتحاد شوروی که به تازگی به دست آمده، ممکن است محمود عباس جاسوس «کا گ ب» بوده باشد. این ادعا که به سرعت از سوی مقامات فلسطینی تکذیب شده، بر اساس سندی مطرح شده که در یک آرشیو انگلیسی موجود است و فهرستی از مأموران شوروی در سال 1983 را شامل می شود. در این اسناد، از عباس با نام رمز «مول» (Mole) یاد شده و در مقابل آن، عبارت «مأمور کا گ ب» درج شده است.

انتشار این سند چه اهمیتی دارد؟

«نیویورک تایمز» در گزارش خود از این موضوع اشاره می کند که هرچند موضوع احتمال همکاری عباس با شوروی در بیش از سه دهه پیش، یک موضوع صرفاً تاریخی بوده باشد، اما در شرایط کنونی که دولت روسیه تلاش دارد دور جدیدی از گفت و گوها را میان محمود عباس و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل برگزار کند، اهمیتی ویژه می یابد. در همین راستا، نماینده ای از روسیه طی هفته جاری به بیت المقدس رفت تا مقامات اسرائیلی را به این گفت و گو راضی کند.

گیدئون رِمِز، پژوهشگر موسسه «ترومن» در دانشگاه عبری بیت المقدس، یکی از دو فردی است که اسناد مذکور را کشف کرده و در اختیار کانال 1 تلویزیون رژیم اسرائیل قرار داده است. وی می گوید: «ما فکر می کنیم که این امر در شرایط کنونی و در شرایطی که پوتین تلاش می کند مذاکراتی را میان عباس و نتانیاهو برگزار کند، با اهمیت است؛ به ویژه به خاطر گذشته مشترک عباس و پوتین در کا گ ب». اشاره وی به این موضوع است که پوتین در دوره شوروی، یک افسر ارشد اطلاعاتی «کا گ ب» بوده است.

ایزابلا گینور، همکار رِمِز نیز می گوید گذشته عباس از آن جهت مهم است که احتمال دارد روسیه هنوز بر وی نفوذ داشته باشد. وی می گوید: «ما نمی دانیم که بعد از آن چه اتفاقی افتاد و آیا ابومازن به خدمت یا فعالیت خود برای شوروی ها ادامه داد یا خیر... اما اکنون که وی رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی است، این امر می تواند به اهرم [روس ها] در مقابل وی تبدیل شود».

واکنش مقامات فلسطینی

مقامات فلسطینی، گزارش های مربوط به این موضوع را رد کرده و آن را تلاشی برای ضربه زدن به وجهه عباس در شرایطی دانسته اند که وی در داخل با مخالفت هایی روبروست و در خارج نیز در پی جلب حمایت از خود می باشد. محمود المدنی، عضو کمیته مرکزی جنبش فتح در این زمینه به روزنامه «هاآرتص» می گوید: «روندی آشکار از تلاش برای ضربه زدن به ابومازن از طریق عناصر مختلف، از جمله اسرائیل وجود دارد. این هم یک تلاش دیگر برای تهمت زدن به وی است.

در حقیقت، مقامات فلسطینی استدلال می کنند که اصولاً نیازی نبوده عباس عامل «کا گ ب» بوده و به صورت مخفی فعالیت کرده باشد، زیرا سازمان آزادی بخش فلسطین در آن زمان آشکارا با مسکو همکاری داشت. در همین راستا، عباس نیز سرپرستی یک انجمن دوستی فلسطین- شوروی را بر عهده داشت که وی را به رابط دو طرف تبدیل می کرد.

اسنادی که در آن از عباس نام برده شده، از جمله هزاران صفحه سندی است که پس از فروپاشی شوروی، توسط واسیلی میتروخین، مأمور سابق «کا گ ب» به خارج انتقال داده شده و در اختیار دستگاه اطلاعاتی انگلیس قرار گرفت. میتروخین در دوران فعالیت خود، حجم وسیعی از اسناد را نسخه برداری کرده بود و اکنون این اسناد با عنوان «آرشیو میتروخین» شناخته می شوند. این آرشیو اکنون در مرکز آرشیوهای چرچیل در دانشگاه کمبریج نگهداری می شود و از دو سال پیش به روی عموم باز شده است.

در این اسناد که مشتمل بر فهرستی از افرادی است که در سال 1983 به عضویت «کا گ ب» درآمده اند، به نام «عباس، محمود» متولد 1935 در فلسطین به عنوان مأموری در دمشق اشاره شده است. به جز نام رمز «مول»، از وی با نام «کروتوف» هم یاد شده است. محمود عباس در سال 1935 در فلسطین متولد شد، اما پس از اشغال این سرزمین توسط صهیونیست ها، در سال 1948 با خانواده اش به دمشق رفته و در همانجا هم تحصیل کرد.

رِمِز و گینور می گویند میخائیل باگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه که طی روزهای اخیر به شدت در راستای فراهم کردن مقدمات مذاکرات صلح فعال بوده نیز در همان زمان در دمشق اقامت داشته است. در زندگینامه رسمی باگدانف نیز که در سایت وزارت خارجه روسیه موجود است، آمده که وی در فاصله سال های 1983 تا 89 و همچنین 1991 تا 94 در دمشق بوده است.

هدف از انتشار این سند چه بوده است؟

همانگونه که اشاره شد، انتشار این سند در شرایط کنونی، از آن جهت اهمیت دارد که بحث بر سر برگزاری دور جدید مذاکرات صلح میان فلسطین و رژیم اسرائیل این روزها بیش از هر زمان دیگری داغ شده بود. بحثی که البته گفته می شود به سبب تردید و عدم تمایل رژیم اسرائیل، مسکوت مانده و با وجود تلاش های روسیه، امکان عملی شدن نیافته بود.

در این چارچوب، انتشار چنین سندی را بیش از هر چیز می توان تلاشی از سوی رژیم اسرائیل برای بی اعتبار کردن عباس و به تأخیر انداختن هرچه بیشتر مذاکرات صلح دانست که در حقیقت، به معنای داشتن زمان بیشتر برای ادامه اقداماتی همچون شهرک سازی ها و ایجاد اهرم های فشار بیشتر بر روی فلسطینی ها است. مطابق آنچه که اشاره شد، در دوران مذکور وجود ارتباط نزدیک میان سازمان های آزادی بخش ملی ضدغربی، امری متداول بوده، اما اینک و در شرایط کنونی، به ابزاری در این زمینه تبدیل شده است.

افزون بر این، انتشار سند مذکور را می توان تلاشی برای ضربه زدن به سیاست های روسیه در منطقه خاورمیانه نیز دانست که طی ماه های اخیر، روندی فعال تر پیدا کرده است. به طور مشخص، بسیاری در غرب و همچنین رژیم اسرائیل، خواستار آن نیستند که نقش و نفوذ روسیه در منطقه خاورمیانه از حد مشخصی فراتر رود و میانجی گری مسکو میان عباس و نتانیاهو – در صورت موفقیت – می توانست دقیقاً چنین هدفی را برای روس ها تأمین کند.

در نهایت، اشاره به این نکته نیز ضروری است که طی ماه های اخیر، اتخاذ سیاست های غلط فراوان از سوی عباس، سبب شده وی در مقابل چنین مسائلی بیش از هر زمان دیگر آسیب پذیر شده و خود را به طور مستمر، نیازمند حمایت های خارجی ببیند. اقدامات وی در راستای پیروی بیش از حد از روندهای مورد نظر رژیم اسرائیل، فاصله گرفتن از حامیان سنتی مردم فلسطین، به ویژه ایران و مواردی از این دست، عباس را بیش از هر زمان دیگری منزوی و آسیب پذیر ساخته است.

از میان اخبار