سفر مرموز سلمان به پاکستان

دیدار غیرمنتظره محمد بن‌سلمان اگر از زاویه دفاعی بین پاکستان و سعودی‌ها بررسی شود، ممکن است این گمانه را مطرح کند که عربستان سعودی مخفیانه به‌دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است. به گزارش موسسه واشنگتن در روز 28 اوت، محمد بن سلمان، در مسیر سفر به ژاپن و چین، به مدت 3 ساعت یک توقف غیرمنتظره در اسلام‌آباد داشت. سفر فرستاده ویژه سعودی به شرق آسیا درخصوص مذاکره اقتصادی با دو شریک مهم تجاری و عمده‌ترین وارد‌کنندگان نفت این کشور صورت گرفته است.

محمد بن‌سلمان معمار اقتصاد عربستان سعودی تا سال چشم‌انداز این کشور یعنی 2030 است. وی همچنین قصد دارد در روزهای چهارم و پنجم سپتامبر (یکشنبه و دوشنبه هفته آینده) به‌عنوان نماینده کشورش در اجلاس گروه 20 در هانگژو شرکت کند. از این‌رو سفر به پاکستان نمی‌تواند به‌عنوان یک سفر اقتصادی در نظر گرفته شود، توقف در هند شاید می‌توانست این تلقی را در برداشته باشد، اما پاکستان کشوری نیست که بتواند یک شریک اقتصادی مناسب برای عربستان سعودی به حساب آید. پس این حق محفوظ است تا برای این دیدار حدس و گمان زده شود و مباحث دفاعی را جزو این حدس و گمان‌ها قرار داد.

بنا به گفته خبرگزاری رسمی عربستان سعودی دیدار محمد بن‌سلمان با نواز شریف در حضور وزیر دفاع و رئیس نیروهای مسلح پاکستان صورت گرفته است. در این دیدار قول و قرارها بر مبنای همکاری بیشتر در زمینه نظامی و همکاری افزون‌تر در زمینه‌های فعلی بوده است. اگرچه هنوز این زمینه‌ها کاملا مشخص نیست اما سفر ولیعهد عربستان که البته وزیر دفاع این کشور هم هست این نکته را گوشزد می‌کند که وی به دنبال تشدید همکاری‌های راهبردی بین دو کشور است.

یکی از این راهبردهای دفاعی می‌تواند حضور فعال پاکستان در جنگ با یمن باشد. پاکستان پیش‌تر اعلام کرده بود که در این جنگ حضور پیدا نخواهد کرد. مسبوق به سابقه است که پاکستان نسبت به آنچه عربستان آن را ائتلاف ضدتروریسم می‌خواند، بی‌میلی نشان داده است اما پاکستان پیش از این مباحث قراردادی را با عربستان سعودی امضا کرده که نشان می‌دهد اگر حیات یا تمامیت ارضی عربستان سعودی به خطر بیفتد این کشور از ریاض دفاع خواهد کرد. پاکستان و عربستان این قرارداد را در چارچوب همکاری نظامی به امضا رسانده‌اند.

در این زمینه بارها ذکر شد که این قرارداد یک همکاری نظامی دو طرفه است اما هرگز به‌طور آشکار در آن به همکاری در زمینه تسلیحات اتمی اشاره نشده است.

با بررسی مفاد این قرارداد، ممکن است عربستان سعودی در شرایط بحرانی از پاکستان سلاح اتمی قرض کند.

به همراه لیبی، عربستان هم مظنون است که سرمایه لازم را برای اتمی شدن پاکستان در دهه 70 فراهم کرده است و در سال 1999 نیز شاهزاده سلطان به‌عنوان میهمان نخست‌وزیر آن زمان یعنی شریف، از کارخانه غنی‌سازی پاکستان در کاهوتا دیدار کرد. پس احتمال اینکه پاکستانی‌ها سلاح هسته‌ای را برای بازدارندگی در برابر ایران در اختیار عربستان قرار دهند، وجود دارد. عربستان سعودی قصد دارد تا هم از طریق قرارداد کتبی و هم شفاهی برای این اجرا ضمانت داشته باشد. در زمان فعلی نیز محمد بن‌سلمان از ماه ژانویه درخصوص قرارداد یاد شده گفت‌وگوهایی با مقامات پاکستانی داشته است.این در شرایطی است که در چند ماه اخیر بحث عمل قلب شریف و سلامت خانواده وی، همچنین حساب بانکی وی که در اسناد پاناما رو شده، ممکن است منجر به استعفای او شود.

زرادخانه هسته‌ای پاکستان اساسا تحت کنترل غیرنظامیان است، اگرچه در مواقع بحرانی نظامیان می‌توانند دستور استفاده از آن را صادر کنند.

ریاض در دنیای امروز شاید به دنبال این است که رهبری جهان اسلام و جهان عرب را به‌ویژه در حوزه بازار انرژی به دست بگیرد. عربستان تنها کشوری است که در میان کشورهای عربی در گروه 20 عضویت دارد و حقیقت این است که یک جوان تازه 31 ساله شده رهبری این کشور را در اجلاس گروه 20 در هانگژو به عهده دارد و این امر نشان می‌دهد عربستان در مجامع بین‌المللی به‌دنبال ارائه یک چهره جدید است. محمد بن‌سلمان جزو کسانی است که در میان خاندان سعودی‌ اعتقاد دارد خطر اصلی برای این کشور ایران است و داشتن یک شریک هسته‌ای در جایی و دسترسی داشتن به آن سلاح‌ها مفید و منطقی به نظر می‌رسد، حتی اگر واشنگتن با آن موافق نباشد.