بی‌خبرنگار؛ نان از کف برود

فرارو- میثم قهوه‌چیان؛ ایرانِ امروز بدون خبرنگار غیرقابل تصور است. این صنف از جامعه مدنی یکی از سازندگان اصلی ایران امروز و فرداست. نگاهی به این فن و حرفه نشان می‌دهد، اگر مردم از خبر بگذرند،‌ نان را هم از دست می‌دهند.

خبرنگاری در ایران، پیش از مشروطه رواج یافت و روزنامه‌ها محملی برای آگاهی و تغییرات اجتماعی و سیاسی شدند. آگاهی از اتفاقات ایران و جهان دستمایه‌ای برای تغییر ایران شد. این خبرنگاران بودند که اندیشه روشنفکران و روحانیون را از رساله‌ها، کتب و نامه‌ها بیرون کشیدند و آن‌ها را از موجوداتی انتزاعی به اموری انضمامی و منشا اثر تبدیل کردند.

ایران بدون خبرنگار هنوز در وضعیت پیش از مدرنیته سیر می‌کرد. دستاوردهای خبرنگاری در ایران تنها به روزنامه و یا رسانه خلاصه نمی‌شود. بسیاری از رویدادها از یک خبر شروع شده‌اند. گاهی اعتراضی گسترده و بعضا تغییر در یک سیاست دولتی، پس از انتشار یک خبر روی داده است.

ایران مدیون خبرنگاران است، صنفی که در سخت‌ترین شرایط زبان سرخ را انتخاب می‌کند تا فارغ از سر خود، جوانه‌های سبز در مام میهن به ارمغان آید.

خبرنگاران ایرانی امروز کار مضاعف انجام می‌دهند و شاید بتوان گفت آنها چند برابر بیشتر از یک خبرنگار در اروپا و یا آمریکا خبرنگار‌ترند و این از آن جاست که یک خبرنگار باید تلاش کند نگفتنی‌ها را در قالب‌های تنگ مجاز بیان کند و نمی‌تواند هر واژه‌ای و رویکردی را پیش گیرد،‌ این صنف در ایران سخت‌تر انجام می‌شود.

اما خبرنگار کیست؟ خبرنگار می‌کوشد تا وقایع در حوزه‌های مختلف را به خبر تبدیل کند. گذشته از مباحث نظری در این میان، خبرنگار جهان را به سخن وا می‌دارد اما این کار رنگ و بوی خبرنگار را نیز دارد. رویداد خود سخن نمی‌گوید و رسانه نیز مانند آیه جهان را منعکس نمی‌کند. این خبرنگار است که به دنبال رویدادهایی می‌گردد که ارزش دانستن دارند. یک قتل، یک معامله، یک فیش حقوقی و یا حتی یک دکل گم‌شده می‌تواند دستمایه‌ای برای کار خبری باشد.

خبرنگار در کش و قوس زندگی روزمره با تیزبینی خبری به دنبال روندها و رویدادهای ساری در کشور است. هرچند وی حتما دارای مجموعه‌ای از باورهاست و منافعی را دارد و یا از جریانی سیاسی حمایت می‌کند اما در کار خبر باید بی‌طرف باشد. بدون خبرنگار خبری وجود ندارد و این یعنی چراغ‌ها خاموش می‌شوند و در بی‌خبری هر چیزی ممکن است. بسیاری از کودتاها، انقلاب‌ها، جنگ‌ها و اختلاس‌ها در سکوت رخ داده‌‌اند و به همین خاطر است که خبرنگار از نظر اصحاب قدرت دوست‌داشتنی نیست، زیرا موی دماغ است و چیزی را که نباید همگان بدانند به اطلاع همگان می‌رساند.
 
خبر، علاوه بر پرده برداشتن از یک واقعه، یک محصول و دارای ارزش افزوده است. خبر چیزی بر جهان می‌افزاید و خود منشا تغییر و وقایع دیگر می‌گردد. از این روست که آزادی خبر و خبرنگار و در واقع آزادی رسانه راهی برای بهتر شدن جهان است. با بالارفتن حجم فعالیت‌های خبری، حوزه‌های انسانی روشنایی بیشتری می‌یابد. محیط‌زیست به سخن در می‌آید و از وضعیت دریاچه ارومیه، محیط‌بانان بی‌دفاع، سوختن جنگل‌ها می‌گوید، سیاست رازهای خود را افشا می‌کند و از مدرک قلابی فلان وزیر، نیست شدن «یک‌هویی» هزاران میلیارد تومان و یا دکل‌های استخراج و فروش نفت، فیش چندین صد میلیونی فلان مدیر و ..و سخن به میان می‌آورد. دیگر حوزه‌های حیات بشری را نیز خبرنگار به سخن وا می‌دارد. امروزه هیچ حوزه‌ای از فعالیت‌های بشری بدون خبرنگار زبان ندارد.

خبرنگار یک واقعه را تبدیل به محصولی ارزشمند می‌کند. او ماده اولیه یا واقعه را توضیح داده و یا تحلیل می‌کند این اوست که با زبان و ادبیات خودش اثری منحصر به فرد را ایجاد می‌کند. کار خبرنگار منحصر به فرد است زیرا می‌توان نشانی از ذهنیت خاص وی را در خبر دید. خبرنگار باید اطلاعات فراوانی داشته باشد. او باید حوزه کاری خود را بشناسد، از روابط و منافع و فوایدی که جاری است اطلاع داشته باشد تا بتواند دیگران را از آنچه می‌گذرد مطلع کند.

هر چه از فایده‌های خبرنگاری بگوییم، باید بر ارزش او در ایران تاکید فراوانی کنیم. در شرایطی که اقتصاد ایران نفتی است و تولید در گرو این طلای سیاه است،‌ خبرنگار ارزمشمندترین دارایی هر انسان در طول تاریخ یعنی فکر را ارتقا می‌بخشد. وی ذهنیت خود را بر رویدادها می‌آمیزد تا خبرساز شود و همین اصالت کار باعث می‌شود محصولات خبرنگار ارزش فراوان پیدا کند. هر چند گفته می‌شود مردم از هر چه بگذرند و تهیه نکنند،‌ از خوراک نمی‌گذرند باید گفت، مردم در بی‌خبری نان را هم ممکن است دست بدهند.