فرارو- آب برای سرزمین خشک ایران حکم طلا را دارد. همین چندی پیش بود که خبر ثبت قنات ایرانی به عنوان میراثی عظیم منتشر شد و گاهی هم خبری از نزاعی منطقهای درباره آب در کشور منتشر میشود و گرهی کور را میان دو روستا یا طایفه و... ایجاد میکند. در و دیوار شهر هم از شعارهای مصرف بهینه آب پرشده است که دائم مردم را هشدار میدهند تا درست مصرف کنند. اما گاهی اوقات دولتیها و مدیران و مسئولان بیش از مردم مقصر در از دست رفتن منابع آبی و انرژی کشور هستند. نمونه بارز آن در کشورمان حجم بالای اتلاف منابع آبی در شبکه توزیع و انتقال است و پول آن هم از جیب مردم میرود و منجر به اتلاف سرمایههای ملی میشود.
25 درصد آب در شبکه تلف میشود
به گزارش فرارو، وضعیت آب به حساب نیامده در یک شبکه با شاخصهای آب به حساب نیامده بررسی و توسط این شاخصها میتوان شبکههای توزیع کشورهای مختلف را با هم مقایسه کرد. این شاخص کیفیت آب اتلاف شده را نشان میدهد. در حال حاضر متوسط درصد آب به حساب نیامده در کشور برابر با 25 درصد است که 13.4درصد آن مربوط به تلفات 11.6 درصد آن نیز مربوط به تلفات ظاهری است. همچنین به طور متوسط در کشور میزان دبی آب به حساب نیامده به ازای هر مشترک برابر با 11 لیتر در ساعت بر مشترک و همچنین میزان دبی آب به حساب نیامده به ازای واحد طول خط اصلی برابر با 1136 لیتر در ساعت بر کیلومتر است که همگی حاکی از بالابودن آن است. همچنین بررسی ها نشان میدهند که در کشور شرکتهای آب و فاضلاب خوزستان، تهران، البرز و اهواز دارای بدترین وضعیت و شرکت های آب و فاضلاب یزد و آذربایجان شرقی به طور نسبی دارای بهترین وضعیت از منظر تلفات آب به حساب نیامدهاند.
بیش از 25 درصد از آب در شبکه تلف میشود. به بیان گزارش مرکز پژوهشهای مجلس این اتلاف در دو شکل ظاهری و واقعی صورت میپذیرد. اتلاف ظاهری اشاره به خطاهای انسانی دارد و اتلاف واقعی تعبیری است که اشاره به نشت و فرار آب در شبکه دارد 13.4 درصد آب با مسائلی نظیر نشت و فرار آب از بین میرود.
بر اساس استانداردهای بین المللی تا ده درصد آب از دست رفته رقمی قابل قبول پذیرفته میشود رقمی که ایران هنوز باآن فاصله دارد در همین رابطه اگر بخواهیم ارزش ریالی آب از دست رفته در سال را بر مبنای شاخصهای سال 92 محاسبه کنیم خواهیم داشت تنها در تهران 1378.1 میلیارد ریال آب از بین رفته است از عدد برای استانهای مانند خوزستان 488 و مازندران 260 میلیارد ریال محاسبه شده است.
ناگفته نماند پیش از این، آرش کردی مدیرعامل توانیر اعلام کرده بود که امسال تلفات برق تک رقمی میشود و از 11 تا 2/ 11 درصد به 9 تا 5/ 9 درصد کاهش خواهد یافت. با اشاره به اینکه به ازای هر درصد کاهش تلفات میتوانیم 700 تا 800 میلیارد تومان به اقتصاد ملی کشور کمک کنیم، وی در همین رابطه اضافه کرده است که، با کاهش تلفات میتوانیم از میزان سرمایهگذاریها در تولید، توسعه، شبکه انتقال و فوق توزیع بکاهیم.
24 درصد از برق در شبکه توزیع و انتقال از بین میرود
بر اساس جداول منتشر شده توسط مرکز پژوهشهای مجلس در سال 1357 تنها 13.8 درصد اتلاف در شبکه توزیع و انتقال وجود داشته است که این رقم در سال 1386 به 23.53درصد می رسد رقمی که نشان میدهد قریب به 25 درصد از برق در شبکه توزیع برق از بین میرود پولی که در نهایت از جیب مردم خارج و به بیانی دور ریخته میشود.
بر اساس آمار اعلامی بانک مرکزی و وزارت نیرو، تولید برق کشور در سال 1394 حدود 282 میلیارد کیلووات ساعت و مصرف آن 231 میلیارد کیلووات ساعت محاسبه شده است. با توجه به سهم پایین صادرات برق کشور، بخش اعظم تفاوت میان تولید و مصرف کشور، در شبکه توزیع و انتقال تلف شده یا برقدزدی شده است.
در سالهای اخیر حتی تا 20 درصد برق تولیدی کشور در جریان انتقال و توزیع، تلف شده است. در سه سال گذشته در حالی که میانگین رشد مصرف برق در کشور 5.8 درصد بوده، میانگین رشد تولید برق 4.3 درصد بوده که بیانگر پیشی گرفتن سرعت مصرف از سرعت رشد تولید است.
همچنین دستاوردهای کاهش یک درصدی تلفات برق در شبکه منجر به، عدم نیاز به سرمایهگذاری برای احداث نیروگاههای جدید به میزان 2100 میلیون دلار، کاهش انتشار سالانه 1.8 میلیون تن گاز دی اکسید کربن، کاهش انتشار سالانه 17 هزار تن سایر آلایندهها، کاهش مصرف سالانه 660 میلیون لیتر نفت و گاز و کاهش هزینه صرفهجویی سالانه 460 میلیون دلاری از محل کاهش مصرف سوخت خواهد شد.
برجامی از جنس آب و برق
اما برجام به عنوان سندی برای تامین نفع منافع ملی و عمومی در دل خود راهکارهایی را برای کاهش خسارات ناشی از قدیمی بودن تجیهزات برق و آبرسانی گنجانده است. در همین راستا قرار است پای شرکتهای مشهور و صاحب تجربه فرانسه و ایتالیا و انگلستان به ایران باز شود تا در کنار کارشناسان ایرانی به اصلاح ساختار برق و آب کشور بپردازند.
در همین راستا میتوان به امضاء سند همکاری ایران و شرکت «سوئز» فرانسه در صنعت آب و فاضلاب شامل اجرای پروژه مدیریت هوشمند شبکه آب در منطقه یک تهران به شکل پایلوت (نمونه) یا بررسی شرایط سرمایه گذاری در بخش برق استان کرمان با حضور یک شرکت سرمایه گذار انگلیسی در شرکت توزیع نیروی برق شمال استان کرمان وحضور هیات ها و شرکت هایی از ایتالیا، اسپانیا، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، اوکراین، چین، کره جنوبی، مالزی، نایروبی، ارمنستان و کویت برای همکاری در بخش انرژی و اجرای پروژه با مسوولان و مدیران شرکت صادرات تجهیزات و خدمات آب و برق ایران (صانیر) اشاره کرد.
همچنین نباید از امضای یادداشت تفاهم بین ایران و کره جنوبی در زمینه های همکاری طرفین در 9 بخش شامل توسعه سیاست های درنظر گرفته شده در بخش منابع آب برای بهبود مصرف آب و ارتقای راندمان مدیریت آب، مدیریت هوشمند آب بر اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات، توسعه و بهره برداری و مدیریت منابع آب (در رابطه با سدها، سیستم های تامین آب و نمک زدایی آب دریا)، تقویت مدیریت ایمنی سدها باهدف آماده سازی برای بارش های غیرطبیعی، زمین لرزه ها و تاسیسات فرسوده، ساماندهی رودخانه ها، استقرار استانداردهای مرتبط با فناوری مدیریت آب، برنامه ریزی برای استقرار حکمرانی در مدیریت آب و آموزش و ظرفیت سازی برای مدیران منابع آب، توسعه نیروی برق و صنایع جدید انرژی، امضای تفاهمنامه همکاری شرکت مدیریت تولید، انتقال و توزیع برق ایران (توانیر) در زمینه کاهش تلفات انرژی و هوشمندسازی شبکه های برق کشور با شرکت کره ای کپکو غافل بود که همگی منجر به توسعه و بهبود شبکه توزیع آب و برق ایران خواهد گشت.
در پایان، هرچند اتلاف بالای انرژی و آب دردآور و نگران کننده است اما این بر همگان روشن است که این وضعیت ضرورت احساس مسئولیت مدنی و مدریت مصرف توسط شهروندان را زیر سوال نمیبرد و همچنان تلاش عمومی برای مدیریت و کاهش مصارف در انرژی و آب به عنوان یک حقیقت غیرقابل انکار تلقی میگردد.