روز رسوایی سعودی

گزارش 28 صفحه‌ای کنگره آمریکا که در سال 2002 مهر محرمانه روی آن خورده بود و پیوند میان دولت عربستان با هواپیماربایان 11 سپتامبر را نشان می‌داد روز جمعه منتشر شد.

 انتشار این 28 صفحه که طی یک دهه گذشته در زمره اسناد طبقه‌بندی‌شده قرار گرفته بود و به نزاعی میان قانون‌گذاران، دولت آمریکا و مردم تبدیل شده بود به یک دهه نزاع داخلی پایان داد و خانواده‌های قربانیان 11 سپتامبر به تصویر «نسبتا» جامعی از ماهیت حملات 11 سپتامبر و نقش دولت سعودی در آن پی بردند. از زمان وقوع حادثه 11 سپتامبر، ادعاهایی در مورد مشارکت مقام‌های سعودی یا دست کم حمایت آنها از این حمله وجود داشت. به نوشته «دیوید فرانسیس» گزارشگر فارن پالیسی، 15 نفر از 19 هواپیماربایی که حادثه 11 سپتامبر را رقم زدند سعودی تبار بودند. این اسناد نشان می‌دهد که دو نفر از هواپیماربایان پیش از حمله در «سان دیه‌گو» اقامت داشتند و یکی از حملات کار آنان بود.

بخشی از این گزارش 28 صفحه‌ای به افرادی – به‌ویژه «عمر البیومی» و «اسامه باسنان»- اشاره می‌کند که به هواپیماربایان کمک کردند تا حساب بانکی افتتاح کنند، خانه بیابند، دوره‌های پروازی بیاموزند و آنها را به سوی مساجد محلی هدایت کنند. به نوشته فارن پالیسی، اما بیشتر موارد گنجانده شده در این 28 صفحه اطلاعاتی خام و بررسی نشده است. تحقیقات بعدی FBI و CIA بسیاری از ادعاهای مطرح شده در گزارش طبقه‌بندی شده سال 2002 را رد کرد. در واقع، گزارش کمیسیون 11 سپتامبر در سال 2004 و نتیجه‌گیری‌های مطالعه مشترک FBI – CIA در سال 2005 (که اینها هم روز جمعه منتشر شد) این ایده را رد کرد که اعضای دولت سعودی در حملات 11 سپتامبر نقش داشتند.

«آدام شیف»، نماینده دموکرات از کالیفرنیا و عضو کمیته منتخبِ دائمی مجلس نمایندگان در امور اطلاعاتی که این گزارش مشترک را روز جمعه در وب سایت خود منتشر کرد، می‌گوید: «جامعه اطلاعاتی و کمیسیون 11 سپتامبر که این تحقیق مشترک را که محصولش همان 28 صفحه بود دنبال کردند، سوالات مطرح شده را که هرگز ادله‌ای کافی برای حمایت از آن یافت نشد، مورد بررسی قرار می‌دهد.» دولت سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد که این اسناد هیچ پیوندی میان دولت این کشور و عوامل القاعده که این حمله را انجام دادند نشان نمی‌دهد.

 عبدالله السعود، سفیر عربستان در آمریکا، پس از انتشار این اسناد گفت: «از سال 2002 به این سو، کمیسیون 11 سپتامبر و چند نهاد دولتی از جمله سیا و اف.بی.آی محتویات این 28 صفحه را مورد بحث قرار دادند و نشان دادند که نه دولت سعودی و نه مقام‌های این کشور و نه هیچ فردی به نمایندگی از دولت سعودی هیچ حمایت یا تشویقی از این حملات به عمل نیاورده است.» ظاهرا صدای واحدی از عربستان به گوش نمی‌رسد.

دو ماه پیش وقتی بحث انتشار این اسناد پیش آمد عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی، با تحکم به آمریکایی‌ها اعلام کرد که کشورش 750 میلیارد دلار از دارایی‌های خود را از اقتصاد آمریکا بیرون خواهد کشید. این سخن در حالی است که سفیر سعودی می‌گوید: «عربستان مدت‌ها خواستار انتشار این 28 صفحه شده بود.» عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی نیز بر همین اساس در واکنش خود به انتشار این گزارش جمعه شب خطاب به خبرنگاران گفت که «حالا موضوع تمام‌شده است.» او افزود که این گزارش نشان می‌دهد که حکومت سعودی کاملا از اتهام دخالت در واقعه ۱۱ سپتامبر مبراست.

در متن این گزارش آمده است: «مطابق چند سند و مدرک در اف‌بی‌آی و گزارش‌های سی‌آی‌ای، بعضی از هواپیماربایان ۱۱ سپتامبر در زمان اقامت در آمریکا ظاهرا با افرادی ارتباط داشتند که احتمالا با حکومت سعودی مرتبط بودند.» با این حال دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که توافق با انتشار این گزارش به معنای «اجماع جامعه اطلاعاتی بر سر صحت» گزارش نیست.

به عبارت دیگر، نمی‌توان از صحت و درستی اطلاعات این گزارش مطمئن بود. روزنامه بریتانیایی گاردین اشاره می‌کند که انتشار این ۲۸ صفحه پس از ۱۳ سال پنهان ماندن، الزاما به گمانه‌زنی‌ها در مورد نقش عربستان در ۱۱ سپتامبر پایان نخواهد داد. کمیسیون ویژه بررسی این رویداد نیز که بلافاصله پس از آن تشکیل شد در نهایت در گزارش خود نوشت که «هیچ شواهد و مدارکی» دال بر سرمایه‌گذاری در القاعده از سوی دولت سعودی یا مقامات ارشد این کشور نیافته است. با این حال در تحقیقی که در سال ۲۰۰۲ در کنگره آمریکا انجام شد صحبت از «مدارکی» می‌شود حاکی از اینکه برخی از «مقامات سعودی که در سال ۲۰۰۱ ساکن ایالات‌متحده بودند» در توطئه حمله به برج‌های دوقلوی منهتن دست داشتند.

 رونمایی از برخی «مقام‌های سعودی»
اما این مقام‌های سعودی کیستند که در گزارش از آنها نام برده شده است؟ به گزارش فارن پالیسی، این سند 28 صفحه‌ای از ارتباط هواپیماربایان با یکی از افراد شاخص سعودی پرده برمی‌دارد. بندر بن سلطان نام آشنایی است. او به مدت 20 سال سفیر سعودی در واشنگتن بود و با هیات حاکمه آمریکا به‌ویژه جورج بوش پسر روابط بسیار نزدیکی داشت؛ به‌گونه‌ای که هنگام دیدار با پرزیدنت بوش (پسر) روی دسته صندلی وی می‌نشست؛ در حالی که دست در گردن رئیس‌جمهور آمریکا داشت.

برخی به طنز او را «بندر بن بوش» می‌نامیدند. در یک دفتر تلفنی که در منزل «ابو زبیده»، یکی از عوامل القاعده که در سال 2002 در پاکستان دستگیر و اکنون در زندان گوانتانامو است، یافت شد تحقیق‌کنندگان شماره تلفن‌هایی از شرکت ASPEN یافتند که «امور منزل واقع در کلورادوی بندر بن سلطان سفیر عربستان» را مدیریت می‌کرد.

این اسناد نشان می‌دهد که اسامه باسنان- حامی مالی دو هواپیماربا در سان دیه گو- از بندر و همسرش پول نقد دریافت می‌کرد. براساس این سند 28 صفحه‌ای «باسنان مستقیما از شاهزاده بندر چک دریافت کرد. به گفته FBI، در 14 مه‌1998 باسنان چکی به مبلغ 15 هزار دلار از بندر را نقد کرد. همسر باسنان هم لااقل یک بار از بندر به‌طور مستقیم چک دریافت کرده است.» در گزارش کمیسیون 11 سپتامبر هم چنین نتیجه‌گیری شده است: «ما هیچ شاهدی دال بر این نیافتیم که شاهزاده حیفا الفیصل کمکی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم کرده باشد.» در این گزارش 28 صفحه‌ای همچنین آمده است که عمر البیومی، همکار باسنان در سان دیه گو، به‌عنوان یک افسر اطلاعاتی سعودی بود و حقوق خود را از یک شرکت حمل و نقل هوایی وابسته به وزارت دفاع دریافت می‌کرد هرچند در آنجا کار نمی‌کرد.

در این گزارش همچنین گفته شده «البیومی به مبالغ عظیمی از پول سعودی دسترسی داشت؛ هرچند به نظر می‌رسد که او کاری نداشت.» با این حال، دولت آمریکا اصرار دارد که با وجود انتشار این گزارش هیچ شاهدی دال بر دخالت شاهزاده‌های سعودی یا دولت این کشور در تامین مالی القاعده وجود ندارد. با وجود فاش شدن این گزارش «۲۸ صفحه»‌ای اما چندین سطر و جمله «برای محافظت از منابع و روش‌های اطلاعاتی» سیاه شده است. «فهد الثمیری» امام جماعت مسجد «فهد» در کالیفرنیا نیز یکی دیگر از عوامل 11 سپتامبر شناخته شده است.

او با دو تن از هواپیماربایان در زمان ورود آنها به لس‌آنجلس تماس داشته و به آنها کمک کرده‌است. وی از 1996 تا ۲۰۰۳ در کنسولگری عربستان سعودی در لس‌آنجلس به‌عنوان دیپلمات فعالیت داشته‌است. الثمیری در بازجویی‌ها این موضوع را رد کرده‌است. گزارش کمیسیون تحقیقات همچنین به این موضوع اشاره کرده که الثمیری در کنسولگری عربستان با فردی به نام عمر البیومی که تبعه عربستان سعودی بوده ملاقات کرده و این دیدار اندکی قبل از دیدار البیومی با دو تن از هواپیماربایان در یک رستوران صورت گرفته‌است. کمیسیون تحقیقات اعلام کرده با این وجود موفق به یافتن شواهدی مبنی بر کمک الثمیری به هواپیماربایان نشده‌است. براساس گزارش این کمیسیون، البیومی رابطه بسیار نزدیکی با حکومت عربستان داشته و بسیاری بر این باورند که وی مامور اطلاعات دولت عربستان بوده‌است.

پیشینه اسناد محرمانه
زمان انتشار گزارش کمیسیون یازده سپتامبر، جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، ۲۸ صفحه مربوط به نقش عربستان در این حادثه را به دلیل آنچه حفاظت از منابع و شیوه‌های اطلاعاتی اعلام شد، محرمانه نگه داشت. دو سال پیش از این، بعد از سال‌ها شکایت خانواده‌های قربانیان این حملات، باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا برای بررسی خارج کردن این اسناد از حالت محرمانه دستوری صادر کرد. خرداد ماه سال جاری شمسی نیز در جریان بررسی طرح برای پرداخت خسارت به خانواده قربانیان حملات یازده سپتامبر در یک کمیته کنگره، شماری از قانون‌گذاران مجلس نمایندگان آمریکا، عربستان را به «حمایت» از تروریسم متهم کردند. سنای آمریکا نیز روز سه‌شنبه ۲۸‌اردیبهشت لایحه‌ای را تصویب کرد که براساس آن، خانواده‌های قربانیان حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱ می‌توانند علیه حکومت عربستان سعودی اقامه دعوی کنند. این لایحه به‌رغم تهدیدهای ریاض مبنی بر بیرون کشیدن میلیاردها دلار از دارایی‌های خود از خاک ایالات‌متحده تصویب شد.