معمای سرانه پایین مطالعه در ایران

سرانه پایین مطالعه و كتابخوانی از مشكلات دور و نزدیك جامعه ما است، هر چند سرزمین ایران مهد دانشمندان و اندیشمندان بزرگ است ولی اكنون مطالعه جایگاه شایسته ای در این جامعه ندارد.

هر چند آمارهای ضد و نقیضی از سرانه مطالعه به گوش می رسد، اما همین آمارها وضعیت خوبی از این موضوع برای جامعه ما منعكس نمی كند.

برخی از آمارها سرانه مطالعه در ایران را دو دقیقه و بعضی دیگر هفت دقیقه در شبانه روز بیان می كنند كه البته هر دو رقم برای جامعه ایران نگران كننده است.

همین آمار می گوید سرانه مطالعه آمریكایی‌ها 20 دقیقه، انگلیسی‌ها 55 دقیقه و ژاپنی‌ها 90 دقیقه است. اگر یكی از دلایل سرانه پایین مطالعه را وجود فضای مجازی و تكنولوژی بدانیم باید گفت كه كشورهای یاد شده از نظر تكنولوژی در جایگاهی به مراتب بالاتر از ایران قرار دارند.

زمانی كه رشد فرهنگی و حتی پیشرفت علمی و تكنولوژی از راه كتاب و كتابخوانی حاصل می شود پس چاره ای جز این نیست كه به كتاب اهمیت دهیم و آن را بزرگ بداریم.

با اینكه رشد علمی در كشور در وضعیت مناسبی قرار دارد اما همه افراد جامعه مطالعه نمی كنند و سطح آگاهی های افراد فاصله عمیقی با یكدیگر دارد. بنابر این مطالعه فقط در بین شمار اندكی از ایرانیان جریان دارد و حتی بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان نیز جز كتاب درسی، مطالعه دیگری ندارند.

این بیگانگی با كتاب و كتابخوانی از كجا نشأت می گیرد؟ كودكان و نوجوانان بسیاری از رفتارها و آموزه ها را از محیط خانواده و سپس مدرسه فرا می گیرند و بر همین اساس می توان یكی از دلایل سرانه پایین مطالعه در كشور را در میان خانواده و پس از آن محیط مدرسه جستجو كرد.

زمانی كه والدین و معلمان ما كتابخوان نیستند چطور باید انتظار داشت كه فرزندان و محصلان كتابخوان شوند.

متاسفانه نظام آموزشی دانش آموزان را به مطالعه تشویق نمی كند و از سوی دیگر محصولات فرهنگی و كتاب جزء كالاهای لوكس به شمار رفته و در سبد خانوارها قرار ندارد.

در این وضعیت كودك و نوجوان فقط برای رفع تكلیف و آنهم از روی اجبار تكالیف درسی را انجام می دهد.

محیط و شرایط خانواده و روش تربیتی و آموزش والدین نقش بسزایی در انس كودك با كتاب دارد.

كودكی كه با كتاب آشنا می شود برای همیشه از همنشینی و دوستی با كتاب لذت خواهد برد.
در واقع كتاب هم به كسب اطلاعات از دنیای پیرامون كودك منجر شده و وی را به تجزیه و تحلیل مسائل وامی دارد و هم در رشد شخصیت و تكامل روحی و روانی او تأثیر بسزایی دارد.

نقش خانواده در ایجاد عادت به مطالعه از تولد كودك آغاز می شود و همین عادت تا پایان عمر در او باقی می ماند.

همراهی كودكان برای دیدن نمایشگاه ها و فروشگاه های كتاب یكی از راه های تشویق آنان به كتاب و كتابخوانی است.

عضویت كودكان در كتابخانه عمومی و محلی راه دیگر رشد مطالعه در كودكان است كه می تواند لذت كتابخوانی را برای آنان به همراه داشته باشد.

عادت به مطالعه یك امر اكتسابی است و كودك این را از والدین خود می آموزد.

والدینی كه در محیط خانواده كتاب می خوانند بطور ناخودآگاه این روش را به فرزندان خود دیكته می كنند و آنان نیز به مطالعه علاقه مند خواهند شد.

از آنجایی كه مطالعه در دوران كودكی یكی از عناصر اصلی و تأثیرگذار در شكل گیری شخصیت كودك است؛ آشنا كردن كودكان با كتاب و كتابخوانی تأثیر بسزایی در رشد و تكامل هر چه بیشتر كودكان در تمامی ابعاد شخصیت می شود، بنابراین توجه به این مهم موجب تربیت افرادی سالم و در نهایت شكل گیری جامعه سالم خواهد شد.