فرارو- یک استاد دانشگاه با مثبت ارزیابی کردن قرارداد ایران خودرو با شرکت خودروسازی پژو گفت: «اگر بتوانیم منابع ارزی پروژه های خود را خودمان تامین کنیم و بدون نیاز به سرمایه گذاران خارجی قراردادهای مشترک ببندیم قطعا قدرت چانه زنی ما برای انتقال دانش علمی و فنی بیشتر خواهد بود.»
در سفر رئیس جمهور به فرانسه بالاخره بعد از ماهها مذاکره، قراردادی میان ایران خودرو و پژو منعقد شد تا این شرکت فرانسوی بعد از سه سال به ایران بازگردد. طبق این قرارداد مشترک که ارزش آن 400 میلیون یورو عنوان شده، قرار است هر یک از طرفین نیمی از این سرمایه را تامین کنند. پژو متعهد شده سالانه 200 هزار دستگاه خودرو در ایران تولید کند و البته از قطعات تولید ایران استفاده کند. طبق این قرارداد تا سال 2020 تولید خودرو در ایران به بیش از یک میلیون و چهارصد هزار و در نهایت دو میلیون دستگاه افزایش خواهد یافت.
آیا بازگشت پژو با این قرارداد به ایران به نفع صنعت خودروسازی کشور است؟ چرا ایران به سمت خودروسازهای دیگر کشورها همچون آلمان و ژاپن نمی رود؟
نقدی بر ادامه همکاری با پژو وارد نیست
دکتر علی دینی ترکمانی استاديار دانشگاه و عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در گفتگو با فرارو گفت: «طبیعی است که برای شرکت های خارجی همچون پژو ریسک سرمایه گذاری مهم است و زمانی که موضوع تحریم ها در ایران پیش آمد این شرکت به دلیل جریمه های ناشی از نقض تحریم ها منفعت خود را در این دید که ایران را ترک کند. لذا از این منظر نقدی بر این شرکت وارد نیست که چرا رفت و اکنون قصد دارد بازگردد.»
وی ادامه داد: «اینکه پژو می خواهد در تامین مالی سرمایه گذاری برای افزایش ظرفیت تولید خودرو تا 2 میلیون دستگاه و ارتقای تکنولوژی تولید خودرو در ایران مشارکت کند اتفاق خوبی است و قطعا به جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک می کند و این بهتر از سرمایه گذاری در بازار بورس است؛ چراکه در این شیوه ریسک خروج سرمایه نسبت به سرمایه گذاری مالی در بازار بورس کمتر می شود.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اما وقتی سرمایه خارجی بیشتر با هدف تامین منابع مالی جذب می شود ممکن است تا حدودی قدرت چانه زنی بنگاه اقتصادی میزبان را به خصوص در انتقال دانش علمی و فنی که مهم ترین هدف سرمایه گذاری خارجی است کاهش دهد.»
وی افزود: «یعنی اگر بتوانیم منابع ارزی پروژه های خود را خودمان تامین کنیم و بدون نیاز به سرمایه گذاران خارجی قراردادهای مشترک ببندیم قطعا قدرت چانه زنی ما برای انتقال دانش علمی و فنی بیشتر خواهد بود.»
دینی گفت: «طی سال های گذشته ما همکاری با شرکت پژو و سرمایه گذاری خارجی را تجربه کردیم اما واقعیت این است که در انتقال دانش علمی و فنی چندان موفق نبودیم؛ چنانکه در همین صنعت خودرو وقتی با تحریم روبرو شدیم اولین خط تولیدی که تعطیل شد مربوط به خودروهای لوکسی بود که وابستگی بیشتری به تکنولوژی روز دنیا داشت.»
وی ادامه داد: «لذا باید سرمایه گذاری انسانی در بنگاههای تولیدی مورد توجه قرار بگیرد و قراردادها به گونه ای منعقد شود که سرمایه انسانی نیز ارتقاء یابد.»
وی افزود: «بنابراین علاوه بر اینکه به سرمایه خارجی برای تامین منابع مالی توجه داریم که البته باید این توجه کمتر شود، باید زمینه را برای تقویت سرمایه انسانی نیز فراهم کنیم تا حضور سرمایه خارجی به ارتقای دانش علمی و فنی کمک کند.»
دینی در پاسخ به این سوال که چرا در حالی که شرکت های معتبر دیگری هم در دنیا وجود دارد، خودروسازان ایران مشتاق به عقد قرارداد با شرکت پژو هستند ؟، گفت: «دلیلش به موضوعی برمی گردد که رویه های سازمانی نامیده می شود؛ یعنی اینکه سازمان کاری خودروسازهای ما به چه شکلی است.»
وی ادامه داد: «اگر در گذشته پژو در راه اندازی خط تولید خودرو در ایران همکاری داشته طبیعی است که ادامه همکاری با این شرکت به نفع بنگاههای داخلی است تا اینکه بخواهند به سمت بنگاههای دیگر بروند؛ چون آشنایی قبلی با رویه های سازمانی و تکنولوژیکی این شرکت وجود دارد و هزینه انتقال دانش علمی و فنی کمتر می شود.»
وی افزود: «لذا فقط در یک صورت تغییر شرکت توجیه دارد و آن اینکه تولیدات شرکت موردنظر در مقایسه با دیگر شرکت های دنیا به لحاظ فنی و تکنولوژیکی تفاوت خیلی اساسی داشته باشد؛ اما اگر جزو بنگاههای پیشرو جهانی باشد که پژو هست، ادامه همکاری با آن جای نقد ندارد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «همچنین به دلیل سابقه همکاری قبلی امکان عقد قرارداد سرمایه گذاری مشترک با شرایط بهتر در مقایسه با بنگاههای جدید بیشتر است. از سوی دیگر برای پژو هم این موضوع صادق است که ادامه همکاری با ایران که از قبل در آن حضورداشته امتیازات بیشتری دارد.»
دینی در پاسخ به این سوال که آیا با بازگشت پژو و عقد قرارداد جدید امکان کاهش قیمت خودروهای داخلی وجود دارد؟، گفت: «من فکر می کنم قیمت خودرو پایین نمی آید اما ممکن است اگر وضعیت اقتصادی باثبات تر شود برای چند سال شاهد ثبات در قیمت خودرو باشیم.»
تغییری در قیمت خودرو ایجاد نمی شود
اما دکتر محمدقلی یوسفی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «تا زمانی که مفاد این قرارداد را مطالعه نکنیم و اینکه این قرارداد بر چه مبنایی است و آیا اشتغال نیروی کار در دستور کار آن است یا اینکه جایی برای صادرات محصولات نیز دیده شد است نمی توان اظهارنظر قطعی کرد.»
وی ادامه داد: «البته که ما به تکنولوژی و بازارهای جهانی احتیاج داریم؛ اما در هر سرمایه گذاری باید توجه کرد که شرکت های خارجی تلاش دارند بیشترین ارزش افزوده را برای خود داشته باشند و ما نیز باید چنین هدفی داشته باشیم.»
وی افزود: «لذا اگرچه ما نیاز به سرمایه گذاری خارجی داریم اما نباید فکر کرد هر نوع قراردادی که منجر به ورود سرمایه خارجی به کشور شود به نفع منافع ملی است. بلکه این موضوع به شرایط مختلفی بستگی دارد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اینکه شرکت پژو پذیرفته ریسک کند و در ایران سرمایه گذاری کند خوب است اما اگر این سرمایه گذاری بلندمدت باشد و بخش عمده ای از محصولات تولیدی از قطعات داخلی استفاده شود بهتر است.»
یوسفی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نبود به جای پژو با دیگر خودروسازان مطرح جهان قرارداد می بستیم؟، گفت: «خیلی مهم نیست که با چه شرکتی قرارداد منعقد کنیم؛ بلکه مهم محتوای قرارداد است که آیا با انعقاد آن اشتغال در کشور ایجاد می شود و آیا ارزش افزوده در کشور افزایش می یابد و آیا به سود منافع ملی است.»
وی ادامه داد: «ما باید با هر کشوری که تکنولوژی برتری دارد قرارداد ببندیم که این کار به پیشرفت کشور کمک می کند.»
وی افزود: «اما اگر سرمایه گذاری خارجی صرفا برای تولید و فروش کالا در داخل کشور باشد و نگاهی به صادرات نداشته باشد باید با تامل بیشتری این قرارداد منعقد شود.»
یوسفی در پاسخ به این سوال که آیا با قرارداد جدید با پژو امکان تغییر قیمت در خودروهای داخلی وجود دارد؟، گفت: «خیر؛ من فکر نمی کنم تغییری در قیمت خودروهای داخلی ایجاد شود.»
متاسفم ولي جوانان خودمان چه؟
خود غربی ها هم بیشترین توجه را به تویوتا دارند