پارادوکس نرخ رشد مثبت و رکود؟!

فرارو- یک استاد دانشگاه با تایید نرخ رشد اقتصادی منتشره توسط مرکز آمار ایران گفت: «اینکه دولت بسته خروج از رکود تدوین و اجرایی کرده منطقی و درست است؛ چراکه روند نرخ رشد نسبت به سال گذشته کاهشی است.»

مرکز آمار در یک برآورد مقدماتی از افزایش یک درصدی تولید ناخالص داخلی در نیمه نخست امسال خبر داد. اطلاعات منتشرشده از سوی مرکز آمار سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات را دربر‌می‌گیرد. علامت‌دهی مثبت درخصوص رشد اقتصادی در شرایطی انجام می‌شود که تحلیل‌های رسمی و اقدامات سیاستی برخلاف آن است. برای نمونه رئیس‌جمهور در جریان تشریح سیاست‌های نیمه دوم سال از افت رشد اقتصادی در فصل اول و دوم سال خبر داد و گفت: هدف سیاست‌ها تسریع رشد در 6 ماه دوم است. لذا این سوال مطرح می‌شود که چگونه اقتصاد در نیمه نخست سال‌ جاری یک درصد رشد داشته است؟ و یا اگر با رشد مثبت مواجه هستیم چه نیازی به بسته تحریک تقاضا و سیاست‌های رونق اقتصادی بود؟

دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «مرکز رسمی اعلام نرخ رشد اقتصادی طبق قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، مرکز آمار ایران است و معمولا هم ما و هم سازمان های بین المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین المللی پول آمارهای رسمی کشور را قبول دارند و به آن استناد می کنند.»

وی ادامه داد: «باید به این نکته مهم توجه داشت که بنا بر گزارش مرکز آمار ایران در شش ماهه اول سال 93 نرخ رشد اقتصادی 4 درصد و در مجموع این سال 3 درصد بوده و اکنون نرخ رشد اقتصادی شش ماهه نخست سال 94 به یک درصد کاهش یافته است. به عبارت دیگر نرخ رشد اقتصادی 4 درصد در شش ماهه نخست سال 93 اکنون به 1 درصد کاهش یافته است.»

وی افزود: «لذا نرخ رشد اقتصادی در ایران طی یک سال گذشته روند کاهشی داشته و این وضعیت خوبی نیست. البته اگر نرخ رشد کنونی را با نرخ رشد سال 91 که منفی 6.8 درصد بود مقایسه کنیم مسلما وضعیت کنونی بهتر است؛ هرچند به معنای این است که نرخ رشد اقتصادی ما هنوز به سال 90 نرسیده است.»

این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: «لذا اینکه دولت بسته خروج از رکود تدوین و اجرایی کرده منطقی و درست است؛ چراکه روند نرخ رشد نسبت به سال گذشته کاهشی است.»

پازوکی با بیان اینکه اقتصاد ایران نیاز به نرخ رشد اقتصادی فزاینده بین 6 تا 8 درصد دارد گفت: «منتهی شرایط فعلی به سه دلیل برای بدست آمدن چنین نرخ رشدی فراهم نیست.»

وی ادامه داد: «دلیل اول این است که انضباط پولی هنوز به اقتصاد ایران بازنگشته است و به همین دلیل نرخ رشد اقتصادی ایران یک درصد است. دلیل دوم اینکه انضباط مالی نیز هنوز به اقتصاد ایران بازنگشته است. یعنی هزینه های دولت علی رغم تلاش دولت به دلیل وجود پروژه های نیمه تمامی که بدون اعتبار کلید خورده اند بسیار بالا است.»

وی افزود: «اگر از امروز دیگر هیچ پروژه جدیدی کلید نخورد فقط 20 سال طول می کشد که به قیمت های ثابت و بر اساس میزان بودجه عمرانی سال 94 پروژه های کنونی به اتمام برسند. متاسفانه طی سال های گذشته و به خصوص در دوره آقای احمدی نژاد که در سفرهای استانی و بدون وجود اعتبار پروژه های جدیدی تعریف می شد، شرایط را به اینجا کشانده است.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «لذا دولت باید اصلاحات ساختاری را هم در نظام مالی و هم در نظام بودجه ای اعمال کند و هزینه های غیرضرور خود را به شدت کاهش دهد و بودجه های نهادهای غیرضرور و غیرپاسخگو را قطع کند.»

وی در توضیح دلیل سوم عملی نشدن رشد 8 درصدی در شرایط کنونی اقتصاد کشور گفت: «اما دلیل سوم که مهم ترین دلیل هم می باشد اینکه به خصوص بعد از اجرای برجام باید فضای کسب و کار برای فعالیت بخش خصوصی و سرمایه گذاری های داخلی و خارجی مناسب شود که رقابت، شفافیت و رفع انحصار از ملزومات آن است.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به نرخ رشد 1 درصدی شش ماهه نخست 94 می توان گفت اقتصاد ایران اکنون در رکود است؟، گفت: «بله چون این نرخ رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل 3 درصد کاهش داشته است و من معتقدم بسته خروج از رکودی که دولت تدوین کرده یک مُسّکن موقتی است و اگر دولت برنامه بلندمدتی نداشته باشد حتی ممکن است نرخ رشد منفی شود.»

وی تصریح کرد: «لذا به این مفهوم که اکنون نرخ رشد منفی نیست، بله رکود نداریم و ما در سال 93 از رکود خارج شدیم، اما روند نرخ رشد اکنون کاهنده است و اگر مُسّکن 5 ماهه دولت به برنامه و راهکارهای بلندمدت تبدیل نشود می تواند موجب تشدید رکود و ایجاد مشکلات عدیده برای دولت شود.»